SÜMER MİTOLOJİSİ VE İSLAM

Hazırlayan: A.Kara

SÜMER MİTOLOJİSİ VE İSLAM

Kutsal Ereşkigal tahtında yerini aldı,

Anunnaki, yedi yargıç, onun huzurunda hükümlerini bildirdiler, 

Ölüm bakışlarını, gözlerini ona diktiler,

Sözleri üzerine, ruha işkence eden sözleri,

Güçsüz kadın bir cesede dönüştü,

Ceset bir kazığa asıldı.

Özellikle Ur, Uruk ve Kiş gibi yerlerde yapılan arkeolojik kazı çalışmaları ve Dicle-Fırat vadisi'nin eski kentlerinin bulunduğu bölgelerdeki araştırmalar Sümerlerin MÖ 4000 dolaylarında buralarda yaşadığını kanıtlamıştır.
Yaygın olan görüşe göre Sümerlerin bu deltaya Mezapotamya'nın kuzeydoğusundaki dağlardan geldiği düşünülüyor.

Ur kazılarını gerçekleştiren Sir Leonard Woolley, Sümerlerin tarımsal alanda oldukça gelişmiş olduklarını, tapınaklara, rahiplere, edebiyata, düzenleyici yasalara ve oldukça zengin bir mitolojiye sahip olduklarını belgeleriyle anlatmaktadır.

Evet, Sümerler Fırat-Dicle deltasına yerleşerek orada bir uygarlık kurmuş ve bunu günden güne geliştiriyorlardı fakat bir süre sonra Sami halklarının Sümer ve Akad bölgelerine saldırıları başladı, ilk Sami akınları Sümer üzerine gerçekleşti.

Samiler Sümer ülkesini yavaş yavaş ele geçirirken aynı zamanda yenilgiye uğrattıkları Sümerlerin sahip olduğu kültürü ve onların çivi yazılarını özümsediler fakat Arapça'nın atası olan ve büyük Sami dil grubunun önemli dallarından biri olan Akadça dilini kullanan Samiler Sümer dilini benimsemediler.

Fakat istilalar devam etti. Samiler bir süre sonra Amoritler olarak bilinen bir halk kanalıyla ikinci saldırı dalgasını gerçekleştirip başarılı olunca Babilonya'da ilk Amorit hanedanlığı kuruldu. Böylece Babilonya, Hammurabi yönetimi altında Sümer ve Akad bölgesinde egemenlik kurmuş oldu.

500 yıl kadar sonra Dicle vadisinin üst kavşağına, Yukarı Zap ile Aşağı Zap bölgesine yerleşmiş olan başka bir Sami halkı Babilonya'yı fethederek Mezopotamya'daki ilk Asur İmparatorluğunu kurdu.

Bunları bilmek önemli çünkü tamda bu nedenlerden dolayı bir mitolojinin Sümerli, Babilonyalı ve Asurlu biçimleri arasında büyük benzerlikler varken küçük farklılıklar bulunur.

Tüm bu bilgiler sonrası Sümer mitoslarına ve bu mitosların İslamiyette nasıl yer bulduğuna sırası ile bakalım.

En önemli Sümer mitosu Dumuzi ile İnanna ve burada konu alınan İnanna'nın yer altı dünyasına inişidir. Sümerce olan Dumuzi ve İnanna'nın Sami dilindeki karşılığı Tammuz ve İştar'dır. Dumuzi, yani Tammuz (Temmuz) ilkbaharda bitkilerin ve doğanın yeniden canlanışını sembolize ederken İnanna göğün kraliçesidir.
Sümerlerdeki ilkbahar kutlamalarının ve Samilerdeki Tammuz ayinlerinin ana motifini de bitkilerin yeniden canlanışını temsil eden Dumuzi'nin yeraltı dünyasında tutsak tutuluşu alır.

Bu efsaneye göre esir tutulan kocasını kurtarmak isteyen göğün kraliçesi İnanna, kız kardeşi tanrıça Ereşkigal'in egemenliğindeki yeraltı dünyasına, ölüler ülkesine iner. Fakat buraya inmeden önce önlem almalıdır. Bu yüzden İnana, veziri Ninşubur'a "eğer üç gün içinde geri dönmezsem benim için yas törenleri yaptıktan sonra Nippur tanrısı Enlil, ay-tanrısı Nanna ve bilgelik tanrısı Enki'ye gidip yeraltı dünyasında iken öldürülmemi engellemeleri için onlara yalvar" der.

