HABERLER
Dini Haber
Kızılderili mitolojisi etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster
Kızılderili mitolojisi etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster

ÇEROKİ KIZILDERİLİLERİNİN İNANÇLARI

Hazırlayan: A.Kara


ÇEROKİ KIZILDERİLİLERİNİN İNANÇLARI


Çerokiler (Cherokee) geçmişte Amerika Birleşik Devletleri'nin güneydoğu eyaletlerinde, özellikle Kuzey ve Güney Karolina da, Georgia ve Doğu Tennessee'de yaşamış fakat ilerleyen süreçte istilacılar tarafından yurtlarından sürülerek platolarda yaşamak zorunda kalmış Kızılderili halkıdır. [a]

Çerokilerde bazı inançlar, hikayeler ve şarkılar korundukları farklı topluluklarda biraz daha farklı biçimlerde mevcuttur. Fakat çoğunlukla ortak bir teoloji sistemi oluştururlar.

ÇEROKİ İNANÇLARININ TEMELLERİ

Çerokilere göre ruhanilik günlük yaşamın dokusuna işlemiştir. Fiziksel dünya ruhani dünyadan ayrı değildir. Bir ve aynıdırlar.

Tarihçi Theda Perdue "Cherokee Women: Gender and Culture Change (1700-1835)" adlı kitabında [2] şunları yazmıştır:
"Çerokiler ruhsal ve fiziksel alemleri birbirinden ayırmadı, onları bir olarak gördüler ve dinlerini bir dizi özel günlük törenle ve halka açık törenlerle uyguladılar."

Çerokiler evrende varoluşsal bir düzen olduğuna inanıyordu [3]. Bu kavram kozmoloji olarak adlandırılır. Evrenin üç farklı, ancak birbiriyle bağlantılı seviyeden oluştuğuna inanıyorlardı: Öngörülebilirlik ile tanımlanan "Üst Dünya" geçmişin alanıdır ve ateşle temsil edilirdi. Değişimlerle tanımlanan "Alt Dünya" geleceğin kontrolündedir ve onu temsil eden sudur. , Üst ve Alt Dünyalar arasında yaşayan insanların bulunduğu bu Dünya veya Merkez ise şimdiki zamanın alanıdır. [3] [2]

Diğer bazı dinlerin aksine Çeroki inanç sisteminde insanlar yeryüzüne, bitkilere veya hayvanlara hükmetmez veya üzerinde hakimiyet kurmaz. Bunun yerine insanlar tüm yaratılışla birlikte var olur ve bağlılık içinde yaşarlar. İnsanlar aralarındaki dengeyi korumak için tüm dünyalar arasında ara buluculuk yaparlar. Bunu yapmanın yolu etraflarındaki Ruhsal Gücün içinde hareket etmeyi ve çalışmayı öğrenmektir. Bitkiler ve hayvanların, yeryüzündeki nehirler, dağlar, mağaralar ve diğer oluşumların bile ruhsal gücü vardır. Theda Perdue ve Michael Green "The Columbia Guide to American Indians of the Southeast" [4] adlı kitaplarında şöyle yazmıştır:
"Bu özellikler onlara dünyanın başlangıcını, orada yaşayan manevi güçleri ve ona karşı sorumluluklarını hatırlatan anımsatıcı araçlar görevi görüyordu."

KUTSAL ATEŞ

Daha önce de belirttiğim gibi ateş Çeroki ve Güneydoğu Amerika Birleşik Devletleri'ndeki diğer Kızılderililer için önemli bir unsurdur. Çerokilere göre Kutsal Ateş yaratılışın saflığını ve yeryüzünde yaşarken gördükleri güneşi temsil eder [5]. Kızılderililerin çoğu ateşi ve güneşi yaşlı kadınlar olarak görür. Bu yüzden de hazırladıkları her yemeğin bir kısmını ateşe verirler, aksi takdirde kendilerinden intikam alacağından korkarlardı.

