HABERLER
Dini Haber

MISIR MİTOLOJİSİNDE EŞCİNSELLİK

-
Kaydı düzenle
Hazırlayan: A.Kara

MISIR MİTOLOJİSİNDE EŞCİNSELLİK

"MİTOLOJİLERDE EŞCİNSELLİK" başlıklı videoyu izleyerek çeşitli toplumlarda eşcinselliği dair inanışları, tavrı öğrenebilirsiniz.

Mısır mitolojisinde eşcinselliğe dair farklı yönler görülür. Mevcut kaynaklarda ve mitolojilerde erkekler arasındaki eşcinsel ilişki boyun eğdirici bir tutum olarak tasvir edilir ve bu tür davranışlarda bulunanlar efemine olarak kabul edilirdi. Ayrıca baskın gelmenin veya itaatkar olmanın, boyun eğmenin göstergesi olarak görülüyordu. [1][2]

Bu yüzden mevcut tasvirlerde hakimiyet ve güç eylemi olarak yansıtıldığı, utanç verici bir durum olduğu yansıtılır. Akdeniz bölgesindeki yaygın görüş bu yöndedir.

Bir örnek vermek gerekirse gök tanrısı Horus ile çölün yıkıcı tanrısı Seth arasındaki mücadele sırasında, Set üstünlüğünü gösterip Horus'u aşağılamak için onun kalçalarına iltifat eder, bununla da kalmaz ona cinsel yoldan zorla sahip olmak için planlar yapar. Sarhoş ettiği Horus sızıp kalınca Seth tüm gece onunla birlikte yatarak amacını gerçekleştirir. Bu hareketi ile rakibini yendiğini düşünür. Fakat aslında Horus'un sarhoşluğu bir hiledir, Set boşaldığı sırada Horus onun menisini avcunda toplayarak saklar. [3]

Ertesi sabah annesi Isis'e koşan Horus ona yaptığını anlatır. Öfke içindeki Isis oğlu Horus'a sperm akıtıp bunu Set'e yedirmesini ister. Annesinin tavsiye ve yöntemine kulak veren Horus intikam almak ve hakimiyet kurmak için spermini Set'in en sevdiği yemek olan marulun üzerine bulaştırır. Öte yandan Set'in spermlerini nehre atar, böylece Set tarafından döllenmiş olduğu söylenemeyecektir.

Marulu yiyen Set, Mısır'ın egemenliği konusundaki tartışmayı çözüme kavuşturmak için tanrılara başvurur. Tanrılar Set ve Horus'un bedenindeki spermleri incelerler. Set'in Horus üzerindeki hakimiyetini dinledikten sonra spermleri dışarı çağırırlar ancak hepsi nehirdedir. Horus'un Set üzerindeki hakimiyeti için spermler dışarı çağrıldığında Set'in içinden cevap gelir. Böylece Horus ona boyun eğdirmiş olur. [4]

Tabi bu olayı farklı yorumlayanlar da olmuştu. Bazı yazar ve araştırmacılar Horus ve Set arasındaki bu ilişkilerin uygunsuz bile olsa kendi istekleri ile gerçekleştiğini, Horus'un menisini yiyen Set'in Thoth'un ay diskini doğurması gibi olumlu sonuçları olduğunu iddia eder. [5]

Kültürümüze yerleşmiş ve küfürlerimizde erkeklerin kavga ederken birbirlerine söylediği cinsel içerikli küfür antik Mısır'daki inanışla paralel görünmekte. Yani Set ile Horus arasındaki yaşananlarda gördüğümüz eski Mısır'daki bu aşağılama, galip gelme sembolü bir şekilde Mısır'dan bizim kültürümüze yerleşmiş olabilir. Bu transferin Araplar aracılığı ile gerçekleşmiş olması muhtemeldir.

SABAH YILDIZI LUCİFER

-
Kaydı düzenle
Yazan: A.Kara

SABAH YILDIZI LUFİCER : IŞIKTAN KARANLIĞA

Venüs gezegenine geçmişteki sayısız uygarlık tarafından tapılmış, ona türlü anlamlar, sıfatlar yüklenmiş, haliyle bunlar da efsaneleri oluşturmuştur. İşte bu efsaneler de bir süre sonra din halini almış ve kültüre yerleşmiştir. Dinde yer edinen bu efsanelerden biri de düşmüş melek Lucifer'dır.

Aslında Lucifer, Venüs ile ilişkilidir.
Venüs'ün hem kendisi hem de yörüngesi güneşe daha yakındır. Bu yüzden dünya gözüyle onu sadece güneş doğmadan yada batmadan önce görürüz. İşte bu durum eski toplulukların ilgisini çekmiş ve onu tanrı-tanrıça yada melek gibi mistik ögelerle ilişkilendirmişlerdir. Bu alışıldık bir durumdur çünkü neredeyse hemen her dinin temelinde ışığa tapınma yatar. O halde Güneş batarken yada doğarken gözle görülebilen bir başka ışık kaynağı olan Venüs gezegeni de ilahlaştırılmadan bırakılmayacak, dahası onun güneşten önce ve sonra doğuşunda ve diğer ışık kaynaklarına kıyasla sahip olduğu boyutta anlamlar aranacaktır.

Tıpkı aydınlık olan "Gündüz'e" Dyeus-pat(h)er yani "baba tanrı" denmesi yada en büyük ışık kaynağı olan Güneş'in İsa ile ilişkilendirilmesi gibi. Hristiyanlıktaki İsa en büyük ışık kaynağı iken, ona oranla daha az ışık saçan kaynaklar meleklere dönüşmüştür, tıpkı Lucifer gibi.

Nasıl ki Sümer, Babil, Mısır gibi birçok toplumda en güçlü ışık kaynağı olan Güneş baş tanrı oluyor ve daha az ışık saçan Ay, Venüs ve Yıldızlar alt kademe tanrılar yada mistik yaratıklar halini alıyorsa İbrahimi mitolojide de durum aynıdır. Bu düşmüş melek motifi 2. Hanok (Enoch) 29:3-4'te ve diğer bazı bölümlerinde de karşımıza çıkar.

Latincede Venüs gezegeninin sabah saatlerindeki durumu için kullanılmış isimlerden biri Lucifer'dır. [1]
Latincede Lux, lucis "ışık" demektir, İngilizceye "light" olarak geçmiştir. Ferre ise "taşımak" anlamına gelir. Dolayısıyla Lucifer ismi Lux ve ferre kelimelerinin birleşiminden türetilmiştir ve "ışık getiren" anlamına gelir. [2][3] Tıpkı Prometheus gibi. 

Venüs'e "ışık getiren", "ışık taşıyan" denmesinin nedeni ise belirttiğim üzere sabah güneş doğmadan önce ufuğun az yukarısında görünmesi, dolayısı ile gündoğumunun habercisi olmasıdır. İşte Venüs'e verilen bu Lucifer ismiyle kastedilen şey, Venüs'ün gündüzü yani ışığı tutup getiriyor olmasıdır. 

Venüs için kullanılan bu "ışık getiren" ismi daha sonra Hristiyanlarca şeytanı yada onun oğlunu tasvir etmekte kullanılmıştır. Çünkü Venüs'ün yörünge periyodundan kaynaklanan gökyüzündeki benzersiz hareketleri ve kesintili görünümleri nedeniyle onu çevreleyen mitolojiler genellikle cennetten (gökyüzünden) dünyaya veya yeraltına düşüşü içeriyordu. Tıpkı Sümer mitolojisindeki tanrıça İnanna'nın gökten düşmesi yada ilk Sümer hanedanlığının 13. kralı Etana'nın efsaneleri gibi. [14][15][16][17][18]

Peki Venüs'ün yörünge periyodu ile bu düşüş mitlerinin ne ilgisi var? Çünkü Venüs hareketlerinden-yörüngesinden dolayı hiçbir zaman güneş kadar yüksekte görünemez. Güneşten hemen önce veya sonra belirmesinin dışında, güneşe göre çok daha aşağılarda görünüyor olması da onun cennetten düşme motifleri ile ilişkilendirilmesine neden olmuştur.