Akabinde İnanna kraliçelik kıyafetlerini giyip değerli takılarını takar ve ölüler dünyasına gider. Yeraltı dünyasının kapısına vardığında "7 kapı"nın bekçisi Neti ona meydan okur. Kız kardeşi Ereşkigal'in buyruğu doğrultusunda yeraltı dünyasının yasaları gereğince İnanna bu 7 kapıyı geçerken geçtiği her bir kapıda giysilerinin bir bölümünü çıkarır. 7 kapıdan geçen İnanna bunun ardından Ereşkigal'in ve yeraltı dünyası Anunnaki'sinin karşısına çıkarılır. Bunlar ölümün gözlerini İnanna'nın üzerine çevirince İnanna ölerek bir ceset olur ve kazığın üzerine asılır.

Aradan 3 gün geçer ve İnanna geri dönmeyince veziri Ninşubur daha önce onun emrettiği üzere harekete geçerek Enlil, Enki ve Nanna'dan yardım ister. Nanna ve Enlil bu işe karışmaya yanaşmazlar fakat Enki bir dizi sihir yaparak İnanna'nın tekrar dirilmesini sağlayacaktır. Enki, tırnaklarının dibindeki kirleri çıkarıp yaptığı efsun ile bunlardan, isimlerinin ne anlama geldiği bilinmeyen Kurgarru ve Kalaturru adında iki tuhaf varlık yaratır. Enki yarattığı bu iki varlık ile ölüler dünyasındaki İnanna'ya yaşam yiyeceği ve yaşam içeceği (âb-ı hayat) gönderir ve bu iki varlığa hayat içeceği ve yiyeceğini İnanna'nın cesedinin üzerine 60 kez serpmelerini emreder.

Kurgarru ve Kalaturru emri yerine getirince İnanna tekrar dirilir fakat ölüler dünyası kanunları gereği orada ölen biri yerine birini bulup koymadıkça yeryüzüne asla geri dönemez. Fakat İnanna'nın bir şekilde geri dönmesi gerektiğinden onu dirilten bu iki cin daha sonra yeryüzüne çıkarak onun yerine geçerek yeraltı dünyasına gelecek kurbanlar ararlar. 

Cinler tanrı Şara'yı, Latarak'ı hatta İnanna'nın veziri Ninşubur'u bile alıp İnanna'nın yerine geçsin diye yeraltı dünyasına götürmek isteseler de İnanna tarafından kurtarılırlar.

İnanna yeryüzüne dönmek için ölüler diyarından ayrılırken orada evleri olan ölülerin gölgeleri, gulyabaniler ve harpyalar da onun peşine takılır. Bu hayaletimsi ve korkunç orduyla sarılmış olarak Sümer’i kent kent dolaşır.

İlgili tabletin bundan sonrası kırık olduğundan ne yazık ki okunamayan kısımları olsa da mit bununla sona ermediğinden öykünün birkaç adım sonraki süreci-devamı tabletlerin kalan-okunabilen kısmından elde edilebiliniyor.

İnanna kendisine eşlik eden cinlerle birlikte kendi kenti Erek'e vardığında orada kocası Dumuzi'yi bulur. İnanna'nın cinlerin elinden kurtardığı 3 tanrı İnanna'nın önünde eğilerek ona saygılarını göstermişlerdi, fakat tablette yazana göre Dumuzi İnanna'nın önünde eğilmeyince İnnana öfkelenir ve cinlere kendinin yerine geçmesi için onu yeraltı dünyasına götürmeleri emrini verir.

Bunları duyan Dumuzi güneş-tanrı Utu'ya yakararak yardım dilenir.

Bu efsanede dikkat edilmesi gereken büyük bir nokta var: İnanna'nın 7 KAPI'dan geçerek yerin 7 KAT altına yani 7 KAT cehenneme inişi.