Su, özellikle de nehir ve kaynaklar ise Çeroki inançlarının bir diğer önemli unsurudur çünkü Yeraltı Dünyasını temsil eder. İnanışa göre bu iki unsurun sahip oldukları güç nedeniyle birbirinden ayrı tutulması ve dengenin sağlanması çok önemlidir. Bu nedenle Kutsal Ateş'e asla su dökülmez.

Kutsal Ateş bir büyükanne olarak onurlandırılmıştır ve onun duygular, bilinç gibi insani özelliklere sahip olduğu düşünülür. Antropolog Peter Nabokov "Where the Lightning Strikes: The Lives of American Indian Sacred Places" adlı kitabında [6] şöyle bildirmektedir:
"Ateş onların adaklarını (teklif) dünyanın dört bölümü için hediyelere dönüştüren manevi bir dönüşüm aracıydı."

Çerokiler Kutsal Ateşi, yedi zümreyi temsil eden yedi kutsal ağaç olan huş , kayın, meşe, akçaağaç, dişbudak, akasya ve ceviz ağacı ile besleyerek canlı tutuyordu.

DENGE

Çerokiler için dengeyi korumak varoluşları için çok önemliydi [3] [5]. Onların görüşleri birbirine zıt olan ve birbirini dengeleyen bir grup sistemi içeren bir evren şeklindeydi. Ortak bağımlılıkları, bağlantı kurma ve birlikte çalışma yetenekleri ile bilinen her şeyin temeli olan ortaklar oldukları kadar düşman da değillerdi. Dairenin evreni ve evrenle olan ilişkilerini temsil etmesinin nedeni de budur. Karşıt olan ama birbirine bağlı olan eşit parçalar. "Çeroki Kadınları: Cinsiyet ve Kültür Değişimi, (1700-1835) adlı kitabında Theda Perdue şöyle yazar [2]:
"Bu inanç sisteminde tıpkı yazın kış ile, hayvanların bitki ile, çiftçiliğin avcılık ile dengelendiği gibi kadın da erkek ile dengelenmiştir."

Hastalık ve İyileşme

Çerokiler her hastalığın hayvanlardan kaynaklandığına inanıyordu. Yazar John Reid, "A Law of Blood: The Primative Law of the Cherokee Nation" adlı kitabında şöyle diyor [7]:
"İnsanlara tüm insani hastalıkların öldürülen hayvanlar tarafından intikam almak ve insanları rahatsız etmek için icat edildiği empoze edildi."

İnanışa göre hayvanlar talihsiz insanların iştahını kaybetmesine, hastalanmasına ve ölmesine neden olan kötü rüyalar göndererek onlara misilleme yapacaklardır. Bu yüzden avcı bunların başına gelmesini için öldürdüğü hayvanlardan özür diler, dua eder ve onlara ihtiyaçlarını ve bunun önemini açıklar.

Bitkilerin hayvanların insana getirdiği her hastalık için şifa sağladığı söylenir ve bu nedenle bazı bitkiler Çeroki tıbbının temelleri haline gelir [8].

Saflık ve Kutsal Yerler

Saflık Çerokiler için önemli bir kavramdır. Ateş ve su veya kadın ve erkek arasındaki ilişkiler gibi karşıt olduğuna inanılan kavramlar karıştırıldığında bu kirlilik olarak kabul edilir. Saflığı korumak için bu kirleticilerden ellerinden geldiğince kaçınılmalıdır. Bununla birlikte bitki ve hayvan yemek veya erkek ve kadın arasındaki ilişki gibi bazı kirleticiler kaçınılmazdır çünkü zorunludur. Sadece yazdan kışa kadar yaşamak bile bir insanı kirletebilirdi. Çerokiler bunun üstesinden gelmek için sabahın erken saatlerinde herhangi bir yemek yemeden önce yıkanırdı. Herkes yıkanmak için nehre gider ve bu temizlenme eylemi  tüm yıl boyunca nehirdeki buzu kırmak zorunda kaldıkları kış aylarında bile yapılırdı. [6]

Nehir, "Uzun Adam" olarak adlandırılıp şefkatli bir Ruh olarak kabul edilmişti. Antropolog Peter Nabokov [6] şunlara dikkat çeker:
"Uzun Adam, vücudunu onda yıkayan, ondan içen ve onun iyileştirici güçlerini kullanan Çerokilere her zaman yardım etti."
"İnsan hayatındaki her kritik dönemeçte serbest akan akarsulardan gelen "yeni suya" yani nehire girme ayini ruhsal güç verilen dualar ile yapılmalıydı.