Venüs'ün özellikle sabah görünümü Greko-Romen medeniyetinde kişileştirilip bir tanrı olarak kabul edilmiş ve elinde meşale taşıyan bir erkek figürü ile temsil edilmişti. [9]
Venüs'ün Yunanca adları da Latinceye benzer anlamlara sahipti: "Işık getiren" anlamındaki Phosphoro(u)s ve "şafak getiren" yani Hesperus (Heosphoros). [1] Hatta bazı mitoslarda Aurora'nın yani Şafağın oğlu, Ceyx'in babası olarak kabul edilmişti. [10][21]

Zaten Lucifer'ın annesi Aurora, şafağın tanrıçaları olan Hinduizm'deki Uşas (Ushas), Litvanya'daki Ausrin (Aušrinė), ve Yunandaki Eos ile soydaştır. Bunların dördü de İlk Hint Avrupa toplumlarında "şafak" anlamına gelen "hewsṓs" [22] teriminden türemiştir. Bu terim daha sonraları "Ausṓs"a dönüşmüştür. Ausṓs ise İlk Alman toplumlarında "Austrō", Geç Alman toplumlarında "Ōstara" ve eski İngilizcedeki Ēostre / Ēastre terimlerini doğurmuştur. [23]

 Romalı şair Gaius Valerius Catullus Venüs'ün akşam görünümü için Luficer'a benzer bir isim olan "Noctifer" (Night-Bringer) yani "Gece getiren'i kullanmıştır. [11]

Venüs'ün şafağın oğlu olarak görülmesine benzer şekilde Arap mitolojisindeki tanrı Efdar, Aşera ve El'in oğulları olan genç prensler Saḥar (Šhr) [Seher] ve Salim'in (Šlm) erkek kardeşidir (fakat bazen kadındır). [12] Sahar ise Mezopotamya rahiplerinin Ay için kullandıkları, uyanık anlamına gelen bir terimdi. [13]

Tevrat'ta Yeşaya (İşaya) 14: 12-15'de cennetten kovulduğu ve düştüğü söylenen parlak yıldız, Latince'de "Gün Yıldızı" ya da "Sabah Yıldızı" denen Lucifer'dır. Yani Venüs. [7][8]

Yeşaya (İşaya) 14:12-15:
12) Ey parlak yıldız, seherin oğlu,
Göklerden nasıl da düştün!
Ey ulusları ezip geçen,
Nasıl da yere yıkıldın!
13) İçinden, “Göklere çıkacağım” dedin,
“Tahtımı Tanrı’nın yıldızlarından daha yükseğe koyacağım;
İlahların toplandığı dağda,
Safon’un doruğunda oturacağım.
14) Bulutların üstüne çıkacak,
Kendimi Yüceler Yücesi’yle eşit kılacağım.”
15) Ancak ölüler diyarına,
Ölüm çukurunun dibine
İndirilmiş bulunuyorsun.

Bu metinlerde Yahudi peygamberi Yeşaya tarafından Babil kralının kınandığı ve ondan הֵילֵל בֶּן-שָׁחַר Helel ben Shachar yani İbranice "parlayan biri, sabahın oğlu" olarak bahsedildiği söylenir. [25] Bu da הילל בן שחר Hêlêl ben Šāḥar'dır, yani sabah yıldızı Venüs'e atıftır. [26][27][28][29]

Fakat bu metinler aynı zamanda düşmüş melek efsanesinin doğuşunda da rol oynamıştır. [30] Bu efsaneye göre Lucifer, tanrının Safon dağındaki tahtına sahip olmaya çalışır. Rab onu cezalandırarak gökyüzünden yani cennetten kovar. Bu inanış sadece Yahudilerde yoktu. Örneğin; İslam öncesi Arapların inandığı tanrılardan biri olan Efdar (Attar, Aştar) ölüp yeraltı dünyasına giden Baal'ın, tanrıların dağı Safon'da bulunan tahtını ele geçirmeyi denemiş, vasıfları yetmeyince yani bedeni taht'a uymayınca bu girişiminden vazgeçerek cenneti terk edip dünyaya, yeryüzüne dönmüştü [19][20] [Tıklayarak Efdar kültüne ilişkin hazırladığım videoyu izleyebilirsin].

Bir de Hezekiel'e bakalım.

Hezekiel 28:11-19: "...güzellerin ve bilgelerin en mükemmeliydin. Eden'de, Tanrı'nın bahçesindeydin. Giysilerin hep güzel taşlarla –yakut, zümrüt, ay taşı, beril, onix, safir, turkuazla- ve altın işlemelerle süslüydü. Bunlar sana sen yaratıldığın gün verildi. Seni kudretinle ve gücünle bekçim yaptım. Tanrının kutsal dağına gidebiliyor ve ateş tarlalarında yürüyebiliyordun. Yaptıklarından tamamen muaf tutulurdun ta ki için kötülükle dolana dek. Bu varlık içinde bile daha büyük şiddet yarattın ve günahkar oldun. Seni tanrının dağından men ettim ve seni bekçilik ettiğin ateş tarlalarından sürgün ettim. Güzelliğin yüzünden için kibirle doldu ve bilgeliğini kendi ünün için harcadın. Seni içine hapsettiğim ateşle beraber dünyaya attım. Seni takip edenlerle beraber sonunuz ateşler içinde küle dönecek. Çok feci bir sona geldin."

Peki nasıl oldu da ışık için kullanılan Lucifer terimi şeytan için kullanılır hale geldi?
Cevabı kullanım alanlarında yatmakta.

2.Petrus 1:19'un Latince metninde (Yeni Ahit) şeytanla ilgisi olmadığı halde Lucifer kelimesinin kullanıldığı görülür:

Vulgata (Latince İncil)
Et habemus firmiorem propheticum sermonem: cui benefacitis attendentes quasi lucernæ lucenti in caliginoso donec dies elucescat, et lucifer oriatur in cordibus vestris:

Türkçe çevirisi:
"Peygamberlerin sözleri bizim için daha büyük kesinlik kazandı. Gün ağarıp sabah yıldızı yüreklerinizde doğuncaya dek, karanlık yerde ışık saçan çıraya benzeyen bu sözlere kulak verirseniz, iyi edersiniz."

Kral James İncili'nde, Kitab-ı Mukaddes'in Latince çevirisi Vulgata'da, şeytanla ilgisi olmayan bu ve benzeri birçok metinde Lucifer kelimesinin "Gün Yıldızı" kelimesinin yani Venüs'ün yerine kullanılması ve Yeşaya 14'deki anlatılar Lucifer ismini şeytanı tasvir etmek için kullanılan bir sözcük haline getirdi ve düşmüş melek mitinin doğumunda rol oynadı. [24]

İSKİTLER GÖÇEBE MİYDİ? (MİLLER VE ARAŞTIRMALARI)

-
Kaydı düzenle
Hazırlayan: A.Kara
İSKİTLER GÖÇEBE MİYDİ?
(Prof. Alicia R. Vestresca Miller'ın Araştırma ve Görüşleri)

Bozkırlarda yaşayan İskitler (Sakalar) için bunların bir kısmının yeni topraklar ve yaşam alanları için at sırtında yol alarak çok uzaklara seyahat ettikleri anlatılır. Fakat görülüyor ki bir çoğu göç etmeyerek doğup büyüdükleri, hazırda bulundukları topraklara yerleşmişlerdi. Hep göçebe, at sırtında çadır kurarak gezen savaşçılar olarak görülüyorlardı. 

İskitler MÖ 700 ila 200 civarında antik Pontus bozkırından yani güney Sibirya'dan yola çıktılar ve Karadeniz ile Çin arasındaki bölgelere hakim oldular.
MÖ 5. yüzyılda yaşamış Yunan tarihçi Herodot, İskitler için şöyle diyordu: "İskitler Herakles'in oğlundan ve melez bir yılan-kadından türemiştir."

Michigan Üniversitesi'nden Profesör Alicia R. Vetresca Miller'ın, PLOS ONE adlı akademik dergide bir makalesi yayınlandı. Bu makalede İskit halkının sanıldığından daha karmaşık ve yerleşik hayat sürdüğünü öne sürüyor.

Bu çalışmasının amacı İskitlerin "beslenme düzeni ve hareketliliği" ile ilgili sırları ortaya çıkarmaktı. Bu makalede, bir araştırma ekibinin Ukrayna'daki İskit mezarlarından çıkarılan insan dişleri ve kemiklerinden karbon, nitrojen, oksijen ve stronsiyumun karmaşık izotopik analizi yapmasını sağladı. Çalışmanın sonuçları İskitlerin at binen, uzun mesafeler kat eden göçebe savaşçılar olduğu şeklindeki yaygın görüşü doğruluyor olsa da diğer yandan çoğunun "yaşamları boyunca uzun mesafeler kat etmediğini" söylüyor. 

İskitlerin Ukrayna ve çevresindeki kalıntılarının konumunu gösteren harita. (Miller / PLOS ONE)

Hayatın pek çok alanında olduğu gibi herhangi bir gerçek ortaya çıktığında yada buna dair senaryolar öne sürüldüğünde insanlar o konuya hazırdaki algılarıyla bakar, görmek istemezler.

