HİLAL VE YILDIZIN TARİHİ

Hilal ve yıldızın birlikte (ortak) kullanımı ilk olarak İsrail'dir ve antik İsrail krallığında yanyana kullanılmışlardır. MÖ. 13-14. yüzyıllarda Moabites tarafından kullanılmış olan bu sembol kendisine ait olan mühürlerde sıkça göze çarpmaktadır.

İslamiyetin sembolü olan hilal ve yıldız figürü aynı zamanda antik Sümer'de de en çok kullanılan öğelerdendir. Hilal, Ay Tanrısı "Sin"i temsil ederken yıldız ise Ishtar (İştar)'ı aynı zamanda Roma mitolojisindeki Venüs'ü sembolize eder.
Antik Sümer'de bu iki sembole ek olarak "Şamaş" adı verilen bir güneş diskinin de kullanımı yaygındır. Sümer medeniyetinde bu 3 sembol kullanılırken:
Ay: Sin'i, yıldız: İştar'ı, güneş: Şamaş'ı temsil etmektedir. (Arap diline Şems -güneş- olarak geçen Şamaş Asur ve Babil'de güneş tanrısı olarak tapınılmış bir ilahtır)

Hilal ve yıldızın bir arada kullanımı Mezopotamya medeniyetlerinde de görülmektedir. M.Ö. 147'de Kral 1. Mithridates, M.Ö. 58-38'de 2. Orodes ve M.Ö. 38-2'de 4. Phraates tarafından basılmış olan antik paralarda bu semollerin kullanılmış olduğu görülmektedir.
Kaldı ki yukarıda sayılan kişiler kullanmadan tam 2 milenyum yıl önc Elam devleti tarafından da kullanılmış, Babil mitolojisindeki zamanın ve ayın tanrısı Sin, güneşin kudretli hakimi, yeryüzü ve cennetin yargıcı olduğuna inanılan Şamaş ve yıldız tanrısı İştar sembolize edilirken bunlar babil krallarının güçlerinin kaynağı olarak kullanılmıştır (antik Mısır'da firavunların gücünü tanrıdan aldığını söylemesi gibi).

Fakat bu sembollerin İslam öncesi kullanım yerleri ve onlara ne şekilde tapınıldığı bilinmesine rağmen hiçbir Müslüman:
"Neden İslamiyet'in sembolü de "hilal"dir?
"Putperestliğe tepki olarak doğduğu söylenen bir din neden kendinden önceki putperestlerin kullandığı sembolleri aynen kullanmaya devam eder?"
diye düşünmüyorlar...

---

Kaynaklar:
Irving L. Finkel, Markham J. Geller, Sumerian Gods and Their Representations, Styx, 1997, p71,
André Parrot, Sumer: The Dawn of Art, Golden Press, 1961,
A.H. van Zyl, The Moabites, Brill, 1960, pp 111-112, pp 157-158,
Othmar Keel, Christoph Uehlinger, Gods, Goddesses, and Images of God in Ancient Israel, Fortress Press, 1998, p322,
John Hansman, "The great gods of Elymais" in Acta Iranica, Encyclopédie Permanente Des Etudes Iraniennes, v.X, Papers in Honor of Professor Mary Boyce, Brill Archive, 1985, pp 229-232,
Michael R. Molnar, The Star of Bethlehem, Rutgers University Press, 1999, p78

Yazan: A.Kara

MEZOPOTAMYA MİTOLOJİSİ

Akadlar, Babiller ve Asurların efsaneleri, insanları tehdit edebilecek gizemli manevi güçlerle dolu bir dünya tasvir ediyordu. İnsanları iblisler ve hayaletler ile korkutur ve onlara karşı sihirli büyüler kullanarak sözde koruma sağlardı. Bir düzine kadar büyük tanrılardan oluşan bir panteon'a (baş tanrılar) ve diğer birçok küçük tanrıya tapınmışlardı.