Yaratılış İnançları
Su Böceği Dünyayı Nasıl Yarattı?

Çeroki kızılderililerinin yaratılış hikayeleri Dünya'yı deniz suyuyla çevrili, yüzmekte olan büyük bir ada olarak tanımlar ve o, dört ana noktaya bağlanan iplerle gökten sarkar. Efsane ilk dünyanın küçük su böceği Dâyuni'nin gökyüzü alemi Gälûñ'lätï'den gelmesiyle ortaya çıktığını anlatır. İnanışa göre Su Böceği nedenselliğin dışında var olan doğal neden ve sonuç yasalarından etkilenmez ve suyun altında ne olduğunu görmeye gider. Suyun yüzeyinde koşar ama dinlenecek sağlam bir yer bulamaz. Suyun dibine dalar ve biraz yumuşak çamur çıkarır. Daha sonra bu çamur her yöne doğru genişler ve dünya oluşur. (Bu mitteki çamur çıkarma anlatısı Ülgen'e yardım eden Erlik'in sonsuz okyanusun altına dalarak çamur çıkarmasını ve yeryüzünün bu şekilde yaratıldığı Türk yaratılış efsanesini anımsatıyor.)

Su böceğinin geldiği gökyüzü alemi Gälûñ'lätï'deki diğer hayvanlar yeni dünyaya inmeye heveslidirler ve çamurun kuru olup olmadığını görmek için ilk önce kuşlar gönderilir. Diğerleri için hazırlık yapmak üzere şahin gönderilir ama dünya hâlâ yumuşaktır. Kanatları yorulunca çok aşağıya iner ve yumuşak çamuru fırçalar, böylece düz yüzeye sahip olan yeryüzünde dağ ve vadileri oyarak şekillendirir ve dünya hazır olmadığından hayvanlar tekrar beklemeye zorlanır. Nihayet çamur kuruduğunda hepsi gökyüzünden aşağı iner. Hava karanlık olduğundan yanlarına güneşi de alırlar ve onu doğudan batıya doğru giden bir yola koyarlar. Fakat güneş ilk başta çok alçakta olduğundan kırmızı kerevit kavrulunca ısısını düşürmek için güneşi birkaç kez yükseltirler.
(Bu bölümdeki kuş gönderme anlatısının Utnapişti, Ziusudra veya Nuh'un başrolde olduğu Tufan Efsanesin'den motifler barındırdığı açıktır.)

Hikaye ayrıca şifa ayinlerinden biriyle ilgili olan, bitkilerin ve hayvanların nasıl belirli özellikler kazandığını anlatır. Hepsine yedi gece uyanık kalmaları söylenir ancak yalnızca baykuş, yarasa ve panter gibi birkaç hayvan başarılı olduğundan onlara geceleri diğerlerini görme ve avlama gücü verilir. Aynı şekilde sadece sedir, çam, ladin ve defne ağaçları başarılı olduğundan bunların dışındaki ağaçlar kışın yapraklarını dökmek zorunda kalır. [11]

İlk insanlar bir erkek ve kız kardeştir. Bir gün erkek kardeş kız kardeşine bir balıkla vurur ve ona çoğalmasını söyler. Bunu takiben her yedi günde bir çocuk doğurur ve kısa süre sonra çok fazla insan olduğu görülünce kadınlar yılda sadece bir kez doğum yapmaya zorlanır. (Yani efsaneye göre kadınların yılda 1 kez doğum yapabilmesinin nedeni dünyada oluşacak aşırı nüfusu engellemektir)

Mısır ve Şifanın Öyküsü

Mısır ve Tıbbın Öyküsü yeryüzünün ve hayvanların yaratılmasıyla başlar. Dünya karaya dönüşen çamurdan yaratılır. Hayvanlar şahinin kanatları ile dağ ve vadileri oluşturduğu Çeroki topraklarını ve dünyayı keşfetmeye başlar. Bir süre sonra çamur kuruyup güneş ışık sağlamak için yükseldiğinde yeryüzü hayvanlar için yaşanabilir hale gelir. [10]