İskitlerin popülasyonları için geçerli olan durum da aynen böyledir. İskitlerin büyük ölçüde göçebe bir savaşçı kültür olduğuna inanılıyor olsa da yapılan kazıların bulguları İskitlerin kültürel açıdan çok daha çeşitli bir grup olduğu, çoğunlukla "tarıma bağlı, sabit yaşamlar sürdüğünü" gösteriyor.

Bu konuya dair çalışmanın yazarları, arkeologların yeni bulgularının, çoğu toplumun yada toplumun tamamının uzun mesafeler kat etmediğini ve bu durumun İskit tarihini değiştirebileceğini söylüyorlar. Ayrıca araştırmacılara göre Saka'ların gıda maddelerinin çoğunluğu yerleşim yerlerinde kurdukları düzenden geliyordu. Karma ekonomik sistemde yaşıyor, darı yetiştiriyor ve  hayvancılık yapıyorlardı.

Tabi yaygın şekilde "savaşçı" olarak tanımlanan bir kültürün çiftçi olarak tanımlanması, onların daha az savaştığı, at binip kılıç-yay kuşanmadığı anlamına gelmez. Onlar sert insanlardı. Tarımsal yaşam tarzının antik dünyadaki savaş kültüründen daha kolay olduğunu zannetmeyin sakın. Her gün ve gece, genellikle haftalarca dinlenmeden çalışan İskitlerin aynı zamanda birkaç cephede düşmanla savaşması gerekiyordu. Çünkü rakip boylar-kabileler geceleri birbirlerinin çiftliklerine saldır düzenliyorlardı; ki çiftliğin yok olması birçok insan için ölümün habercisiydi.

SERAF MELEKLERİ (SERAFİM)

-
Kaydı düzenle
Hazırlayan: A.Kara

SERAF (SARAF) MELEKLERİ

"Yanan biri" anlamına gelen Seraf'tan İncil'in Kral James versiyonunda Serafim şeklinde bahsedilir. Arapçadaki karşılığı مشرفين musharifin'dir.  En yüce meleklerdendir. Eski Yahudi kaynaklarında göksel varlıklar (melekler) olarak geçerler. Bu varlıklar daha sonra Musevilik, Hristiyanlık ve İslam'da da rol oynamışlardır. [1] "Seraf " İbranicedeki çoğulu olan "Serafim"den türetilmiştir. Halbuki İbranicedeki tekili "śārāf (שָׂרָף)"tır. [2]

Hristiyanlık Serafları'ı melek sıralamasında en yüksek seviyeye koyarken, 12. yy'da yaşamış olan Sefaradi Yahudisi, filozof, başhaham, Talmud bilgini ve çoğaltıcısı Musa bin Meymūn (30 Mart 1135 – 13 Aralık 1204) Musevilikteki melek hiyerarşisinde 10 melek statüsünün yer aldığı Musevi melek hiyerarşisinde onları beşinci sıraya koymuştur. [3][4][5]

Yeşaya Kitabındaki bir bölüm bu terim hakkında oldukça farklı bir anlatıya sahiptir. Onları tanrı'nın tahtı etrafında uçan altı kanatlı varlıklar olarak tanımlar.

Yeşaya 6: 1-7:
Kral Uzziya’nın öldüğü yıl yüce ve görkemli Rab’bi gördüm; tahtta oturuyordu, giysisinin etekleri tapınağı dolduruyordu. Üzerinde Seraflar duruyordu; her birinin altı kanadı vardı; ikisiyle yüzlerini, ikisiyle ayaklarını örtüyor, öbür ikisiyle de uçuyorlardı.
Birbirlerine şöyle sesleniyorlardı:
“Her Şeye Egemen RAB
Kutsal, kutsal, kutsaldır.
Yüceliği bütün dünyayı dolduruyor.”
Seraflar’ın sesinden kapı söveleriyle eşikler sarsıldı, tapınak dumanla doldu.
“Vay başıma! Mahvoldum” dedim, “Çünkü dudakları kirli bir adamım, dudakları kirli bir halkın arasında yaşıyorum. Buna karşın Kral’ı, Her Şeye Egemen RAB’bi gözlerimle gördüm.”
Seraflar’dan biri bana doğru uçtu, elinde sunaktan maşayla aldığı bir kor vardı; onunla ağzıma dokunarak, “İşte bu kor dudaklarına değdi, suçun silindi, günahın bağışlandı” dedi.

Gördüğünüz üzere bu metinler "Seraflar"ı, Tanrı'nın işlerini yapmak konusunda tutkulu olan kanatlı göksel varlıklar olarak tanımlar. [8] Fakat metindeki bu ifadelere rağmen Tevrat'ta yüksek melekler statüsünün bulunmadığını ve bu durumun yalnızca De Coelesti Hierarchia veya Summa Theologiae gibi sonraki kaynaklarda ortaya çıktığını ve ilahi elçilerin bir bölümü olarak kabul edildiğini iddia eden bir İbrani bilgin de olmuştur. [9]

Seraflar'dan Hanok (Enoch) Kitabı'nda ve Vahiy Kitabı'nda da göksel varlıklar olarak bahsedilir. MÖ 2. yüzyıla tarihlenen Hanok Kitabı'nda [10] Tanrı'nın tahtına en yakın duran göksel yaratıklar olarak Kerub'lardan (çoğulu Kerubim yada Keruvim) bahsedilen bölümde Seraflar yani yüksek meleklerden de birlikte bahsedilir. Buradaki Keruvim'ler İslam'a Kerubiyyun melekleri olarak geçmişlerdir. [20] İslami teolojide bazen cennetin 6. katında bazen ise Allah'ın tahtının yanında bulunan melekler olarak tanımlanırlar.
İncil dışı kaynaklarda bazen Akyəst olarak adlandırılırlar. Eritre ve Kuzey Etiyopya'da konuşulmuş eski bir Sami dili olan Geez (Ge'ez) dilinde "yılanlar", "ejderhalar" anlamına geldiği gibi cehennem için kullanılan alternatif bir terimdir. [11][12][13]

Kenan'da yüksek melekleri sergilemek için kullanılan motiflerin orijinal kaynaklarının antik Mısır'daki Uraeus ikonografisine dayandığı konusunda fikir birliği vardır. [6]

Seraf, Serafim kelimesi İşaya Kitabında dört kez geçmektedir (6: 2–6, 14:29, 30: 6). Fakat enteresan olan şudur ki İşaya 6: 2–6'da bir tür göksel varlığı veya meleği tanımlamak için kullanılan bu kelimenin diğer kullanımları yılanlarla ilgilidir, yılanlara atıfta bulunur. [7]

Dolayısı ile yılan = "melek"tir. Bazen düşmüş melek efsanelerinin etkisi ile şeytan-iblis ile ilişkilendirilmiştir. Bunun örneklerinden biri Şeytan'ın cennette, Aden bahçesinde Adem ve Havva'ya yılan kılığında görünmesi efsanesidir. 

Hanok'un İkinci Kitabında Seraf ve Kerub meleklerin yanında iki göksel varlık sınıfından daha bahsedilir. Bunlar feniks ve chalkydri'dir (khalkýdrai). Her ikisi de 4. veya 6. cennette bulunan, on iki kanadı olan, gün doğumunda şarkı söyleyen, "güneşin uçan ögeleri" olarak tanımlanır. [14]

Yeşaya'da 6 kanatlı Seraflar'ın tanrının üstünde durduğu söyleniyordu. Vahiy kitabında bahsedilen 6 kanatlı melekler ise tanrının tahtının çevresinde bulunmaktadır ve kanatları gözlerle kaplıdır.

Vahiy Kitabı 4: 4-8:
Tahtın çevresinde yirmi dört ayrı taht vardı. Bu tahtlara başlarında altın taçlar olan, beyaz giysilere bürünmüş yirmi dört ihtiyar oturmuştu. 5 Tahttan şimşekler çakıyor, uğultular, gök gürlemeleri işitiliyordu. Tahtın önünde alev alev yanan yedi meşale vardı. Bunlar Tanrı’nın yedi ruhudur. 6 Tahtın önünde billur gibi, sanki camdan bir deniz vardı. Tahtın ortasında ve çevresinde, önü ve arkası gözlerle kaplı dört yaratık duruyordu. 7 Birinci yaratık aslana, ikincisi danaya benziyordu. Üçüncü yaratığın yüzü insan yüzü gibiydi. Dördüncü yaratık uçan bir kartalı andırıyordu. 8 Dört yaratığın her birinin altışar kanadı vardı. Yaratıkların her yanı, kanatlarının alt tarafı bile gözlerle kaplıydı. Gece gündüz durup dinlenmeden şöyle diyorlar:
“Kutsal, kutsal, kutsaldır,
Her Şeye Gücü Yeten Rab Tanrı,
Var olmuş, var olan ve gelecek olan.”