Kur'an'da Hicr suresi 43-44.ayetlerde şöyle yazar:  "Kuşkusuz cehennem, o sana uyanların tamamının buluşma yeri olacaktır. Onun yedi kapısı var; her kapıya da onlardan bir kısmı ayrılmıştır"

Dumuzi ve İnanna mitosundaki 7 Kapı ve 7 katlı yer altı dünyası ile Hicr suresindeki 7 kapının sadece bir rastlantı olduğunu düşünüyorsanız ilgili incelemeye Sümer Yaratılış Mitosu ile devam edelim.

Sümer tanrılarının isimlerinin yer aldığı bir tablette adı "deniz" yani su ile bağlantılı olan bir ideogramla yazılan tanrıça Nammu, "göğü ve yeri doğuran ana" olarak betimlenir. Öteki mitoslardan göğün ve yerin başlangıçta tabanı yer, tepesi gök olan bir dağı oluşturdukları anlaşılmaktadır.

Gök, tanrı An ile, yer ise tanrıça Ki ile kişiselleştirilmiş ve onların birleşiminden hava-tanrı Enlil doğmuştur. Enlil de gök ile yeri birbirinden ayırarak, dünyayı gökle yerin birbirinden hava ile ayrıldığı bir varlık biçimine sokar.

Burada dikkat edilmesi gereken çok önemli noktalar var:

İlk olarak görüyoruz ki Sümer efsanelerinde de canlı hayatı su ile başlıyor, sudan yaratılıyor.

Sümerleri istila eden Samiler ile bu efsanelerin Arapça gibi Akad alt dil gruplarına ve çeşitli kültürlere geçtiğini başlarda belirtmiştim. Bakalım Kur'an'da bunların izine ne şekilde rastlıyoruz:

Enbiya suresi, 30.ayette: "İnkâr edenler, gökler ve yer bitişik iken onları ayırdığımızı ve her canlıyı sudan yarattığımızı görmezler mi? Hâlâ inanmayacaklar mı?" yazar. Görüldüğü gibi bu anlatım Sümer efsanesindeki yaratılış sürecinin net bir kopyasıdır.

Önemli bir detayı belirtmekte fayda var ki Sümer mitoslarındaki bu yaratıcı, kadın, yani tanrıça iken, İslamiyet'teki yaratıcı her ne kadar cinsiyet atfedilmemiş dense de bir erkek görünümündedir. Peki neden? Bu süreç neden ve nasıl gerçekleşti? diye düşünüyor olabilirsiniz. Bu önemli konuyu başka zaman ayrıca ele alacağım.

Sümer Yaratılış Mitos'una geri dönelim.

Enlil bitişik olan yer ile göğü birbirinden ayırdıktan sonra gökler, ay-tanrı Nanna, güneş-tanrı Utu ve diğer gezegenler, yıldızlar tarafından aydınlatılır. 

Bitkiler, sığırlar (yani hayvanlar), tarım araçları gibi ögeler Enlil'in emirlerini yerine getiren daha küçük tanrılar ile yaratılmış olsa da bunların asıl yaratıcısı olarak Enlil'e inanıldı ve ibadet edildi.

Babilonyalı bilgelik tanrısı Ea'nın (Enki) önerisi doğrultusunda Enlil, tanrılara yiyecek ve giyecek sağlamaları için sığır-tanrı Lahar ve tahıl-tanrıça Aşnan olmak üzere iki küçük tanrı yaratır. Bu iki küçük tanrı sayesinde yeryüzünde büyük bolluk yaşanır. Ne var ki bu iki tanrı içip sarhoş olduktan sonra aralarında tartışmaya, kavga etmeye başlar, yaratılış görevlerini unutur ve yerine getirmezler. Böylece tanrılar ihtiyaç duyduğu şeyleri elde edemez olurlar. İşte tam da bu duruma çare olması amacıyla insan yaratılır.

İlgili dizelere bakalım:

O günlerde, tanrıların yaratış odasında,

Onların Dulkug evinde Lahar'a ve Aşnan'a biçimleri verildi; 

Lahar ve Aşnan'ın yapılışında,

Dulkug Anunnaki'si yediler ama doymadılar;

Katkısız koyun sütlerini... ve iyi şeyleri,

Dulkug Anunnaki'si içtiler, ama kanmadılar;

Katışıksız koyun sürülerinin sağlayacağı iyi şeyler hatırına 

İnsana nefes verildi.