İlk kadın ve ilk erkek tartışınca kadın evini terk eder. Güneşin de yardım ettiği ilk adam onu yaban mersini ve böğürtlenle geri dönmeye ikna etmeye çalışır ancak başarılı olamaz. Sonunda onu sunduğu çilekler sayesinde dönmeye ikna eder. [12]

Kadınların yılda sadece bir çocuğu olabileceği bir kuralın hüküm sürdüğü dünyadaki ilk iki insan Kanáti ve Selu idi. İsimleri sırasıyla "Şanslı Avcı" ve "Mısır" anlamına geliyordu. Kanáti, Selu'nun hazırlaması için bir hayvan avlar ve eve getirir. Kanáti ve Selu'nun bir çocuğu olur ve çocukları kesilen hayvanların kanından yaratılan başka bir oğlanla arkadaş olur. Aile, ona "Vahşi Çocuk" der ama bu çocuğa kendilerinden biri gibi davranır. Kanáti avlanmaya gittiğinde sürekli olarak hayvanları eve getirdiğinden bir gün meraklı çocuklar onu gizlice takip etmeye karar verir. Kanáti'nin bir mağaranın girişini gizleyen kayayı hareket ettirdiğini ve mağaradan çıkan hayvanların sadece onun tarafından öldürüldüğünü keşfederler. Çocuklar gizlice bir başlarına kayanın olduğu yere döner ve mağaranın girişini açarlar. Ancak çocuklar mağara açıldığında birçok farklı hayvanın kaçtığını anlamazlar. Kanáti hayvanları görür ve ne yapılması gerektiğini anlar. Mağaraya gider, çocukları eve gönderir ve yemeleri için kaçan hayvanlardan bazılarını yakalamaya çalışır. İnanışlarına göre bu olay insanların neden günümüzde yiyecek sağlamak için avlaması gerektiğini açıklamaktadır.

Çocuklar ambardan yiyecek almaya giden Selu'nun yanına döner. O giderken oğlanlara geride beklemeleri talimatını verir ama onlar itaatsizlik ederek takip ederler. Selu'nun sırrı sepetleri mısırla doldurmak için midesini, fasulyeyle doldurmak için ise yanlarını ovuyor olmasıydı. Selu sırrının ortaya çıktığını biliyordur ve çocuklara son bir yemek yapar. Daha sonra o ve Kanáti çocuklara sırları keşfedildiği için ikisinin de öleceğini açıklarlar. Kanáti ve Selu'nun ölmesiyle birlikte erkeklerin alıştığı kolay hayat da son bulur. Fakat eğer çocuklar Selu'nun vücudunu bir daire içinde yedi kez sürükler ve akabinde tekrar daire içindeki toprağın üzerinde de yedi kez daha sürükler ve bütün gece kollamak için uyanık kalırlarsa sabah olduğunda bir mısır mahsulü beliriverir. Ne var ki oğlanlar talimatları tam olarak yerine getiremezler ve bu yüzden mısır sadece dünyanın belirli yerlerinde yetişir.

İlk zamanlarda bitkiler, hayvanlar ve insanlar dostça birlikte yaşarlar ancak insanların dramatik nüfus artışı dünyayı doldurunca hayvanların dolaşacak yerleri kalmaz. İnsanlar hayvanları etleri için öldürmeye ya da yollarına çıktıkları için ayakları ile ezerek öldürürler. Bu korkunç davranışların cezası olarak hayvanlar insanlara bulaştırmak için hastalıklar yaratırlar.

Diğer canlılar gibi bitkiler de bir araya gelir ve hayvanların eylemleri çok sert olacağı için meydana gelecek her hastalığa çare olacakları sonucuna varırlar. [13] İnanışa göre bu efsane bitkilerin hastalıkların tedavisine neden yardımcı olduğunu açıklar. Hayvanların insanları cezalandırmalarına karşı koymak için ilaç yaratılır.