Bu varlıklardan ayrıca Dünya'nın Kökeni Üzerine (On the Origin of the World) adlı gnostik metinlerde de bahsedilmektedir. [15]

Seraf'lar Yahudi Kabalasında, Beriah (Briah) Alemi'nin yüksek melekleridir. Beriah ise "Yaratılış", ilk yaratılmış alem, ve ilahi anlayıştır. [16]
İnanışa göre Beriah alemi Kabaladaki Yaşam Ağacı'nın tepesinde yer alan 4 alemden ikincisidir. Bu 4 alemin en tepesindeki alem ise Atzilut'tur. İşte Kabala'ya göre 2. alemde bulunan Seraf meleklerinden 1.alemi görüp onun mutlak tanrısallığından uzak olduğunu fark edenler yanmaya başlar. Bu yanma öyle uzun ve süreklidir ki melek kendini geçersiz kılar. Böylece Tanrı'ya yükselir ve yerine geri döner.

Bunların altındaki 3. alem Yetzirah'dır. Burası "Oluşum", arketipsel yaratılış ve ilahi duygular alemidir. Bu alemde Hezekiel'in vizyonlarında bahsedilen, kendisinin farkında olan ve içgüdüsel duygularla Tanrı'ya hizmet eden aslan, öküz ve kartal suratlı Hayyot melekleri vardır.

Serafim, modern Ortodoks Yahudiliğin melek hiyerarşisinin bir parçasıdır. Seraf'lardan İşaya'nın vizyonu, Yahudilerin ayinlerde okudukları temel dua olan Amida ve onun bir parçası olan Keduşah da dahil olmak üzere günlük Yahudi hayatında ve birkaç başka duada bahsedilir.  

Muhafazakâr Yahudiler meleklerle ilgili geleneksel öğretileri korur ve ayinlerde onlardan bahseder. Fakat bu meleklere olan inanç tüm Yahudilerde aynı değildir. Reform Yahudileri ve Yeniden Yapılandırılmış Yahudiliğinin inananları meleklerin tasvir ve görüntülerini genellikle sembolik işaretler olarak ele alırlar.

MÖ 8. yüzyıldan kalma eski bir Yahudi mührü melekleri bir peygamber olarak görevlendirirken diğer yandan onlardan tıpkı İşaya'nın vizyonlarındaki gibi uçucu ama insani özelliklere sahip varlıklar olarak bahseder. [17]

MS beşinci yüzyıl ortalarında yaşamış olan ve gerçek kişiliğini gizlemiş olan Hristiyan düşünürü Sahte Dionisos (Pseudo-Dionysius the Areopagite) kendi Göksel Hiyerarşisini oluştururken (vii) yüksek meleklerin ortaçağ tahayyülündeki ateşli doğasını tespit etmek için İşaya Kitabı'ndan yararlandı. Onun görüşüne göre Seraf melekleri yalnızca tanrıyı öven ilahiler-sözler zikretmiyor aynı zamanda tanrının kurduğu düzenin korunmasına da yardım ediyorlardı. Haham geleneğindeki metinlerden yararlanan Sahte Dionisos, Serafim kelimesine "tutuşanlar veya ateş sağlayanlar" gibi etimolojik anlamlar verdi. [18]

Ne kadar tanıdık değil mi? Sizce Muhammed'e boşuna mı eskilerin masalları demişler?
Musevilikteki sürekli Rabbi öven, tespih eden, onun işlerine yardım eden melek inanışı İslam'a aynen geçmiş. Bu inanıştan dolayı her şeye kadir, istediğini anında yapabilen, ol deyince olduran dedikleri Allah'a, Cebrail, Mikail gibi melekler yardım ederler. Halbuki her şey ol dediğinde olan bir gücün hiçbir şeyi yaptırmak için başka varlıklara ihtiyacı olmaması gerekir.

Seraf'lar Hristiyan teolojisinde ayrıca İsa ile de ilişkilendirilmişlerdir. İskenderiye'li Kilise Babası Origenes, İlk İlkeler Üzerine (On First Principles) adlı çalışmasında Yeşaya Kitabı'ndaki Serafim'in, Mesih ve Kutsal Ruh'un fiziksel temsilleri olduğunu yazmıştır. Gerekçesi ise "Tanrı dışında hiçbir gücün bir şeyin başlangıcını ve evrenin sonunu tam olarak bilemeyeceği" görüşüdür. Bu yüzden Origenes, Serafim'i tanrının ilahi bilgeliğinden verdiği tanrısal bilgilerle yükselen varlıklar olarak tanımlamıştır. Yazısında şöyle der: 

Yine de, bu güçler, Tanrı'nın Oğlu'nun ve Kutsal Ruh'un vahyiyle öğrenmiş olsalar da - kesinlikle büyük miktarda bilgi edinebilecekler ve daha yüksekte olanlar, daha aşağıda olanlardan çok daha fazlasını elde edebilecekler - yine de onların her şeyi (bilgiyi) kavramaları imkansızdır; çünkü şöyle yazılmıştır: "Tanrı'nın işlerinin çoğu gizlidir". [19]

Origenes daha sonra Seraflar'ın bu bilgilere sahip olma nedeninin onların Tanrının Oğlu ve Kutsal Ruh tarafından mesh edilmiş (kutsal yağ ile yağlanmış) olmalarına bağladı. Bu tür iddialarda bulunduğu için eleştirilere maruz kalarak Hristiyan kilisesi tarafından kafir ilan edildi. Bununla birlikte Yeşaya'da da bahsedildiği üzere, onun Serafim hakkındaki teorisinin yansımaları diğer erken Hristiyan literatüründe ve ikinci yüzyıl boyunca erken Hristiyan inancında yansıtılacaktır.

Rahip Thomas Aquinas, Summa Theologiae adlı eserinde Serafim yani yüksek meleklerin doğasına ilişkin şöyle bir açıklama sunar:

"Serafim" adı sadece hayırseverlikten değil, şevk ya da ateş kelimesiyle ifade edilen aşırı hayırseverlikten gelir. Dolayısıyla Dionisos (Coel. Hier. Vii) "Serafim" ismini aşırı ısı içeren ateşin özelliklerine göre açıklar. Şimdi ateş ile ilgili üç ihtimali düşünebiliriz.

Birincisi, yukarı doğru ve sürekli olan hareket. Bu onların inatçı bir şekilde Tanrı'ya ulaşma isteği taşıdıklarını gösterir.

İkincisi, ateşe bakıldığında gözle görülemeyen ancak belli bir keskinlikle, en nüfuz edici eylem olarak var olan ve en küçük şeylere bile büyük bir coşkuyla ulaşabilen, delici etkileri olan "ısı"dır. Bu meleklerin kendilerine tabi olanlar üzerinde güçlü bir şekilde uyguladıkları, onları benzer bir şevkle uyandıran ve onları ateşleriyle tamamen temizleyen eylemleri anlamına gelir.

Üçüncüsü, ateşin netliği veya parlaklığının kalitesidir. Bu meleklerin kendi içlerinde sönmez bir ışığa sahip olduklarını ve aynı zamanda başkalarını da mükemmel şekilde aydınlattıklarını gösterir.

Birçok makalemde neredeyse her dinin temelinde Işığa tapınmanın olduğunu, sadece her toplum ve dinin bunu farklı şekilde, farklı isimler, ayinler altında uyguladığını belirterek bazı toplum ve dinlerde bunun Güneş yada Ateş olabileceğini ifade ettim.
Ateşe, ışığa ilahi anlamlar yüklenen bu anlayışın izlerini çoğu kez bu makalede, Seraf melekleri konusunda da görmek mümkün.

EHRİMEN VE AHURA MAZDA

-
Kaydı düzenle
Yazan: A.Kara

ZERDÜŞT YARATILIŞ MİTOLOJİSİ

Ahura Mazda ve Angra Mainyu, Zerdüştlüğün zıtlık öğretisindeki iki ana tanrıdır. Ahura Mazda bu dinin yüce tanrısı iken Angra Mainyu yani Ahriman (Ehrimen) kötü, yıkıcı ruhtur. Angra Mainyu veya Ahriman, Zerdüştlükteki "yıkıcı / kötü ruhun" özünün adı iken Spenta Mainyu "kutsal / yaratıcı ruhlar / zihniyet"tir ve bunlar doğrudan Zerdüştlüğün en yüksek tanrısı Ahura Mazda'nın adı-sıfatıdır. Fakat aynı zamanda hem Angra Mainyu hem de Spenta Mainyu, Ahura Mazda'nın eserleri olarak kabul edilir.

