ADİL YAKUP İSA'NIN KARDEŞİ Mİ?
(İSA'NIN KARDEŞİ VAR MI?)
İsa'nın kardeşi var mı, Adil Yakup İsa'nın kardeşi mi? sorusuna odaklanmadan
önce Hristiyan kaynaklarında 'Adil' sıfatıyla bilinen Yakup hakkında biraz
bilgi edinelim.
ADİL YAKUP KİMDİR?
Adil Yakup (James) (İbranice: יעקב Ya'akov , Yunanca: Ἰάκωβος Iákōbos,
Latince: Lacobus, İngilizce: Jacob) Yeni Ahit'te yazdığına göre
İsa'nın erkek kardeşiydi ve Havariler Çağı'ndaki Kudüs Kilisesi'nin ilk
lideriydi. MS 62 veya 69'da öldü (Hristiyanlara göre şehit statüsünde öldü).
γονέων : Anne babanız
ἀδελφῶν : Kardeşleriniz
συγγενῶν : Akraba
φίλων : Dostlarınız
Kronikler ve Kiliseler Tarihi adlı çalışmaları nedeniyle kilise
tarihçiliğinin kurucusu olarak kabul edilen Eusebios, İskenderiyeli
Klement'in, "Olağanüstü erdeminden dolayı eskilerin 'Adil' olarak
adlandırdığı bu Yakup (James), kaydın da bize söylediği gibi Kudüs
kilisesinin piskoposluk tahtına seçilen ilk kişiydi."[9][10][11] Diğer
sıfatları "Soyadı Adil olan, Rabbin kardeşi Yakup" [12] ve "Adil
Yakup'tur."" dediğini yazmıştır.
Doğu Hristiyanlığında bazen "James Adelphotheos" (Yunanca: Ἰάκωβος ὁ
Ἀδελφόθεος) yani Tanrı'nın Kardeşi Yakup olarak anılır. Hayatta kalan en
eski Hristiyan komünyonu olan 'Aziz James Komünyonu' da bu sıfatı kullanır.
[13]
Katolikler, Doğu Ortodoks Hristiyanları, bazı Anglikanlar ve Martin
Luther'ın takipçileri olan Lüteriyen'ler İncil'de İsa'nın kardeşi (Yunanca:
ἀδελφοί, Latin alfabesiyle 'adelphoi' : kardeşler) olduğu söylenen Yakup'un
tıpkı diğer havariler gibi biri olduğunu, Meryem'in biyolojik çocuğu
olmadığını ancak İsa'nın kuzeni [3] ya da Yusuf'un önceki evliliğinden (Bkz:
James İncili) dünyaya gelen üvey kardeşi olabileceğini söylerler. [4] Çünkü
yukarıda saydığım Hristiyan gruplar Meryem'in her daim bekarete sahip
olduğuna inanırlar. [5][6][7]
Roma geleneğine göre söz konusu Yakup, Alphaeus'un oğlu Yakup ve Küçük Yakup
ile özdeşleştirilir.[8] Çoğu Hristiyan bu Yakup'un, Zebedi'nin Büyük Yakup
olarak da bilinen oğlu Yakup ile karıştırılmaması gerektiği konusunda
hemfikirdir. [2]
Kudüs Kilisesi, Kudüs'teki Hristiyanların toplandığı, Yakup ve Petrus'un
liderlik ettiği eski bir Hristiyan topluluğuydu. Pavlus da bu topluluğa
bağlıydı.