Çerokiler batıdaki topraklarda, gök kubbenin üzerinde Büyük Gökgürültüsünün ve onun iki oğlu olan gök gürültüsünün yaşadığına inanır. Yıldırım ve gök kuşağı içinde giyinirler. Bu yüzden rahipler gök gürültüsü için dua ederler ve O, Güney'den yağmur ve bereket getirmek üzere insanları ziyaret eder. Kayalıklarda, dağlarda ve şelalelerde Dünya yüzeyine yakın yaşayan gök gürültüsü varlıklarının zaman zaman insanlara zarar verebileceğine de inanılır. [14]

Gök gürültüsü varlıkları Yaratıcı Ruh Apportioner'ın  en güçlü hizmetkarları olarak görülür ve onların her yıl düzenlenen Yeşil Mısır Töreni'nin ilk dansına karşılık olarak bereketli bir mısır mahsulü için yağmur getirdiğine inanılır.

Kızılderili mitleri genel olarak öğüt verici hikayelere ev sahipliği yapar. Çerokilere dair tüm bu inanışlar dikkate alındığında inanış ve efsanelerinde doğanın dengesini korumanın, ihtiyaçtan fazlasını tüketmeyerek canlı hayatını korumanın ve tabiat olaylarını anlamlandırma çabasının yattığı açıktır ve dilden dile, kültürden kültüre, efsanelerden dinlere geçen farklı coğrafya ve toplumlara ait mitolojilerin izlerine Çerokilerde de sıkça rastlarız.

ÇEROKİLERDE GÜNEŞ VE AY EFSANESİ

Hazırlayan: A.Kara


ÇEROKİ TOPLULUKLARINDA GÜNEŞ VE AY İNANIŞI

Ön Bilgi: Çerokiler, yurtları ABD'nin Güneydoğusu olan (Georgia, Güney Karolina vb.) ve sömürgeci-ırkçı beyazların baskıları ile platolara sürgün edilen Kızılderili halkıdır.

Çeroki inanışına göre güneş, ay, antik dünya, ilk erkek ve ilk kadın, bir üst dünyadan bu amaç için aşağı inen birtakım iyiliksever insan tarafından yaratıldı.

Yaratılış görevlerini yerine getirdikten sonra üst dünyalarına geri döndüler. Böylece Güneş'i ve Ay'ı yaratmaları ile yaratılan dünya için yapacaklarını bitirmiş oldular, dünyadan ayrılırken de bitirdikleri bu yaratma işi ile güneş ve ayı temsilcileri olarak bıraktılar.

Bu nedenle Yaradan'a bir dua ettiklerinde Güneş ve Ay'a dua etmek yerine "büyük ruhlar" diyerek çoğul şekilde dua ederler, çünkü yukarıda da geçtiği üzere bu düzeni yaratan ve üst dünyadan gelenler birden fazladır, tek bir kişi değildir.

Güneş ve Ay eşit şekilde yaratıcılardan, ruhlardan ve tanrılardan dualar aldılar. Cinsiyetleri ve birbirleriyle olan ilişkileri, ne zaman ihtiyaç duyulduğuna veya ruh hallerine bağlı olarak değişebilir.

Güneş bazen erkek, bazen de dişidir. Aynısı Ay için de geçerlidir.

Doğada daha fazla dişil olsa da Ay erkek veya dişiden de değişir. Bazen sevgilidirler, bazen de kız ve erkek kardeş olarak algılanırlar. Bazen Güneş ve Ay'ın da birbirleriyle çelişkileri olur. İkisi de halkı korumak ve gözetlemek için çalışırlar, ancak Güneş insanlara birden çok kez karşı gelmiştir.

Çerokiler Güneş'in insan formunda zaman geçirdiğine, insanları öldürdüğü ve avladığına inanıyor çünkü onun et için gelişmiş bir tat yapısına sahip olduğuna inanıyorlardı. Gökyüzüne doğru yaptığı günlük yolculuklarda, iştahına hitap edenleri öldürüp onları evine götürüp baş aşağı asardı.