Tüm Mezopotamya halkları Inanna ya da Ishtar gibi doğurganlık tanrıçalarına saygı duyuyorlardı. Ayrıca, Sümerler ile An, Enlil ve Enki diye bilinen üç yaratıcı tanrıyı da tanımış oldular; bunlar Akadlar, Babiller ve Asurlar tarafından Anu, Enlil ve Ea olarak biliniyordu. An tanrıların başıydı. Enlil yıkıcı olabilecek bir rüzgar ve toprak tanrısıydı ve Enki genellikle su, bilgelik ve medeniyet sanatı ile ilişkiliydi.

Sin ya da Nanna olarak bilinen ay tanrısı iblislerin onu yemeye çalıştığı bir mitte karşımıza çıkıyor (Dikkat, Kur'an'daki ya-SİN suresi, eski arap putperestlerin baş putlarının adının Al-ilah, diğer adı ile SİN oluşu ve Kur'an'da SİN'e yani Ay Tanrısına seslenir anlamda YA SİN şeklinde sure olması). Güçlü tanrı Marduk iblisleri işlerini bitirmeden durdurunca ay tanrısı eski bedenine ulaşıyor ve her geçen eski formundaki bu büyümeyi tekrarlıyor.

En iyi bilinen Mezopotamya miti Babil'in olan Gılgamış Efsanesidir. Bir kahraman kralın ölümsüzlüğü arama hikayesidir. Efsaneye göre gözüpek ve cesur bir savaşçı olan Gılgamış, yolculuğunda pek çok olağanüstü başarı kazandı. Her ne kadar amacını - sonsuz yaşamın sırrı - elde etmekte başarısız olsa da, hayatını anlamlı kılmak için daha fazla bilgelik kazanmıştı.

Belli bazı kültürlere ait tüm tanrılar ya da tarihsel kahramanlar hakkındaki efsaneler upuzun şiirlerle ve büyük üsluplarla yazılmıştır.

ÖLÜMSÜZLÜK VE SONSUZA KADAR YAŞAMA ÖZELLİĞİ

İnsanlar neden ölüyor? sorusunu ele alan bir diğer efsane, ilk insan olan Adapa'nın efsanesidir. Su tanrısı Ea, Adapa'yı çamurdan yaratıyor (daha dinler yokken, yüzlerce yıl önceki yazıtlarda Tanrı insanı çamurdan yaratıyor (İbrahimi -semitik- dinler de bu Mezopotamya mitlerinden etkleniyor ve sözde vahiy kitaplarına her şeyden alıp ekledikleri gibi, bu olayı da alarak ekliyorlar). Adapa ölümlü olmasına rağmen, Ea'nın dokunuşu ona ilahi güç ve hikmet (bilgelik) veriyor.

Efsanenin devamında bir gün Adapa balık tutarken rüzgar teknesini devirdi. Adapa rüzgarı lanetledi. Hikayenin bir versiyonuna göre, rüzgar bir kuş biçimindeydi ve Adapa onun kanatlarını kopardı. Yüksek tanrı Anu, Adapa'yı eylemlerini açıklaması için cennete çağırdı. Adapa, babası Ea'ya cennette nasıl davranması gerektiği konusunda tavsiye vermesini istedi. Ea ondan yas tutacak kıyafetler giymesini, mütevazı olmasını, yiyecek ve içecekleri reddetmesini söylemişti, çünkü onu öldüreceklerdi. Anu yiyecek teklif ettiğinde Adapa reddetti. Ne yazık ki, Ea'nın tavsiyesi yanlıştı. Adapa'nın reddettiği yiyecekler, insanoğlunun sonsuza dek yaşamasına izin verecek ölümsüzlük yemekleriydi. Adapa'nın tercihi, tüm erkeklerin ve kadınların ölmesi gerektiği anlamına geliyordu.

Antik Mezopotamya'da mitoloji, siyasal iktidar ile yakından ilişkiliydi. Hükümdarlar tanrıların iradesiyle yönettiklerine inanıyordu ve cennet dünyası ile krallıkları arasında iyi ilişkiler kurmakla görevliydiler. İlk şehir devletlerinin her birinin hükümdarı panteonun (baş tanrılar) tanrılarından biriydi.

Yazan: A.Kara