Eusebios'a göre, Kudüs Kilisesi 70 yılında İmparator Titus tarafından
kuşatılınca Ürdün'ün kuzeybatısında, Ürdün vadisinin doğu eteklerinde yer
alan ve zengin su kaynaklarının bulunduğu Pella'ya kaçtı. Daha sonra
Yahudilerin 130'daki Bar Kohba isyanına kadar bir dizi Yahudi piskoposla
birlikte geri döndü. Kudüs'ün ikinci yıkımı ve İmparator Hadrian
tarafından Aelia Capitolina adıyla yeniden inşa edilen şehrin sonraki
piskoposları Yahudi ya da Hristiyanlar değil Yunanlılardı. [14]
İsa'nın kardeşi olduğu söylenen Adil Yakup, Kudüs'teki Kilise'nin
liderlerinden biri olan Petrus ile erken bir tarihte yaşamaktaydı. Herod
Agrippa'nın (I. Agrippa) öldürme girişimi sonrası Petrus Kudüs'ü terk
edince, Yakup, Kudüs Konseyi'ne başkanlık eden kişi olarak öne çıkmıştı.[15]
Pavlus, İsa'nın dirildikten sonra kendini gösterdiği kişilerden birinin
Yakup olduğunu söyler. (1. Korintliler 15:3-8) Yakup, Kefas ve Yuhanna'dan
topluluğun 3 direkleri olarak bahseder. (Galatyalılar 2:9)
Erken dönem kilise yazarlarından Nasıralı Hegesippus (110-180), Kilisenin
İşleri Üzerine Yorumlar adlı beş kitap yazmıştır. Eusebios'un Kilise Tarihi
(II. Kitap, 23) adlı eseri, James'in çileci yaşam tarzını tanımlarken,
Hegesippus'un Kilisenin İşleri Üzerine Yorumlar adlı eserinin beşinci
kitabından Yakup'a ilişkin yazanları aktarır:
Rab'bin kardeşi Yakup havarilerle birlikte Kilise'nin yönetimini devralmştı.
O, Rab'bin günlerinden günümüze kadar herkes tarafından Adil olarak
adlandırılmıştır. Birçokları için Yakup (James) adını taşıyordu ama
annesinin rahminden dolayı kutsaldı. Şarap ya da herhangi bir sarhoş edici
içki içmedi ve et yemedi; kafasına ustura değmedi; kendini yağla mesh etmedi
ve banyo yapmadı. Mukaddes yere yalnız onun girmesine izin verildi; çünkü
yünlü elbise giymedi, sadece ince keten giydi. Sadece o mabede yalnız
girerdi ve o, diz çökmüş, halk için af dileyerek bulunurdu - öyle ki, bu
yüzden Tanrı'ya tapınmak için sürekli diz çökmek ve insanlar için mağfiret
dilemekten dizlerinin derisi, bir deveninki gibi nasır oldu. [16][17]
Şimdi söz konusu Yakup, İsa'nın kardeşi mi ya da İsa'nın kardeşleri var mı
sorularının cevaplarına odaklanalım.
YAKUP İSA'NIN KARDEŞİ Mİ?
İsa'nın dört erkek kardeşi olduğunu söyleyen metin ile başlayalım:
Matta 13:55: “Marangozun oğlu değil mi bu? Annesinin adı Meryem
değil mi? Yakup, Yusuf, Simun ve Yahuda O’nun
kardeşleri değil mi?
Ek olarak Matta 13:56'da İsa'nın kız kardeşleri de olduğu söylenir fakat
sayıları hakkında bilgi verilmez.
"İsa'nın Annesi ve Kardeşleri" babında yazanlara bakalım.
Matta 12:46-47: İsa daha halka konuşurken, annesiyle kardeşleri
geldi. Dışarıda durmuş, O’nunla konuşmak istiyorlardı. Birisi İsa’ya,
“Bak, annenle kardeşlerin dışarıda duruyor, seninle görüşmek
istiyorlar” dedi.
Benzer şekilde Markos 3:31 ve Luka 8:19'da yine
annesi ve kardeşlerinin İsa'yı görmeye geldikleri yazdığı gibi
Yuhanna 7:1-10'da, erkek kardeşleri bayram kutlamaya giderken İsa'nın
geride kaldığı anlatılır ve 10. metin şöyledir:
"Ne var ki, kardeşleri bayramı kutlamaya gidince, kendisi de gitti.
Ancak açıktan açığa değil, gizlice gitti."
Elçilerin İşleri 1:13-14'de yazanlara bakalım:
"Kente girince kaldıkları evin üst katındaki odaya çıktılar. Petrus,
Yuhanna, Yakup, Andreas, Filipus, Tomas, Bartalmay, Matta, Alfay oğlu
Yakup, Yurtsever Simun ve Yakup oğlu Yahuda oradaydı. Bunlar İsa’nın
annesi Meryem, öbür kadınlar ve İsa’nın kardeşleriyle tam bir
birlik içinde sürekli dua ediyordu."