İnanışa göre Ay sonunda Güneş'in ne yaptığını öğrendi ve yaratıcılar tarafından durduruldu. Başka bir efsanede ise Güneş, dünyanın yıkımına neden olma girişiminde bulunmuş, büyü, büyücüler ve yılan Tanrı Uktena'nın yaratılmasına neden olmuştu.

ALAYCI KUZGUN

Hazırlayan: A.Kara
A, mitoloji, Çeroki mitolojisi, Alaycı kuzgun, Kızılderili mitolojisi, Mitolojide kuzgun, Amerikan mitolojisi,

ÇEROKİ MİTOLOJİSİNDE ALAYCI KUZGUN

Ön Bilgi: Çerokiler, yurtları ABD'nin Güneydoğusu olan (Georgia, Güney Karolina vb.) ve sömürgeci-ırkçı beyazların baskıları ile platolara sürgün edilen Kızılderili halkıdır.

Çeroki mitolojisinde çok ilginç ve tehlikeli yaratıklar var. Bunlardan biri de alaycı kuzgundur. Bu avcı kuzgunun kayan bir yıldız gibi dünyaya düştüğü söylenir. Doğaüstü yönleriyle çok güçlülerdi. Cadılar, şeytanlar, peri ve cinler onlardan korkuyordu çünkü onlar buradan değillerdi.

Uçarken çıkardıkları çığlıklar nedeniyle alaycı kuzgun olarak adlandırılıyorlar ve dalışa geçerken kuzgunları taklit ediyorlar, ancak kayan bir yıldız gibi uçarken yıldızlara benziyorlardı.

Ölümsüz olan bu yaratıklar yataklarındaki insanları arıyorlardı. İnsanların kalplerini yiyerek yeryüzünde harcadıkları zamanı telafi ediyor, insanların yaşam gücünü alarak kendi zamanlarına katıyorlardı.

Ayrıca inanışa göre kendi çürük uzuvlarını değiştirmek için ölülerin vücutlarını da parçalıyorlardı. Aşırı yaşlı insanlara benziyorlardı, o kadar yaşlılardı ki cinsiyetlerini anlaması bile zordu. Fakat onlar delip geçen çığlıklara, uçma kabiliyeti ve keskin bıçakları andıran tırnaklara sahiptiler. İnanışa göre eğer alaycı kuzgunlar hayat çalarken veya beslenirken rahatsız edilirse saldırdıkları kişi lanetlenir ve sonunda onlar da birer kuzgun olurlardı.

Onları tespit etmek için kullanılan tılsımlar vardı. Bazı kemik tipleri ve baykuş tüyleri ve deri ipler ile yapılan bu tılsımlar kuzgunlar yakınlara geldiğinde titreyerek işaret verecek şekilde bağlanırdı. Yaprak dökmeyen dumanları onları uzaklaştırırdı. Ateş veya yıldırım çarpması sonucu keskinleşen dişbudak ağacına maruz kalmaları onları öldürürdü.

Bu saldırgan kuzgunların gerçekten korktuğu tek şey keşifti. Çürüyen etlerini yedi gün içinde beslemiyor veya değiştiremiyorlarsa aç kalır, çürür ve ölürlerdi. Bir alaycı kuzgunun kimliği keşfedilirse artık o bölgede avlayamayacaklarını bileceklerdi. Dolayısıyla keşfedildiklerinin farkındalarsa o kişinin konuşmasını engellemek için gerekli olan her türlü yolu kullanırlardı.

KIZILDERİLİLERİN HİLECİ RUHU İKTOMİ

Hazırlayan: A.Kara
A,mitoloji,Kızılderili mitolojisi,Kızılderili efsaneleri,İktomi,Kızılderililer,Kızılderili öyküleri,İktomi ve tavşan,Amerikan yerlileri,Yerli efsaneleri,Kızılderili öğretileri

KIZILDERİLİLERİN AHLAKİ DEĞER ÖĞRETEN HİLECİ RUHU İKTOMİ


Diğer birçok mitolojik hileci gibi İktomi de başını sürekli derde sokuyor ve bu durum çoğunlukla kendisi için çok yıkıcı oluyor. İktomi oyun oynamaktan ve insanları kandırmaktan hoşlanır ancak çoğu durumda başkasına zarar vermek için yaptığı karmaşık planlar sonrası kendisini umutsuz durumların içinde buluyor.