Ahura Mazda'nın izlerini Zerdüşt dinini benimsemiş topluluklardan olan Sasaniler'in kaya kabartmalarına işlediği tasvirlerde görmek mümkündür. Öte yandan Angra Mainyu sanat eserlerinde nadiren tasvir edilmiştir.

Ahura Mazda, Ormuz, Ormız, Ormus, Hormuz, Hormus, Hurmus, Hürmüz gibi çeşitli şekillerde yazılır veya söylenir. Avesta dilinden çevrilen bu tanrının adı "Bilginin Efendisi" anlamına gelir. Öte yandan adı Yıkıcı Ruh anlamına gelen Ehrimen'in ana lakabı "Yalan" anlamına gelen "Druj" dur. Burada da zıtlık ilkesi karşımıza çıkar. Çünkü Ehrimen'in yalan olan lakabına karşılık Ahura Mazda'nın lakabı "Gerçek" olarak tercüme edilen "Aşa (Asha)"dır. Bu nedenle Zerdüştlükteki bu iki güç doğrudan veya dolaylı olarak birbirlerine karşıdırlar.

Zerdüştlüğe dair inanış ve mitleri anlatmaya devam ederken unutmamanızı istediğim şey şudur ki, Zerdüştlük İslam'dan, İbrahimi dinlerden çok daha eski bir dindir ve bu dindeki birçok inanış çeşitli yollarla İbrahimi dinlere geçmiştir.

Ahura Mazda ve Angra Mainyu'nun birbirleriyle nasıl ilişkili olduklarına dair birkaç farklı açıklama vardır. Bu versiyonlardan biri Zerdüştlüğün kurucusu Zerdüşt tarafından yazıldığına inanılan 17 Avesta ilahisi Gatalar'da yer alır. Gatalar, Avesta'da toplanan kutsal dörtlüklerdir. Eski İran dini Zerdüştçülük ile ilgili günümüze ulaşan tek belgedir. MÖ 14. veya 13. yüzyılda yazıldığı ve yaklaşık MS 7. yüzyılda düzenlenerek Avesta'ya dahil edildiği düşünülmektedir.

Gatalar'da yazdığına göre Vohu Manah adlı bir ruh Zerdüşt'ün önünde belirir ve ona geleneksel İran kültlerinin kanlı kurban ayinlerine karşı çıkmasını ayrıca fakirlere yardım etmesini emreder. Vohu Menah "İyi Niyetli", "İyi Amaçlı" gibi anlamlara gelir. Bu vahiyci ruhun İslam'daki karşılığı Cebrail'dir.

Zerdüşt ilk başta farkında olmasa da daha sonra bu ruhun Ahura Mazda tarafından gönderildiğini öğrenir. Bunun ardından Zerdüşt, Ahura Mazda'nın dünyayı, içindeki her şeyi ve insanları yarattığını, evrenin geri kalan kısmının ise "Kutsal Ölümsüzler" anlamına gelen diğer altı Amesha Spenta tarafından yaratıldığını vaaz etmeye başlar. [2] Yani bazılarının zannettiği gibi Zerdüştlük tek tanrılı bir din değildir.

Evren bu iyi ruhlar tarafından yaratılır fakat mevcut düzen "kötü ruhlar" (daevalar) yüzünden tehdit altındadır. Böylece iyi ve kötü ruhlar ebedi savaşa başlarlar ve insanların hangi tarafa destek olacağına karar vermesi gerekir. Zerdüşt'ün öğretilerine göre eğer insanlar ruhların bu savaşında iyi ruhları desteklerlerse Ahura Mazda'nın kaçınılmaz zaferi hız kazanacaktı.

Peki Zerdüşt dini mensupları bu iyi ruhları nasıl destekleyeceklerdi? Onları desteklemenin yolu yalan söylememek, fakirlere yardım etmek, kurban vermek ve ateş kültü gibi yollardı.

Zerdüşt, zamanın sonu geldiğinde bir Son Yargı olacağını açıklar. Tüm insanlar dar bir köprüden geçecek (İslam'a sırat köprüsü olarak geçmiştir) ve Spenta Mainyu tarafından yargılanacaktır. İnanışa göre kötü ruhların destekçileri "En Kötü Varoluş" adı verilen büyük bir ateş çukuruna düşerken, Ahura Mazda'nın takipçileri Cennet'in Zerdüşt varyantı olan "En İyi Amaçlı Ev" e gideceklerdir.

Zerdüşt, Gatalar'da Ahura Mazda'nın baş düşmanı olan kötü güçten Angra Mainyu olarak değil de   "Yalan" olarak bahseder. Bazıları Zerdüşt'ün oldukça uzun olan 17 Gata'da, Angra Mainyu'dan bahsetmek için yeterli fırsatı olduğunu söyler. Fakat Zerdüşt, ilahileri boyunca tutarlı bir şekilde “Yalan” dan bahsetmiştir. Bu nedenle Angra Mainyu'nun Zerdüşt'ün orijinal öğretilerinin bir parçası olup olamayacağı da tartışılan bir konudur.

Diğer taraftan "Angra Mainyu" adının antik bir isim olduğunu belirtenler de vardır. Akademisyenlerin görüşüne göre Zerdüşt, Kötü ruh Angra Mainyu'yu daha soyut bir kavram olan "Yalan" ile değiştirerek takipçileri arasında daha büyük oranda kişisel sorumluluk hissi yaratmaya çalışıyordu.

Ahura Mazda ve Angra Mainyu ile ilgili bir başka kaynak Partça yazılmış olan Bundahişnih metinleridir. "İlk Yaratılış" anlamına gelen bu eser Pehlevi alfabesiyle yazılmıştır ve Zerdüşt'ün kozmogoni ve kozmolojisini anlatmaktadır. Bundahişnih'de Ahura Mazda ve Angra Mainyu sonsuza kadar var olmuşlar gibi görünürler ancak bir boşlukla ayrılmışlardır.

Angra Mainyu, Ahura Mazda'ya saldırmaya başladığında yaratma süreci başlar. İşte Dünya da Ahura Mazda'nın Ehrimen'i yenebileceği bir savaş alanı olarak yaratılır. 9.000 yıl sürmesi gereken bu savaşın 6.000 yıl süren Zerdüşt'ün ortaya çıkışıyla Ahura Mazda'nın zaferi ile sona ereceğine inanılır. Son 3.000 yıl boyunca Ahura Mazda ve Angra Mainyu eşit düzeyde savaşacaktır ve inanışa göre "gerçek" yani "Ahura Mazda" galip gelecektir.

Bundahişnih'deki anlatımlarla ilgili sorunlardan biri Ahura Mazda ve Angra Mainyu'nun kökenlerinin tartışılmamasıdır, bu konu hakkında söz edilmemesidir. Çünkü eğer Ahriman'ın doğrudan Ahura Mazda'nın düşmanı olmadığı versiyon reddedilirse bu bir sorun teşkil edecektir. Bundahişnih, Ahura Mazda ve Angra Mainyu'yu doğrudan zıt güçler olarak sunduğundan kökenlerinin ne olduğu sorusu gündeme gelmişti. Bu durum Zerdüştlüğün bir dalı olan Zurvanizm'in gelişmesine yol açtı.

Peki Zurvanizm nedir? Kısaca değinmek gerekirse Zerdüştlüğün günümüzde inananı olmayan, eski kollarından biridir ve zamanı esas alır. Onlara göre Zerdüştlerin tanrısı Ahura Mazda ve onun karşıt gücü Ehrimen'i yaratan güç Zurvan'dır. Yani ilk yaratıcı odur. Adının anlamı ise "zaman" dır. Zerdüştlüğün özünü bozduğu düşünüldüğünden Zurvani Zerdüştler kınanmış ve sapkın ilan edilmişlerdir.

Zerdüştler kötü bir ruh olduğundan Angra Mainyu'ya tapmıyor öte yandan Ahura Mazda iyi ruh olarak görüldüğünden ona tapılıyordu. Bu durum Zerdüştlükteki başlıca ibadet eylemi olan Yasna töreninde de görülür. Avesta'nın birinci ve en eski bölümü olan Yasna, Zerdüşt özdeyişlerinden oluşmuştur. Zerdüşt inancının temel ilkelerini ve ibadetlerini açıklar. 72 bölümden oluşur ve Zerdüşt'e ithaf edilen Gatalar ile Ahura Mazda'ya kurban verilirken okunacak duaları içerir. Aynı zamanda törenlerde okunacak dini özdeyişleri, ilahileri, tapınma şekillerini, adakları, ibadetlerin başında okuması gereken metinleri kapsar. [1]

Yasna töreninin esas yönü "haoma"dır.; Yani ölümsüzlüğün kutsal içeceği hazırlanması ve tüketilmesi. Bu ayini öyle herkes yapamaz. Sadece nitelikli din adamları bu ritüeli gerçekleştirebilir ve her günün sabahı yapılması gerekir. Sıradan insanların ayinin yapıldığı kutsal alana girmesi yasaktır.