İnsanın yaratılışında ona nefes verildiğini söyleyen çok tanrılı Sümer pagan dininden sonra bir de Kur'an'a bakalım:

Hicr suresi, 29. ayet: "Onun şeklini tamamladığım ve ona ruhumdan üflediğim vakit siz de hemen onun için secdeye kapanın."

Secde suresi, 9. ayet: "Sonra ona düzgün bir şekil vermiş ve ruhundan ona üflemiş; sizi kulak, göz ve gönüllerle donatmıştır."

Görüldüğü üzere bu iki ayette de "insanın Allah'ın ruhundan bir nefes olduğu" yazar.

Şimdi de evrenin düzenlenmesi mitosunda tanrıça İnanna yani İştar'ın yaptıklarına bakalım:

Antik Sümer inanışında "yazgıların tableti" adı verilen nesnelere sıkça rastlanır. Bu tablet oldukça önem arz eder çünkü tanrının niteliklerinden biri de ona sahip olmaktır.

İşte bu efsanede İnanna, uygarlaştırıcı bir tanrı olma özelliği taşıyan Enki'nin sahip olduğu bu yazgı tabletlerini almak ister. Çünkü kendi kenti olan Erek'i onlar sayesinde geliştirmek, uygarlaştırmak istemektedir. Fakat bunun için önce "Mi" denen şeylere sahip olması gerekmektedir; ki buradaki "Me (Mi)" yazgı tabletlerine sahip olduğunda kazanılan güçlerdir.

Yazdı tabletleri ve dolayısı ile Mi'ler Enki'nin elindedir. Bu yüzden tanrıça, babası Enki'nin yanına gider, Enki'de onun gelişi adına bir şölen düzenler. Fakat bu şölende İnanna babasını sarhoş eder ve ondan Me'leri yani tanrısal tüm kararları ve güçleri kendine vereceğine dair söz alır.

Tanrıça, babası Enki'den Mi'leri alarak göklerin teknesine yükleyerek kenti Erek'e doğru yelken açar.

Babası Enki kendine geldiğinde Mi'lerin olmadığını fark eder ve habercisi İsimud'u göndererek kızından onları geri vermesini ister. İsimud bu emri tam 7 kez tekrarlar fakat İnanna'nın veziri Ninşubur tarafından engellenir ve bu sayede tanrıça uygarlığın nimetlerini kenti Erek'e (Uruk) getirir.

7 rakamı tekrar karşımıza çıktı.

Peki neden 7 rakamı Sümerlerde bu kadar yaygın? Neden İnanna yerin 2-3 kat değil de 7 kat altına iniyor ya da Enki neden emrini 4-5 kez değil de 7 kez tekrarlatıyor.

Bunun cevabı da sonraları detaylıca ele alacağım Sümer Kozmolojisinde yatıyor olsa da kısaca bilgilendirmek istiyorum.

Sümer dininde en güçlü ve önemli tanrılar "Karar veren 7 tanrıydı". Yani yönetimde 7 baş tanrı olduğundan 7 sayısı kutsal kabul edilirdi. Bu 7 tanrı ise o dönemde çıplak gözle görülebilen gezegen ve yıldızlar olan "Venüs, Mars, Merkür, Jüpiter, Satürn, Güneş, Ay" dı. Gezegenlerle kişiselleştirilmiş olan bu 7 ilahın her birine bir kat-cennet atanmıştı ve bu katların değerli taşlardan yapıldığına inanılırken kat sayısının yüksekliğine göre taşın değerinin arttığı düşünülürdü. En üst cennet olan 7.kat en değerli taş olan luludānītu'dan yapılmıştı.   

İnsanın yaratılışına Lahar ve Aşnan adlı tanrıların yaratılış mitosu üzerinden değinmiştim.

Sümer mitolojileri Babilonya'da bölgeyi fetheden yeni topluluğun kültürel yapısı ve kullandığı dili sebebiyle değişiklik gösterir. Buna rağmen insanın yaratılışı mitosunun Sümer ve Babil versiyonları arasında farklılıklar olsa da insanın yaratılış amacının toprağı sürmek, tanrılara hizmet etmek ve onların geçimlerini sağlamak yani kulluk etmek olduğu yönünde ortak noktalar bulunmaktadır.