Lakota mitolojisinde şekil değiştiren ve örümcek hileci olan İtkomi insanları kuklalar gibi kontrol etmek için ipler kullanmakla da ünlüdür.

O eğlenceli bir karakterdir ve hikayesi bir nesilden diğerine aktarılan hikayeler boyunca canlı tutulur.

Halen Kuzey ve Güney'deki ovalarda yaşayan üç siyu kabilesinden biri olan Lakota halkı İktomi hakkında yazılı mitoloji kayıtlarına sahip olmasa da onun hakkındaki masalları anlatmaya devam ediyor. İktomi, Lakota halkı için kültürel bir kahramandır ve çoğu zaman hikayelerde gençlere ders vermenin bir yolu olarak kullanılır.

İktomi insanlara mutluluk getiren Kızılderililerin hileci tanrısı Kokopelli kadar çekici değildir ve onu kötü olarak nitelendirmek yanlış olur. Tüm hileci karakterler gibi onun da iyi ve kötü bir yanı var. Karmaşık olan doğası onu tahmin edilemez kılıyor.

Belki bazılarınız Amerikan yerlilerinin hileci-tanrısı olan Çakal (Coyote) hakkındaki efsaneleri bilir. Bazı kabileler Çakal'ın tüm kötülüklerin taşıyıcısı olduğuna, kışı ve hatta ölümü getirdiğine inanıyor. Ancak Çakal'ın kutsal bir hayvan olduğunu söyleyen Yerli Amerikalılar da var. Bilgelik öğretmeni olan aldatıcı tanrı Çakal'a düzgün bir şekilde yaklaşılmalıdır diyorlar ve eğer bu olursa, bu güzel hayvanın paha biçilmez bilgeliğini insanlarla paylaşabileceğine dair inanış var.

Kızılderili mitolojisinde ilginç bir diğer hileci Pukwudgie'dir. Genellikle Kuzeydoğu Yerli Amerikan folkloruna göre Pukwudgie bir zamanlar insanlarla dosttu ancak zaman geçtikçe değişti ve insanlara karşı oldu.

Mitolojik hilecilerin doğası ve davranışı zamanın geçişine bağlı olarak değişebilir ve bu nedenle bunların herhangi birini saf kötülükler olarak nitelendirmek zordur, İktomi'de bunlardan biri.

Yaratıcı tanrı İnyan'ın (Kaya) oğlu olmak başlangıçtan önce varolan en güçlü ruh tanrılarından biriydi, Iktomi'nin güçlü bir ruh haline gelmesi gerekirdi ancak unvanını alma hakkını sürekli edepsizlik ederek yitirdi.

Efsaneye göre ismi Ksa olan Iktomi Kozmik Yumurta'dan doğmuştur. Bir de İktomi'nin fırtına canavarı olan küçük kardeşi Iya vardı.

Iya'nın sonsuz bir iştahı vardı, insanları hatta bütün köyleri yutabiliyordu ama bu onu kötü bir varlığa dönüştürmedi. Lakota halkı için İya sadece görevini yerine getiren kutsal bir varlıktı.

Diğer yandan inanışa göre İktomi tam bir baş belasıydı bu yüzden de siyu standartlarına göre sosyal açıdan uygunsuz davranan olumsuz bir rol modeli olarak kabul ediliyor. İktomi ile ilgili hikayelerin çoğu komiktir ama aynı zamanda dünyaya bir uyarı vermeyi amaçlayan hikayeleri de var. Bu hikayelerde İktomi insanları kurtarmak ve kendilerini şeytandan korumalarına yardımcı olmak için gelen ciddi bir figür olarak öne çıkar.


İktomi sıradan bir insan büyüklüğündeydi ancak ince kolları ve bacakları olan bir örümcek gibi yuvarlak bir vücudu vardı. Bir örümcek ya da örümcek adam olarak tanımlanırdı. Onun insanlara zarar vermek veya yardım etmek için kullandığı olağanüstü büyülü güçlere sahip olduğu söylenir.