Bu törende iyi ruhlar töreninin yapıldığı kutsal alana davet edilirler. Bunlardan ilk davet edilen Ahura Mazda'dır. Ardından ise kutsal ölümsüzler yani Ameşa (Amesha) Spenta ve bir dizi başka iyi ruh davet edilir. Bu davet, törende okunan Yasna'daki belirli ayetler aracılığı ile gerçekleşirdi. Bu ayin sırasında Ahura Mazda'nın görkemli saflığının büyüdüğüne ve Yasna törenini yöneten rahip aracılığıyla parladığına inanılır. [7][8]

Ahura Mazda'ya tapınmanın başka bir yolu da Afringan ayinidir. Ayinin amacı dünyaya bahşettiği iyilik için Ahura Mazda'ya övgüler sunmaktır. Ek olarak bu törende Ahura Mazda'dan Zerdüştleri daha fazla kutsaması talep edilir. Ahura Mazda'ya meyve, yumurta, su, süt, üç bardak şarap ve sekiz çiçekle kaplı tepsi gibi teklifler sunulur. Bunlar onun insanlık üzerindeki kutsamalarını simgelemek için kullanılır.

Fakat Zerdüştlerin sayısı o kadar azalmıştır ki birçoğu artık halka açık törenlere erişemiyor. Bu nedenle günümüz Zerdüştleri için bu halka açık ritüellerin yerini her takipçinin bireysel olarak Ahura Mazda'yı andığı dualar almıştır. Bu duaların en dikkate değerlerinden biri "Ahuna Vairya" duasıdır. En kutsal Zerdüşt duası olarak kabul edilir. Çünkü inanışa göre bunlar, 9.000 yıllık savaşın başında, kötü güç Angra Mainyu'yu bastırmak için Ahura Mazda'nın bizzat kendisi tarafından kullanıldığına inanılan sözlerdir.

Ahura Mazda, Ahuna Vairya duasının yardımıyla düşmanını 3.000 yıl perişan etmiştir.  Bu dua Hristiyanlıktaki Rab'bin Duası ile de karşılaştırılır.

Zerdüştler Ahura Mazda'yı dünyanın yaratıcısı olarak gördüğü için onu her şeyde hatırlamaları gerekir. Buna insanın fiziksel ve zihinsel sağlığını da dahildir. Çünkü kişinin fiziksel ve zihinsel sağlığına özen göstermesi, yaratıcıları olan Ahura Mazda'yı onurlandırmanın yollarından biridir.

Ahura Mazda, tutarlı olmasa da çağlar boyunca sanatta tasvir edilmiştir. Örneğin Ahameniş dönemindeki Pers hükümdarları Zerdüşt olmamalarına rağmen Ahura Mazda'ya tapıyorlardı. [3] Ahura Mazda'dan pek çok Ahameniş metninde bahsedilmiştir [4] ki bunlardan en meşhuru "Behistun Yazıtı"dır. Bu yazıtta Pers Kralı I. Darius “Bana bu imparatorluğu Ahura Mazda bahşetti. Bu imparatorluğu kazanana kadar bana yardım etti; O'nun lütfuyla bu imparatorluğu elimde tutuyorum” demiştir.

Fakat Ahura Mazda'ya yapılan bu tarz metinsel referanslara rağmen Ahamenişlerin bu tanrıyı nadiren tasvir etmiş gibi görünmektedir. Bu durum Herodot gibi eski yazarlar tarafından da not edilmiş ve mevcut arkeolojik kanıtlarla desteklenmiştir. Herodot, Ahameniş ordularında beyaz atların çektiği boş bir arabanın bulundurulması geleneğinden bahseder. Bu savaş arabasının Perslerin yüce tanrısı için kutsal olduğu sanılıyordu. Savaş arabasının temsil ettiği yüce tanrının Ahura Mazda olması daha olasıdır fakat Herodot'a göre bu tanrı Zeus'dur.

Ahura Mazda'nın görünümüne ilişkin bilinen en eski referans, Ahameniş imparatoru II. Artaserhas'ın 39. yılında (yaklaşık MÖ 365), dönemin Lidya sömürge yöneticisinin bir tanrı heykeli diktiğini anlatan metinde bulunur. [5] Metinler bir Yunan tarafından yazıldığı için, tanrı, kanun koyucu "Zeus" olarak anılıyordu fakat muhtemelen yine Ahura Mazda'dan söz ediyordu.

Sasaniler döneminde de Ahura Mazda bir süre tasvir edilmeye devam etmiştir. Bu tasvirlerden en bilineni Sasani krallarının yatırımlarını tasvir eden kaya kabartmalarıdır. Bunlara bir örnek, MS 3. yüzyılda oluşturulan Nakş-ı Rüstem'deki I. Ardeşir ile ilgili olan Atama Kabartmasıdır (Rölyef). Bu rölyefte solda Ardeşir, sağda ise Ahura Mazda tasvir edilmiştir. Her iki figür de at sırtındadır ve tanrı, Sasani kralına hükümdarlığının meşrulaştırılmasını simgeleyen krallık halkasını (taç-yüzük) sunarken resmedilmiştir.
Ayrıca son Part hükümdarı olan IV. Erdevân ve Angra Mainyu'nun cesetleri atların toynakları altında kalacak şekilde tasvir edilmiştir. Bu da kralın ve onun tanrılarının zaferini simgelemektedir. 

Görüşler Sasaniler'in resmetmeye karşı olmasından dolayı Ahura Mazda'yı tasvir etmekten uzak durdukları yönündedir. [6] Bununla birlikte bunun tanrıya ibadet için geçerli olduğu ve kaya kabartmalarının dini nitelik taşımaması nedeniyle üzerlerinde tanrının tasvir edilmesine izin verildiği düşünülmektedir. Her halükarda zaman geçtikçe Zerdüştlükteki Ahura Mazda da dahil olmak üzere tanrıların insani betimlemelerini reddetmek-yasaklamak yaygın hale gelmişti.

İÇGÜDÜ VE AKIL

-
Kaydı düzenle
Yazan: Kirpi

İÇGÜDÜ VE AKIL

Deniz kaplumbağaları tüm hayatları boyunca genellikle suda bulunurlar. Dişi deniz kaplumbağası yalnızca yumurtlama döneminde kumsallara çıkar. Yumurtadan çıkan kaplumbağaların ilk işi denize doğru ilerlemek ve kendini bir an önce suya atmak olur. Peki kıyıda yumurtadan çıkan yavru kaplumbağalar denize doğru gitmeleri gerektiğini nerden anlıyorlar? Bilim insanları buna iç güdü diyorlar. Peki nedir içgüdü? Bu yazıda içgüdü ve aklın bilimsel tariflerini anlatarak sizleri yormayacağım. Genellikle bu iki kavramın felsefi yönlerini ele alacağım. Öncelikle şunu söylemem gerekir ki ben içgüdü ve aklı aynı şey olarak kabul ediyorum. Bunun nedenlerini biraz sonra açıklayacağım.