Gözden kaçırılmaması gereken nokta şudur ki; Sümer inancındaki insanın yaratılış sebebinin "tanrılara hizmet" oluşu ile Kur'an'da da karşılaşılmaktadır.

Örneğin Zariyat suresi 56. ayette: "Ben cinleri ve insanları ancak bana kulluk etsinler diye yarattım" ve Bakara suresi 21. ayette "Ey insanlar, sizi ve sizden öncekileri yaratan Rabbinize kulluk edin" yazar. 

Bu detaydan sonra insanın yaratılışını konu alan Sümer mitosuna devam edelim. Tanrılar yeteri kadar yiyecek alamadıkları konusunda yakınırlar. Bu gibi durumlarda başvurdukları bilgelik tanrısı su-tanrı Enki uykuda olduğundan tanrıların anası olan Nammu onu uyandırır. Enki'nin isteği üzerine ilkel okyanus Nammu ile doğum tanrıçası Ninmah diğer iyi ve soylu yaratıcıların da desteğini alarak derin suların üzerindeki balçığı karıp insanı var ederler.

Bu mitosta dikkat çeken şey şu ki yaratılışta "su" ile ilişkili olan Nammu ile Enki başlangıçta baş rolü oynarken diğer tanrıların da desteği ile derin suların üzerindeki balçığı, yani sudan arındırılmış "kuru balçığı" karıp el birliği ile insan yaratılıyor. Bu mitosun Kur'an'a Hicr suresi 26.ayet ile "Andolsun, biz insanı kuru bir çamurdan, şekillendirilmiş bir balçıktan yarattık." şeklinde dahil olduğu görülüyor.

İnsanın yaratılışı sonrası yaptıkları işi kutlamak isteyen Enki bir ziyafet düzenler. Enki ve Ninmah çok şarap içip sarhoş olduğunda Ninmah derin suların üzerindeki balçıktan biraz alıp kısır bir kadın ve hadım bir erkeği içeren 6 farklı insan yaratır. Enki hadım olan erkeğin görevinin krala hizmet etmek olduğunu bildirirken söz konusu mitos Enki'nin aklen ve bedenen zayıf bir insan yaratması ve Ninmah'a yarattığı bu acınacak yaratığın durumunu düzeltmesi için yakarması ile devam eder.

Ninmah hiçbir şey yapamadığı gibi böylesine kusurlu bir varlık yarattığı için Enki'yi lanetler.

Enki'nin aklen ve bedenen zayıf insan yaratması ile Nisa suresi 28.ayetteki "Allah (yükünüzü) hafifletmek ister; çünkü insan zayıf yaratılmıştır" arasında da bir çağrışım olabilir.

Söz konusu Sümer Tufan Mitosu olduğunda burada da azımsanamayacak detaylar ve ipuçları bulmak mümkün.

İnsanlığın tanrı tarafından büyük bir tufan ile öldürüleceği mitosu dünyanın her köşesinde farklı isim ve ufak motif farklılıkları ile görülebilen bir efsanedir. Bunun da en temel nedeni Mezopotamya üzerine sürekli gerçekleşen akınlar ve buradan diğer bölgelere gerçekleşen göç veya akınlardır.

Sümer Tufan mitosunda tanrılar insanları yok etmek isterken diğer yandan insanları kurtarmak isteyen tanrı Enki'dir. Enki, Sippar kentinin sofu kralı Ziusudra'ya bir duvarın kıyısında dikilip beklemesini söyler çünkü ona tanrıların korkunç planından bahsedecek ve kurtulma yollarını anlatacaktır.

Başlayan tufan tüm kült merkezlerinin altını üstüne getirir ve bu durum şöyle anlatılır:

Yedi gün (ve) yedi gece sürdükten sonra Tufan ülkenin altını üstüne getirdi, (Ve) büyük suların üzerindeki fırtınalar koca kayığı bir o yana bir bu yana salladı durdu. 

Göklere (ve) yere ışık saçan [güneş-tanrı] Utu göründü. 