Tüm bunlara ek olarak Galatyalılar 1:19'da Yakup'un, İsa'nın kardeşi
olduğu yazmaktadır:
"Öbür elçilerden hiçbirini görmedim, yalnız
Rab İsa’nın kardeşi Yakup’u gördüm."
Fark ettiyseniz İncil metinlerinde İsa'nın kardeşi olarak bahsedilen kişiler
sıklıkla İsa'nın annesi Meryem ile birlikte anılmışlardır. Meryem'in yanında
konumlandırılan bu kişilerden "Meryem ve İsa'nın kuzenleri" değil de
"kardeşleri" olarak söz edilmiştir.
Her ne kadar Roma Katolikleri bu kardeşlerin kuzen olduğu iddia etse de söz
konusu metinlerde kullanılan Grekçe kelime fiziksel yönden "kardeş" anlamına
gelmektedir. Kaldı ki eğer bu kişiler İsa'nın kuzenleri ise "kuzen"
teriminin Grekçesi kullanılırdı. Çünkü Grekçe'de kuzen için bir sözcük
vardır. Yunanca İncil metinlerinde "kardeş", "akraba" ve "kuzen" için farklı
sözcükler kullanıldığı görülmektedir:
Luka 21:16: Anne babanız, kardeşleriniz,
akraba ve dostlarınız bile sizi ele verecek ve
bazılarınızı öldürtecekler.
Grekçe:
παραδοθήσεσθε δὲ καὶ ὑπὸ γονέων καὶ ἀδελφῶν καὶ
συγγενῶν καὶ φίλων, καὶ θανατώσουσιν ἐξ ὑμῶν,
ἀδελφῶν : Kardeşleriniz
συγγενῶν : Akraba
φίλων : Dostlarınız
Koloseliler 4:10:
Hapishane arkadaşım Aristarhus ve Barnaba’nın
yeğeni Markos size selam ederler. Markos’la ilgili buyruklar
aldınız; yanınıza gelirse kendisini kabul edin.
Grekçe:
ἀσπάζεται ὑμᾶς ἀρίσταρχος ὁ συναιχμάλωτός μου, καὶ μᾶρκος ὁ
ἀνεψιὸς βαρναβᾶ περὶ οὖ ἐλάβετε ἐντολάς, ἐὰν ἔλθῃ πρὸς ὑμᾶς
δέξασθε αὐτόν,
ἀνεψιὸς : Yeğen / kuzen
Yine bazıları "kardeş" teriminin "din kardeşi" anlamı taşıyan bazı mecazi
kullanımlarını göstererek [2] İsa'nın kardeşlerinden bahsedilen ayetlerdeki
kardeş teriminin de mecaz anlam taşıdığını öne sürerler.
Fakat Yuhanna 7:3-5'de İsa'nın kardeşlerinin bir süre boyunca İsa'ya iman
etmediği yazarken 2:12'de İsa kardeşlerini öğrencilerinden ayırt etmektedir.
İlgili metinlere bakalım:
Yuhanna 7:3-5: "Bu nedenle İsa’nın kardeşleri O’na,
“Buradan ayrıl, Yahudiye’ye git” dediler, “Öğrencilerin de yaptığın işleri görsünler.
Çünkü kendini açıkça tanıtmak isteyen bir kimse yaptıklarını gizlemez.
Mademki bu şeyleri yapıyorsun, kendini dünyaya göster!”
Kardeşleri bile O’na iman etmiyorlardı."
Yuhanna 2:12: "Bundan sonra
İsa, annesi, kardeşleri ve öğrencileri Kefarnahum’a gidip orada
birkaç gün kaldılar."
Eğer kardeşten kasıt "din kardeşi" olsaydı bu metinlerde "öğrencileri" değil
de söz konusu herkesten kardeş olarak bahsedilmesi gerekirdi. Sonuçta bu
metinlerde bahsedilenlerin hepsi İsa'nın din kardeşi. Dolayısıyla İsa'nın
kardeşleri ile öğrencileri özellikle birbirinden ayırt ediliyorsa bu durum
yine İsa'nın Meryem'den dünyaya gelen kardeşlere sahip olduğunun
delillerindendir.