Lakota halkı arasındaki kehanete göre tıpkı bir örümcek gibi İktomi de bir gün ağını dünya üzerine yayacaktı. Bazı modern Yerli Amerikalılar internet vb. modern teknolojilerin bu kehanetin yerine getirildiğinin işaretleri olduğuna inanıyor.

İKTOMİNİN TAVŞANLA BULUŞMASI VE TAVŞANIN BİLGECE TAVSİYESİ
Iktomi ile ilgili birçok bilgelik hikayesi vardır. Bunlardan biri tavşanla olan buluşmasını anlatıyor. Başıboş dolaşan İktomi bir gün bir su birikintisine gider. Sudaki yansımasını görür ve saatlerce kendine hayran kalarak oturup izler. Kendisinin çok yakışıklı olduğunu düşünür ve kendi yansımasına bakmayı bırakamaz.

Kendisine hayran olan İktomi ertesi gün aynı gölete gitmeye karar verdi ve tekrar güzelliğine hayran kaldı ancak bu kez bir şey farklıydı. Suya baktığında ve onun yansımasını gördüğünde artık o kadar yakışıklı değildi. İktomi çarpık bir yüz gördü ve bu onu üzdü. Sudaki çirkin görüntünün yok olacağını umarak birkaç kez gözlerini kapatıp açtı. Umutsuzca güzel yüzüne bir kez daha bakmak istedi ama hiçbir şey değişmedi.

Sinirlenerek mekanı terk etti. Yeni bir bakış açısı elde etmek için yiyecek aramaya karar verdi. Sonra şiddetli yağmur yağmaya başlayınca İktomi mağarasına geri döndü. Dönüş yolunda bir kez daha su birikintisinde durdu. Yansımasının orada olup olmadığını görmek için su kenarında diz çöktü. Karanlık ayırt edilemez bir gölgelik ona geri döndü. Gölgenin gözleri, burnu ve ağzı yoktu. Sadece karanlık bir damla olmuştu. Korkan İktomi kaçtı ve yağmurdan kurtulmak için hızlı adımlarla inine giderken kimin yansımasını gördüğünü merak ediyordu çünkü bu kesinlikle onun yansıması değildi.

Ertesi öğleden sonra uyandı. Yine aç, ama aynı zamanda kızgındı. Su birikintisinin ona oyun oynadığından emindi. Bir çalılık içinde ilerlerken aniden önüne bir Tavşan çıkageldi ve dikkatlice hilebaz İktomi'yi selamladı.

Bu şanslı bir karşılaşmaydı çünkü İktomi biriyle gölet hakkında konuşmak istiyordu. Göletle karşılaştığından, kendisine gerçek olmayan yansımalar gösterdiğinden ve memnun olmadığından şikayet etti. Tavşan bir süre boyunca onun hikayesini üzerinde düşündü ve bir sonuca ulaştı. İktomi'ye tüm yansımaların gerçekten kendisine ait olduğunu ancak güneş, rüzgar ve yağmur nedeniyle her birinin farklı ve garip göründüğünü açıkladı.

Elbette bu cevap İktomi'yi aydınlatmak için pek işe yaramadı. Düşünmeye başladı, eğer bu yansımalardan hepsi ona ait ise hangisine inanmalıydı ki? Bunu Tavşan'a sordu. Tavşan’ın tepkisi basit ve doğruydu. Ne kadar iyi, kötü ya da garip göründüğü önemli değil, hepsine inanmaktan başka seçeneğin yoktu. Ve akabinde Tavşan bir tavsiye verdi: “Eğer kim olduğunu bilmiyorsan, neye inandığın önemli değil.”

Birçok Kızılderili mit ve efsanelerinin göründüğünden derin anlamları vardır ve Kızılderililerin hikayeleri genel olarak birinin hayatında doğru yolu nasıl bulacağı konusunda rehberlik etmeyi amaçlar. İktomi hakkındaki hikayeler genellikle ahlaki değerleri ve iyi davranışları öğretmek için kullanılır.