Ziusudra koca kayığının bir penceresini açtı, Kahraman Utu ışınlarını dev kayığın içine getirdi.

Kral Ziusudra Utu'nun önünde yerlere kapandı,

Daha sonra Kral Ziusudra bir öküz öldürür ve bir koyun boğazlar; yani tanrılara kurban verir. Kral'a ne olduğu tablette şöyle anlatılır:

Kral Ziusudra, Anu'nun ve Enlil'in önünde yerlere kapandı,

Anu (ve) Enlil hoş davrandılar Ziusudra'ya, Ona bir tanrınınki gibi sonsuz yaşam verdiler,

Bir tanrınınki gibi sonsuz soluk indirdiler onun için.

Sonra, kral Ziusudra'nın, bitkiler dünyasının (ve) insanlığın soyunun adını sürdüren kişinin,

Karşı taraftaki ülkede, Dilmun ülkesinde, güneşin doğduğu ülkede oturmasını sağladılar.

Yine dikkat edilmesi gereken noktalara gelelim:

Enki'nin Ziusudra'yı uyarması ile Cebrail'in Nuh'u uyarması, tufandan sağ çıkmak için kayık veya gemi inşa edilmesi gibi noktalar tamamen ortak. Yani Enki'nin (Şeytan) yerini Cebrail almış. İbrahimi dinlerin bir çok mitolojiden beslendiği ve en çok Sümer, Babil ve Mısır'dan beslendiği her defasında öne çıkacak bir gerçektir.

Daha önce defalarca olduğu gibi Sümer dininin kutsal olan 7 rakamı bu efsanede "7 gün ve 7 gece" ifadesi ile ortaya çıktığı gibi bir başka mitosta tekrar kendini gösterecektir.

Örneğin Enki ile Ninhursag mitosunda Ninhursag çılgına dönerek Enki'ye korkunç bir lanet okur.  Öyle ki tanrılar bile dehşete kapılırlar. Ninhursag'ın bu büyük laneti üzerine Enki bedeninin 7 yerinden hastalığa yakalanır.

Son olarak bir diğer ve İbrahimi dinlerde bariz şekilde yer almış, oldukça önemli mitos, temelde tarımcı, yani çiftçi ile çoban arasındaki rekabeti anlatan Dumuzi ile Enkimdu mitosudur.

Bu efsanede Babilonya adı İştar olan İnanna kendine bir koca seçecektir. Önünde iki seçenek vardır, ya çoban tanrı Dumuzi yani Tammuz ya da çiftçi tanrı Enkimdu'yu seçecektir. Güneş tanrı Utu, kız kardeşine Dumuzi ile evlenmesini söylese de İnanna, Enkimdu'yu istemektedir.

Dumuzi eş olarak onu seçmesi gerektiğini ve İnanna'ya Enkimdu'dan daha fazlasını sunabileceğini söylerken diğer yandan Enkimdu rakibi olan Dumuzi'ye İnanna'dan vazgeçmesi için hayvanlarına ot sağlamak, ona buğday ve fasulye vermek gibi türlü tekliflerde bulunur. İkili arasında sözlü yarışma devam eder ve İnanna sonunda eş olarak çoban tanrı Dumuzi'yi seçer.

İşte bu mitos toplumdan topluma aktarılırken giderek değişir, her kültürün efsanelerinde ve inanışlarında farklılaşarak yer alır. Öyle ki Yehova'nın çiftçi olan Kayin'in ürünlerinden oluşan adakları reddetmesinin temelini oluşturduğu gibi Kur'an'da şu şekilde yer alır:

“Onlara Âdem’in iki oğlu hakkındaki haberi gerçek olarak oku. Hani her biri birer kurban sunmuşlardı da birinden kabul edilmiş, ötekinden kabul edilmemişti..." (Maide suresi 27. ayet)

Sümerlileri yenen Sami'ler Sümer çivi yazısını benimsemiş olmakla birlikte, Sümerceden tamamen farklı olan bir Sami dili olan Akadça'yı yazabilmelerine olanak verecek uyarlamalar yaptılar. Tam da bu yüzden Babilonya ve Asurlularca benimsenen Sümer tanrı ve tanrıçalarının bir çoğu söz konusu Akad mitolojisi olduğunda uyarlanmış olan Sami adları ile görünürler. İnanna = İştar, Utu = Şamaş, ay-tanrı Nanna = Sin olurken tapınak isimleri ve ayin terimleri Sümerce biçimiyle değişmeden kalmıştır, tıpkı Latince'nin kilisenin dinsel tören dili olarak kalması gibi.