Türk dil kurumunun (TDK) içgüdü için yaptığı açıklama şu şekildedir:

- Bir canlı türünün bütün bireylerinde akıl ve düşünceden bağımsız olarak doğuştan gelen bilinçsiz her türlü hareket ve davranış, insiyak, sevkitabii

- Organizmayı o türe özgü olan bir amaca ulaşmaya sürükleyen davranış eğilimi

Açıklamada kullanılan “akıl ve düşünceden bağımsız olarak” ifadesi yanlıştır. Genellikle bu tarz izahlar yüzünden insanlar aklın ve içgüdünün farklı şeyler olduğunu zannediyorlar. Peki bu neden yanlış? Çok basit. İnsanlar kendi türlerine (yani etrafında bulunan insanlara) bakarak akıl ve düşünce diye tabir ettikleri şeyin tüm canlılarda yalnızca kendilerinde bulunduğu şekilde bulunması gerektiğini düşünüyorlar. Bu yüzden insanlar deniz kaplumbağasının yavrusunun yumurtadan çıktıktan hemen sonra denize doğru gitmesinin akılla verilen bir karar olmadığını aksine bunun içgüdüsel bir şey olduğunu düşünüyorlar. Doğru ya bir kaplumbağa denizde dolaşırken balıkçının av için bıraktığı yemin tuzak olduğunu anlamayarak balık toruna yakalanıyorsa onda akıl ne arar. Tıpkı kolay yoldan zengin olmak için parasını saadet zincirine yatıran insanlar gibi. Saadet zincirine inanmayan insanlarda var diyorsanız o zaman balıkçı toruna yakalanmayan kaplumbağalarda var derim. Mesele şu ki insanlar kendilerinin daha üstün olduğuna inanmak için hayvanların yaptıklarına iç güdü kendi yaptıklarınaysa akıl diyorlar. Esasında bunların her ikisi de aynı şey. Fark yalnızca içgüdü ve akıl dediğimiz şeyin işleyişi kısmındadır. Bu farklılığı yaratan en önde nedenler çevresel faktörler ve türüne göre gelişim sürecidir. Bunu daha iyi anlamanız için kendi hayatınız boyu yaptığınız her şeyi her hangi bir hayvan dediğimiz farklı türden olan canlının yaptıklarıyla kıyaslayın. Örneğin bizler yani insanlar yaşamımız boyunca 3 ana yoldan yürürüz. 1-Beslenme 2- Hayatta kalma 3-Üreme Bunu yapmayan her hangi bir canlı türü biliyor musunuz? Tabi ki hayır. Tüm canlılar bu 3 şeyi bire bir yada dolaylı yollarla kendi yaşamları boyunca yapıyorlar. Fakat bazı sivri akıllı arkadaşlarımız bir takım örnekler vererek insanı diğer tüm canlılardan farklı yapan bir şeyin olduğunu iddia ediyorlar. Söyledikleri argümanların zaten saydığımız 3 esas kolun birer parçaları olduğunu ise unutuyorlar. Şimdi o örneklerden bir kaçına hep birlikte bakalım.

1. Örnek: İnsanlar Hayvanlardan Farklı Olarak Konuşabiliyor

Sıradan bir örnek fakat bazı kesimler bu örneği insanla hayvanları ayırt eden en net argüman hesap ediyorlar. “Hayvanlar koklaşa koklaşa insanlar konuşa konuşa anlaşır” atasözü boşuna söylenmemiş. Argümanın yanlış yahut doğru olduğunu eleştirmeden önce önemli bir şeyi dikkatinize sunmak isterim. Öncelikle insan türünün bilimsel sınıflandırılması nasıldır ona bakalım.

İnsanın bilimsel sınıflandırması:
  • Âlem: Animalia
  • Şube: Chordata
  • Sınıf: Mammalia
  • Takım: Primates
  • Alt takım: Haplorhini
  • İnfra takım: Simiiformes
  • Familya: Hominidae
  • Alt familya: Homininae
  • Oymak: Hominini
  • Cins: Homo

Yani insanların hayvanlar aleminin bir parçası olarak memeliler sınıfına ait olması nedeniyle insanları ayırt etmek için kullanılan her türlü örnek bizzat hayvanlar aleminin kendisine aittir. Bu örnekler farklı türlerin farklı evrim süreçlerinde edindikleri bir takım becerilere verilen isimlerdir. Hayvan ve insan ayrımı yapmak bilimsel olarak bir hata olsa da bu yazımda öne sürülen örnekleri tek tek ele alacağız. 

Lafı fazla uzatmadan konumuza dönecek olursak insanın konuşabilmesi onun hayvanlardan daha üstün olması yahut hayvanda olmayan akla sahip olması anlamına gelmez. Bir yunusun yahut bir maymunun çıkardığı seslerin aslında onların konuştuğu diller olmadığının kanıtı nedir? İlla senin yahut benim gibi birbiriyle karşılaştığında selam vermesi, naber-nasılsın demesi mi gerek?
Yer yüzünde farklı dilleri konuşan milyonlarca insan var. Neden konuşma dediğimiz eylemin bir tek bizim çıkardığımız seslerden ibaret olduğunu düşünelim ki? Türkçe bilmeyen bir İngilizin önünde saatlerce konuşursak onun bizim söylediklerimizi anlama oranı bir kedinin miyavlamasını anlayacağı kadardır. O zaman bir kuşun bize bakarak ötmesi bir Türkün kendi dilinde bir İngiliz'e bir şeyler anlatmaya çalışmasından farkı ne? Aslında hiç bir şey sadece kendisine hayvan denilince bunu hakaret olarak kabul eden insanlar kendilerini üstün ırk yapmak için “konuşmayı yalnızca biz beceriyoruz” diye yalanlar uydurup kendilerini avutuyorlar. Kendisinden zayıf olan ve ona bir şeyler anlatabilmek için sürekli miyavlayan yahut havlayan kedi köpekleri öldürerek susturabilme yetkisini de üstün ırklarının temel hakları ilan etmeyi unutmamışlar. Kim bilir belki sokak köpekleri de insanların konuşmasından rahatsız olup onları sustura bilmek için saldırıyordur, olamaz mı?

Peki konuşabilme becerisi bir ayrıcalık mı? Konuşma eyleminin nasıl ortaya çıktığı hala kesin olarak bilinmiyor. Fakat bazı teoriler vardır. Dilleri dolayısıyla konuşma tarihimizi iki döneme bölebiliriz:
  1. İşaretleşme dönemi
  2. Yazı dönemi (sözel iletişim)

İnsanların yazılı iletişim döneminin genellikle yerleşik toplumların oluşmasıyla ortaya çıktığı düşünülüyor. Avcı ve toplayıcı topluluklarda (ilk insansı türlerde) genellikle işaret yöntemiyle konuşuluyordu. Nitekim günümüzde bile konuşurken kendimizi el kol hareketleri ve mimiklerimizle ifade etme yöntemi o dönemlerden kalan içgüdülerdir diyebiliriz. Dini kesim insanların konuşmasının Tanrı tarafından verilen bir şey olduğunu düşünüyor. Örneğin Rahman suresi 4. ayet.
Bu yüzden konuşmanın insanları diğer tüm canlılardan ayırt eden ve onu Tanrı katında özelleştiren bir şey olduğu kanısındalar. Tanrı insanlarla konuşarak kendini ifade ediyor ve harflerden oluşan kutsal kitaplar gönderiyor. Peki ya hayvanlar?
Ben insanların konuşmaya çevresinde olup bitenleri sesli olarak yansıtma yaparak başladıklarını düşünüyorum. Nitekim modern dillere baktığımızda bu sesli yansıtmayı tasdikleyen fosil kelimelerin hala yaşadığını görüyoruz. Örneğin İngilizcede var olan boom, bang gibi kelimeler. Bu kelimeler duyulan gürültülerin sesli yansımalarıdır. 

Örneğin sizin bir çocuğunuz oluyor ve çocuğunuzun ilk sözü anne oluyor. Peki anneyi neden İngilizce yahut Almanca değil de Türkçe söylüyor? Çünkü onun çevresinde konuşulan dil Türkçe ve duyduğu Türkçe sesleri yansıtmaya yani taklit etmeye çalışıyor. Nitekim taklit yöntemiyle insanlarla konuşan hayvanlar dahi olmuştur.

1971 yılında San Francisco Hayvanat Bahçesi'nde doğan Koko isimli bir goril Amerikan İşaret Dilinin (ASL) değiştirilmiş bir versiyonundan birçok el işareti öğrenerek insanlarla iletişim kurabiliyordu. Hatta bu goril bir yavru kediyi evcilleştirerek ona isim bile vermişti. Eğitmeni ve bakıcısı Francine Patterson Koko'nun "Goril İşaret Dili" (İngilizce: Gorilla Sign Language=GSL) olarak adlandırdığı 1000'den fazla işaretten oluşan aktif bir kelime dağarcığına sahip olduğunu söylemişti. Bu kadar kelime bilen bir goril 3 yaşında bir çocukla aynı konuşma düzeyine sahip demektir. Koko'nun çevresinde küçük yaşlardan itibaren İngilizce konuşulduğu için işaretlere ek olarak yaklaşık 2.000 İngilizce kelime anlayabiliyordu.

Dolayısıyla konuşma bir tek bizim yaptığımız şekilden ibaret değil, tüm canlılar kendi evrim süreçlerinde kendilerine has olan iletişim becerisi kazanmıştır. İnsanlarınki bu iletişim şekillerinden sadece birisidir. Bu yüzden konuşma örneği hayvanları içgüdü, insanları akıl sahibi olarak ayırmamız için yeterli değildir.

2. Örnek: İnsanlar Hayvanlardan Farklı Olarak Sanat Yapabiliyor ve Zevke Sahip.