Roma Katolikleri İsa'nın kız ve erkek kardeşlerinin Yusuf'un önceki
evliliğinden doğan kardeşleri olduğunu iddia etmektedir. Fakat kutsal
olduğuna inanılan hiçbir Hristiyan Kitabı'nda Yusuf'un Meryem'den bayağı
yaşlı olduğu, daha önce evlenip bu evliliğinden birçok çocuğa sahip olduğu
ya da Meryem ile evlenmeden önce dul kaldığı yazmamaktadır. Hatta bırakın
yazmamasını Meryem ile evlenmeden önce Yusuf'un evli ve çocuklu olduğuna
dair ufacık bir ima bile bulunmamaktadır.
Yusuf ile Meryem'in ne Beytlehem (Luka 2:4-7) ve Mısır'a (Matta 2:13-15)
yolculuklarında ne de Nasıra'ya geri dönerken çıktıkları yolculukta (Matta
2:20-23) bu çocuklardan bahsedilmemiştir. Eğer Yusuf, Meryem ile evlenmeden
önce 6 ya da daha fazla çocuğa sahip olsaydı ilgili yolculuklardan en
azından birinde bile bundan bahsedilmesi gerekirdi.
Ayrıca 2. Samuel 7:12,13 ve Luka 1:32'de Davut'un krallığını İsa'nın miras
aldığı belirtilir. Eğer Yusuf yaşça İsa'dan daha büyük oğullara sahip
olsaydı bu durumda Yusuf'un yasal varisi İsa değil de en büyük oğlu olurdu.
Kişilerin şahsi görüşlerini içeren açıklamaları bırakıp yalnızca söz konusu
dinin kutsal olduğunu kabul ettiği kitabın metinleri ele alındığında söz
konusu kardeşlerin Meryem'den dünyaya gelen üvey kardeşler olduğu açıktır.
Hristiyanların büyük bölümü Meryem'in bekaretinin ebedi olduğuna
inandığından bu düşüncelerini korumak adına anlattığım çeşitli savunmaları
yaparlar.
Halbuki Meryem'in bekaretinin daimi olması Hristiyanların kitabı İncil'e de
aykırıdır. Matta 1:24-25'de şöyle yazar:
"Yusuf uyanınca Rab’bin meleğinin buyruğuna uydu ve Meryem’i eş olarak
yanına aldı. Ama oğlunu doğuruncaya dek Yusuf ona (Meryem'e) dokunmadı. Doğan çocuğun adını İsa koydu."
İsa'nın doğumu adlı bölümde yer alan bu metinde de görebileceğiniz gibi
Yusuf'un Meryem'e dokunmama yani onunla ilişkiye girmeyeceğine dair yemini
İsa doğuna kadar geçerlidir. Dolayısı ile söz konusu çocuklar Yusuf ile
Meryem'in birlikteliğinden dünyaya gelen üvey kardeşlerdir.
Bu doğrultuda Luka 2:6-7'deki metinler de Meryem'in daha sonra
çocuk sahibi olduğunu, olacağını desteklemektedir. Şöyle yazar:
"Onlar oradayken, Meryem’in doğurma vakti geldi ve ilk oğlunu doğurdu.
Onu kundağa sarıp bir yemliğe yatırdı. Çünkü handa yer yoktu."
İlk oğlunu doğurdu dendiğine göre demek ki Meryem daha sonrasında başka
oğullara da sahip olacaktır. Aksi halde İsa için
"ilk oğul" denmemesi gerekirdi.
İncil bilginlerinin birçoğu da İsa'nın fizik olarak erkek ve kız kardeşleri
olduğunu kabul eder. The Expositor's Bible Commentary adlı başvuru
kaynağında şöyle yazmaktadır:
“En doğal anlamıyla 'kardeşler' ifadesi ... Meryem ve Yusuf’un oğullarına ve
dolayısıyla İsa’nın aynı anneden olan kardeşlerine atfeder." [18]
İsa ve Meryem'in mitolojik kısımları yok sayıp İncil'de yazanlara bakarsak
tüm bu metinler gösteriyor ki Hristiyanların bir kısmı Meryem'i ömür boyu
hiç ilişki yaşamamış bir kadın olarak görmekle hata etmektedir. İncil'e göre
İsa'nın Meryem'den olma üvey kardeşleri vardır ve bunlardan biri de Adil
Yakup'tur. Tuhaf olan şudur ki bu durumda Adil Yakup ve İsa'nın diğer
kardeşleri aynı zamanda Hristiyan Tanrı'sının da üvey kardeşleridir.