İşte bu yüzden ilerleyen süreçte Babil-İslam ilişkisini, Sümer ve Babil mitoslarının her birini tek tek ve daha detaylı şekilde ele alacağım gibi mitoloji ve arkeolojinin ortaya çıkardığı gerçekleri savuşturmak için sığınılan 124.000 peygamber yalanını da ayrıca işleyeceğim.

Mitolojiyi bilmek, geçmiş inanışlara dokunabilme, insan akıl ve hayal gücünün çalışma şeklini keşfedebilme ve dinlerin kökenine inebilme imkanı tanır.

Esen kalın.

---

1. Sumer." Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Online. Encyclopædia Britannica Inc.
2. Deutscher, Guy (2007). Syntactic Change in Akkadian: The Evolution of Sentential Complementation. Oxford University Press US. pp. 20–21. ISBN 978-0-19-953222-3.
3. Kramer, Samuel Noah (1963). The Sumerians: Their History, Culture, and Character. The Univ. of Chicago Press. ISBN 978-0-226-45238-8
4. Hallo, William W. (1996), "Review: Enki and the Theology of Eridu", Journal of the American Oriental Society, 116
5. Black, Jeremy; Green, Anthony (1992), Gods, Demons and Symbols of Ancient Mesopotamia: An Illustrated Dictionary, University of Texas Press, ISBN 0-292-70794-0
6. Geoffrey Bibby and Carl Phillips, Looking for Dilmun (London: Stacey International, 1996; reprinted London: Knopf, 2013). ISBN 9780905743905
7. Black, Jeremy; Green, Anthony (1992), Gods, Demons and Symbols of Ancient Mesopotamia: An Illustrated Dictionary, The British Museum Press, ISBN 978-0-7141-1705-8
8. Ackerman, Susan (2006) [1989], Day, Peggy Lynne (ed.), Gender and Difference in Ancient Israel, Minneapolis, Minnesota: Fortress Press, ISBN 978-0-8006-2393-7
9. Jacobsen, Thorkild (2008) [1970], "Toward the Image of Tammuz", in Moran, William L. (ed.), Toward the Image of Tammuz and Other Essays on Mesopotamian History and Culture, Eugene, Oregon: Wipf & Stock, pp. 73–103, ISBN 978-1-55635-952-1
10. Jacobsen 2008, pp. 83–84.
11. Leick 1998, p. 96.
12. Jacobsen 2008, pp. 83–87.
13. Black & Green 1992, p. 73.
14. Ackerman, Susan (2006) [1989], Day, Peggy Lynne (ed.), Gender and Difference in Ancient Israel, Minneapolis, Minnesota: Fortress Press, ISBN 978-0-8006-2393-7
15. Kramer, Samuel Noah (1961), Sumerian Mythology: A Study of Spiritual and Literary Achievement in the Third Millennium B.C.: Revised Edition, Philadelphia, Pennsylvania: University of Pennsylvania Press, ISBN 978-0-8122-1047-7
16. Wolkstein, Diane; Kramer, Samuel Noah (1983), Inanna: Queen of Heaven and Earth: Her Stories and Hymns from Sumer, New York City, New York: Harper&Row Publishers, ISBN 978-0-06-090854-6
17. Wolkstein & Kramer 1983, pp. 70–71.
18. Penglase 1994, pp. 42–43.
19. Collins, Paul (1994), "The Sumerian Goddess Inanna (3400-2200 BC)", Papers of from the Institute of Archaeology, 5, UCL
20. Leick, Gwendolyn (1998) [1991], A Dictionary of Ancient Near Eastern Mythology, New York City, New York: Routledge, ISBN 978-0-415-19811-0
21. Collins 1994, pp. 110–111.
22. Kramer 1961, p. 101.
23. Wolkstein, Diane; Kramer, Samuel Noah (1983), Inanna: Queen of Heaven and Earth: Her Stories and Hymns from Sumer, New York City, New York: Harper&Row Publishers, ISBN 978-0-06-090854-6
24. Choksi, M. (2014), "Ancient Mesopotamian Beliefs in the Afterlife", Ancient History Encyclopedia, ancient.eu
25. Penglase, Charles (1994), Greek Myths and Mesopotamia: Parallels and Influence in the Homeric Hymns and Hesiod, New York City, New York: Routledge, ISBN 978-0-415-15706-3
26. Tinney, Steve (April 2018), Woods, Christopher; Richardson, Seth; Osborne, James; El Shamsy, Ahmed (eds.), ""Dumuzi's Dream" Revisited", Journal of Near Eastern Studies, Chicago, Illinois: The University of Chicago Press, 77 (1): 85–89, ISSN 0022-2968
27. Pryke, Louise M. (2017), Ishtar, New York and London: Routledge, ISBN 978-1-138--86073-5
28. Enchlin, Kim (2015). Inanna. Toronto, Canada: Penguin. p. 55.
29. Origins of the ancient constellations: I. The Mesopotamian traditions by J.H. Rogers
30. Coleman, J. A.; Davidson, George (2015), The Dictionary of Mythology: An A-Z of Themes, Legends, and Heroes, London, England: Arcturus Publishing Limited, p. 108, ISBN 978-1-78404-478-7
31. Nemet-Nejat, Karen Rhea (1998), Daily Life in Ancient Mesopotamia, Daily Life, Greenwood, ISBN 978-0313294976
32. Lambert, W. G. (2016). George, A. R.; Oshima, T. M. (eds.). Ancient Mesopotamian Religion and Mythology: Selected Essays. Orientalische Religionen in der Antike. 15. Tuebingen, Germany: Mohr Siebeck. p. 118. ISBN 978-3-16-153674-8.
33. Stephens, Kathryn (2013), "An/Anu (god): Mesopotamian sky-god, one of the supreme deities; known as An in Sumerian and Anu in Akkadian", Ancient Mesopotamian Gods and Goddesses, University of Pennsylvania Museum
34. Ancient Near Eastern Texts Relating to the Old Testament
35. Schomp, Virginia. Ancient Mesopotamia: The Sumerians, Babylonians, and Assyrians.
36. Hicr suresi 43-44.ayetler
37. Enbiya suresi, 30.ayet
38. Hicr suresi, 29.ayet
39. Secde suresi, 9.ayet
40. Zariyat suresi 56. ayet
41. Bakara suresi 21. ayet
42. Hicr suresi 26.ayet
43. Nisa suresi 28.ayet
44. Maide suresi 27. ayet