Şimdi sizlere resim yapan bir kaç hayvan fotoğrafı göstereceğim. Bu fotoğraflara bakıp düşünmenizi istiyorum.


İlk bakışta “bu ne ya, böyle resim mi olur!” dediğinizi duyar gibiyim. Bunu söylemenizdeki neden resmin yalnızca sizin anladığınız ve sizin hoşunuza gidecek tarzda olması gerektiği önyargısıyla yaklaşmanızdan kaynaklıdır. Örneğin siz bir resim galerisine giderek hoşunuza giden bir resim alıyorsunuz. Fakat sizden önce o resme bakarak beğenmediği yada anlamsız bulduğu için satın almayan insanların olduğunu hiç düşündünüz mü? O zaman neden bir maymun yahut bir fil sizin hoşunuza gidecek resim çizmek zorunda olsun ki? Ya bu fotoğraftaki hayvanların çizdikleri resimleri anlayacak kadar gelişmediysen, yada onların gözüyle bakamıyorsan? Sonuçta senin anlamsız dediğin resimlere binlerce lira para veren insanlar var. Size çok basit bir örnek daha vereyim.
Sevdiği kadını etkilemek için hoşuna giden bir müzisyenin yaptığı aşk şarkısını söyleyen herhangi bir erkek de aslında o şarkıcıyı taklit ediyor değil mi? Peki kendi dişi türünü etkilemek için duyduğu tüm sesleri taklit eden Lir kuşunun insandan farkı ne? Kuşlar insanlar gibi şarkı bestesi yapamıyor diyorsanız yanılıyorsunuz. Şu resme iyi bakın.


1 numaralı görsel kuş melodilerinin zamana bağlı frekans değişimini göstermektedir. 2 numara kuşun melodilerinin notaya dökülmüş halidir. 3 ve 4 numaraysa insanlara ait bestelerdir.

Lir kuşu da duyduğu sesleri taklit ederken zaten bir nevi o duyduğu sesleri kendi enstrümanıyla notalara dökmüş oluyor, tıpkı insanlar gibi. Zaten müzisyenlerde yaptıkları tüm müziklerini notaları farklı kombinasyonlarda kullanarak oluşturdukları farklı dizilimler sonucu ortaya çıkarmıyor mu?

Örneğin sivrisineklerin vızıltısı sizi rahatsız edebilir fakat bir dişi sivrisineğin çıkardığı ses bir erkek sivrisinek için aşk şarkısı gibi bir şey. Önemli olan kimin hangi şekilde algıladığıdır.

Bir başka müzik yapan hayvansa Manakin kuşlarıdır. Tırtıklı, tarak benzeri tüylere sahip bu kuş kanatlarını bir sinekkuşundan bile daha hızlı titreştirerek kemana benzer bir müzik sesi çıkarır. Manakin'in kanatlarında diğer kuşlarda bulunmayan, müzik yapmaya yarayan kemikler vardır.

Dolayısıyla bizim hayvan ve insan diye ayırdığımız tüm canlılar kendi beden yapıları ve evrimsel süreçlerinde edindikleri beceriler sayesinde seslerden ve renklerden ibaret olan, sanat dediğimiz şeyi yapabiliyorlar. Yaptıkları sanatın sonunda ödül olarak bir dişiyle çiftleşmek varsa emin olun yaptıkları sanattan zevk te alabiliyorlar. Nitekim biz insanlar da sanatı ya birilerini etkilemek yada maddi anlamda hayatımızı sürdürebilmek için yapmıyor muyuz?.

3. Örnek: Hayvanlarda Duygu Yok

Dindar insanların genellikle duygu ile kast ettikleri şey, hayvanların insanlar gibi dini inanca sahip olamayacağıdır. Enteresan olan şu ki bunu Müslümanlar da iddia ediyor. Fakat her ne hikmetse secde yapan kuş, Kur'an'a basmayan kedi, Allah diyen aslan videolarını mucize diye paylaşmayı da ihmal etmiyorlar.
Gelelim asıl anlamıyla var olan duygunun hayvanlarda olup olamayacağına. Duyguya bir örnek olarak intikamı gösterebiliriz. Birisi bize kötü bir şey yaptığında ondan intikam alma duygusuyla yanıp tutuşuruz değil mi? Hatta tek bir kişinin intikam duygusu yüzünden koca devletler savaşlar dahi yapmıştır. Şimdi sizlere kısas duygusuyla ordu toplayıp savaş yapan hayvanları, hatta bu hayvan savaşının Türkiye'de yapıldığının tarihini anlatacağım.

Kuşların İlk Dünya Harbi 
 

Olay 1934 yılında Aydın, Trakya ve Bursa'yı da kapsayan geniş bir arazide gerçekleşmiş. Bursa'nın Orhangazi ilçesinde 6 kartal bir leylek yuvasına saldırıyor. Anne ve baba leylek te dahil tüm yavrularını öldürüyorlar. Bu olaydan bir kaç gün sonra kartallar saldırmak için yeni leylek yuvaları aramaya başlıyorlar. Fakat buldukları yuvaların hepsi boş durumunda. Çünkü leylekler bir gün önceden yavrularını korunaklı bir bölgeye taşımıştılar.
Fakat asıl ilginç olan kısmı çok başka. İnsanların savaş zamanı devletin her bölgesinden kendi rızasıyla orduya katılması gibi Türkiye'nin dört bir tarafından leylekler Orhangazi'ye gelmeye başlamıştı. Büyük bir kalabalık şeklinde kartalları aramaya başlayan leylekler sonunda onları bulup kanlı bir savaşa girişmişler. Bu savaş öyle bir merak uyandırmış ki çevre halkı yaralanmış leylekleri tedavi edip yeniden savaşa gönderiyordu. Bunun yanı sıra leyleklere yardım için av tüfekleriyle bir kaç kartalı dahi vurmuşlar. 18 Ağustos 1934 yılında The Times'ın İstanbul muhabirinin haberine göre çevre halkı dönemin Genelkurmay Başkanı Mareşal Fevzi Çakmak Paşa’ya haber göndererek savaşa müdahale etmelerini rica etmişler.

1934 yılının gazete kupürlerinde bu olay şöyle anlatılmış:
Üç gündür süren leylek ve kartallar savaşında bugün leylekler üstün duruma geldiğinden leylekler yuvalarına gelip yavruları ile meşgul olmuşlardır. Aldıkları yaralarla yuvalarına gelen leylekler ölen yavruları yuvadan atmışlar sonra dönüp tekrar savaşa gitmişlerdir. Halk yavru leylekleri gözetip kolluyor. Menderes yakınında çalışan çiftçiler 2000 kadar leyleğin takviye birlik olarak savaşa geldiğini bildirmişlerdir.

Savaşın sonucunda 29 leylek ve 33 kartal hayatını kaybetmiş ve savaş leyleklerin kazanmasıyla sonuçlanmıştı.

Aklı ve duyguları yok dediğimiz hayvanlar yavrularının öldürülmesi nedeniyle ordu toplarcasına organize olarak savaşa tutuşabilir mi? Leyleklerin eğer savaşmazlarsa kartalların geri kalan yavrulara da zarar vereceğini düşünmesi gerçeklik değilse nedir? Soruyorum sizlere; Çocuğunu öldüren insan anne ve babalar mı akıllı yoksa ölmüş yavrusu için ordu toplayıp savaş yapan leylekler mi?

Sonuç olarak insana özgü dediğimiz her şeyin karşılığı diğer tüm canlılarda dolaylı yahut birebir aynısı olarak mevcuttur. Zira insanın kendisi hayvanlar aleminin bir parçası olduğu için sizin "insana has" dediğiniz her türlü beceri aynı zamanda hayvanlar aleminin bir parçası olmuş oluyor. Fakat insan türünün yaptığı şeyleri göstererek başka canlılar bunu yapamıyor, onun için tek akıllı biziz diyemeyiz. Zira her türün kendine özgü bir evrim süreci vardır. Siz buna ister içgüdü deyin ister akıl. Sonuçta hem içgüdü hem de akıl canlıların hayatta kalma, beslenme ve üremesi için gerekli olan unsurların ve bu çabalarının birleşmiş halidir.
Kaydol: Kayıtlar ( Atom )

PATREON İLE DESTEK OL

Patreon'dan Üye Olarak Destek Olmak İçin : TIK

KUR'AN ANALİZİ

● Sırasıyla tüm ayetleri incelemeye başladığım ve kökenlerini gösterdiğim "Kur'an Analizi" videoları İçin TIK!

ŞAMAN KESKİNDİL RUBAİLERİ

İzlemek için görsele tıklayınız :)