HABERLER
Dini Haber

"MORTAL KOMBAT" VE MİTOLOJİ

Hazırlayan: A.Kara

BİR DÖVÜŞ OYUNUNUN ÖTESİ : "MORTAL KOMBAT" MİTOLOJİSİ

Özellikle benim gibi 90'lı yıllara, kara kutu, Atari ve Sega gibi oyun konsollarının ülkeye gelip popüler olmaya başladığı döneme aşina olanlar için en unutulmaz oyunlardan biri "Mortal Kombat" serisidir. Fakat birçok oyun gibi o da temelinde mitolojiyi barındırır. Karakterleri ile geniş bir mitolojiye ev sahipliği yapar. Sadece uydurulmuş efsanelere değil, çeşitli dünya mitolojilerinden ögelere sahiptir. Bu makalede Mortal Kombat'ta görünen ve temeli gerçek mitoslara dayanan yönlere bakacağız.

Mortal Kombat çok sayıda farklı alemler fikrini ortaya çıkarır. Her diyarın temsilcileri, var olan diğer tüm alemleri ele geçirmek ve zapt etmek isteyen Outworld'den, yani diğer gezegen ve alemlerden gelen savaşçılarla savaşmak zorundadır. Dünya Alemi “Evrenin mücevheri” olduğu için nihai ödül de budur.

Fakat çok sayıda alem fikri yeni bir şey değildir. Aslında bu fikir oldukça eskidir. Eski İskandinavlar mitolojilerinde dokuz temel alandan bahseder. Bu alemler arasında insanların yaşadığı yer Dünya Diyarı Midgard'dır. Diğer alemlerin sakinlerine gelince, Asgard'ın tanrıları insanlara karşı iyi bir tutum sergilerken Jotunheim'in buz devleri gibi bazıları onlara düşmanca davranırlar. İskandinav mitolojisinin dokuz diyarı Yggdrasil adlı dünya ağacının dalları ile birbirine bağlanmıştır.

Tabi İskandinav mitolojisi diğer alemlerden bahseden tek inanç sistemi değildir. Diğer kültürler ve dinler de başka gezegen veya alemlerden gelerek Dünya'yı ziyaret eden tanrılardan bahseder.

Evrende tahminen 17 milyar gezegen var. Ya gezegensel bir felaketin dinozor yada benzeri canlıları yok etmediği bir gezegen varsa ve sürüngen yada dinozorlardan bir tür insansı varlık evrimleştiyse? Bu tarz teorileri çokça duymuşsunuzdur, hatta en bilinenlerden biri sürüngen imgesinin üzerine inşa edilmiş konulardan biri olan Reptilian'lardır. Bu teoriye göre sürüngenlerin ana dünyasında sürüngenler gelişir ve bütün bir medeniyet inşa eden, zeki insansı varlıklara dönüşürler.

İşte bu tema Reptile adlı karakter ile Mortal Kombatta'da görülür ve güçlü savaşçılar olmalarına rağmen bu sürüngenler alemi nihayetinde Outworld tarafından fethedilir. Yine de sürüngenlerden evrimleşen insansı varlıklar teorisi ilginç olmaya devam etmektedir. Bu teori Süper Mario Kardeşler serisinde bile kullanılmıştır.

Mortal Kombat'taki Kraliçe Sindel bir Edenia'lıdır. Kendine özgü çığlığı Kelt folkloründeki Banshee'lere özgü bir özelliktir. Banshee İrlanda mitolojisinde ortaya çıkan bir varlıktır ve bu varlığın İrlanda kabilelerinden birinin aile üyesi öldüğünde çok yüksek sesle çığlık attığı söyleniyordu. Bu varlıklar uzun saçlı ve kırmızı gözlü kadınlar olarak tanımlanmıştı. Kraliçe Sindel'de rakipleriyle savaşırken kullandığı uzun saçların yanı sıra kendine özgü bir çığlığa sahiptir. Yani bir Banshee'dir.

Efsun genellikle büyü için kullanılan başka bir terimdir. Bununla birlikte Latince'de büyücülük, zararlı büyü anlamına gelen “kötülük” veya “günah” anlamlarına gelen “maleficium” terimiyle de ilişkilidir. Mortal Kombat'ta da büyücülük büyük ölçüde kara büyü ile ilişkilendirilmiştir.

Outworld'ün usta büyücüsü, kötü şöhretli Shang Tsung'dur. Fatality, yani bitirme hamlesini kullanırken mağlup olmuş düşmanlarının ruhlarına el koymasıyla tanınır. Mortal Kombat hikayesine göre Shang Tsung eskiden insandı ve imparator Shao Kahn'dan karanlık sanatları öğrendi. Shang Tsung yüzyıllar boyunca birçok ruhu aldığından, Raiden, Shang Tsung ile yüzleşmenin "bir düşmanla değil, düşman lejyonuyla karşı karşıya olmak" anlamına geldiğini söyler. Ruhlara el koyma veya onları emme fikri çok eskilere dayanır. İblislerin şeytani anlaşmalar aracılığıyla ruhları talep ettiği söylenir.

Buradaki diğer bir konu, birinin Chi'sini veya hayati enerjisini alma fikridir. Çin mitolojisinde tıpkı savaşta yendiklerinin ruhlarını emen Shang Tsung gibi bir karakter vardır. Jiangshi adlı bu karakter insanların yaşamsal gücünü emerek beslenen bir vampir türüdür.

Bazı mitoslarda cehennem ziyaretinin insanları bir daha asla eskisi gibi olamayacak şekilde değiştirdiği söylenir. Mortal Kombat'ta bu durum büyücü Quan Chi tarafından yönetilen Aşağı Alem yani Netherworld'ü ziyaret edenler için de geçerlidir. Quan Chi’nin müdahalesinin bir sonucu olarak Mortal Kombat’ın bazı savaşçılarının hortlaklara dönüştüğü görülür.

Hortlaklar, canlıları rahatsız etmek için diriltildiğine inanan ölü bedenlerdir. Hortlaklara olan inanç, günümüz Romanya'sının kırsal kesimlerinde hala devam etmektedir. Romenler hortlaklar için "strigoi" terimini kullanırlar. İnanışa göre bunlar, yaşayan akrabalarına veya ona haksızlık edenlere musallat olmak için dirilerek mezarından çıkan ölmüş insanlardır.

Bir diğer önemli karakter Raiden'dir. Raiden "gök gürültüsü ve şimşek tanrısı" dır. Fujin ise rüzgarı kontrol eder. Raiden, Dünya Diyarı'nın koruyucusu ve Turnuvada Outworld'e karşı mücadele eden savaşçıların akıl hocasıdır.

Japon mitolojisinde Raiden (Raijin) gök gürültüsü, şimşek ve fırtınaların tanrısıdır. Kökenleri Şinto dininin başlangıcına kadar dayanır. O, neredeyse her zaman rüzgar tanrısı olan Fuujin ile ilişkilendirilmiştir ve ikisi genellikle birlikte tasvir edilmiştir. Fujin (Futen) en eski Şinto tanrılarından biridir ve mitolojide büyücü benzeri bir iblis olarak tasvir edilmiştir.

Oyuna sonralardan eklenen, zamanın kumlarını çarpıtabilen ve bunlarla güçlü bir yumruk sallayabilen, mavi gözlü, iri kıyım Geras'ı ele alalım. Kendine sağlam bir güven ile "Ebediyen yalnızım" gibi ifadeler kullanan bir dövüşçü.

Geras, adını az bilinen Yunan ihtiyarlık tanrısından almıştır. Fakat esinlenilen Yunan tanrısı genç değil yaşlıdır.

Mortal Kombat'taki Geras karakteri, uzay ve zamanı bükebilen en büyük 11 kötü Kronika'ya sadık bir hizmetçileri olarak hizmet eder.
Bu ad ise genellikle zamanın kendisi olarak yorumlanan güçlü Yunan Titan Kralı Kronos'dan gelir. Yunan mitolojisindeki bu Titan, ilerde kendisini devireceğinden korkarak kendi çocuklarını yutar fakat Zeus hariç. Gaia'nın öğütlerini dinleyen Rhea Tanrıların kralı Zeus'u kurtarır.

Korkunç böcek kadın savaşçı D’vorah'da Geras gibi isim benzerliği üzerine inşa edilmiştir. D'vorah, İbranice "arı" kelimesinden gelen bir isimdir. Yani oyun genellikle takma adları farklı dil ve kültürlerden, onların mit ve efsanelerinden türetiyor.

Bir diğer karakter Kollector'dür. Bu karakter hem mistik hem de okült hatlara sahiptir. Hindu tanrıçası Kali ile İncil'deki kötü karakter Mammon gibi kutsallık karşıtı karakterlerin karışımından yararlanılmış.
Kollector’un çok sayıdaki uzuvları ve mavi rengi Hindu tanrıçası Kali’yi andırıyor ve tıpkı onun gibi vücut parçalarını toplamaya yatkınlığı var gibi görünüyor. Zaten isminin İngilizcede toplamak anlamına gelen "collect" den türetildiği ve toplayıcı anlamına geldiği çok açık. 
Bilindiği gibi tanrıça Kali kurbanlarının kafalarından kolye yaparak onları boynuna asar. Mortal Kombatta'ki Kollector'de kurbanlarının parçalarını saklar. Örneğin fatality anında rakibinin kalbini ve kafatasını çıkararak onları çantasına koyar. Ayrıca oyunun tanıtım videolarından birinde parçalanmış bir koldan parıldayan bir yüzüğü aldığı görülür.
Fakat yıkım ve geçiciliğin bedenleşmiş bir simgesi olan Kali, ucuz ıvır zıvırları toplamanın çok daha ötesindedir. Yani Kollector’ın Hint mitolojisi ile olan bağlantıları yalnızca görünüşü, kana susamışlığı ve beden parçaları toplamasıdır.

Bu nedenle açgözlü tavrı İncil'deki karanlık varlık Mammon'u hatırlatabilir. Bazıları için Mammon dünyeviliğin somutlaşmış haliyken bazılarına göre açgözlülüğün efendisidir. İncil'de şöyle bir metin vardır: "Hem Tanrı'ya hem Mammon'a hizmet edemezsiniz."

Mammon adının kökeni zenginlik anlamına gelen Aramice māmōn'e dayanmaktadır.

Mammon çağlar boyunca farklı kültürlere kadar yayılmış ve farklı formlarla temsil edilmiştir. Bunlar kırmızı derili, rütbeli iblislerden, çarpık, yaşlı insanlara kadar değişiklik gösterir. Bu nedenle o sadece aşırılık, ne pahasına olursa olsun gösteriş yapma ve toplama ihtiyacı ile tanınır.
Mortal Kombat'taki Toplayıcı'da Mammon'un yapısına uygun olarak parlak mücevherler ve süslü tasmalar takar ve toplar.

Antik tanrılar ilişkisine geri dönersek bakmamız gereken bir diğer oyun karakteri, tıpkı Son Avatar gibi dört elementi yönetebilen Yaşlı Tanrıça Cetrion'dur.

Kelebeklere gülümsemek ile insanları kozmik lazerlerle paramparça etmek arasında gidip gelse de bu karakterin doğurganlık tanrıçasıyla bazı bağlantıları olabilir. Yani eski Yunan tarım tanrıçası Demeter'in muadili olan Roma tanrısı Ceres ile.

Cetrion'a düzenlenen perili hasatta kesinlikle bir ipucu var. Yeşillik onun ayağının dibinde canlanıyor, denge hakkında iğneleyici tabirler kullanıyor ve büyülü taşlara özel bir düşkünlüğü var.

Demeter yaşamı, ölümü ve aradaki korkunç şeyleri izler. Kızı Persefoni yeraltı dünyasının kraliçesi olur. Cetrion’un olay örgüsüne fazla girmeyeceğim ancak "Anneliğin" onun hikayesi boyunca işlenen çok büyük bir tema olduğunu belirtmem gerek. Bununla birlikte Cetrion'un, Toprak Ana mitinden motifler barındırdığı da açıktır.

Bunlar, Mortal Kombat serisinin ilham aldığı geniş mitolojiden yalnızca birkaç örnektir. Gerçekte Mortal Kombat hikayesi çok daha karmaşıktır ve daha detaylı incelenmesi gerekir.

« ÖNCEKİ YAYIN
SONRAKİ YAYIN »