●►Üye olarak platforma destek olabilirsiniz: KATIL

DEPREMLER, DAĞLAR VE KUR'AN MUCİZESİ (!)

Yazan: Kirpi

DEPREMLER, DAĞLAR VE KUR'AN MUCİZESİ (!)


Müslümanların Kur'an ayetlerini eğip bükerek yarattıkları mucizelerin bir kaçını daha önceki yayınlarda çürütmüştüm. Örneğin denizlerin karışmaması, evrenin genişlemesi iddiaları gibi. Fakat hala bir grup insan Kur'an'da mucize aramaya devam ediyor.
Geçenlerde Youtube'de bir video ile karşılaştım. Programın konuğu ünlü jeoloji uzmanı Prof. Celal Şengör'dü. Bu programda bir Müslüman arkadaşımız Celal beye bir soru sordu. Soru özetle şöyle: Siz Kur'an'ın ilahi bir kitap olduğuna neden inanmıyorsunuz? Celal Şengör'ün cevabı şöyle oldu: “Ben bir bilim insanı olarak Kur'an'daki doğayla, bilimle alakalı ayetleri okuyorum ve yanlış olduğunu görüyorum”
Soruyu soran arkadaş "yanlışlardan bir tane örnek verebilir misiniz" dediğinde, Celal bey Lokman süresinin 10. ayetini örnek olarak göstermişti. Bunun üzerine Caner Taslaman, Edip Yüksel gibi modernist Müslümanlar uzmanlık alanları olmadığı halde Celal hocaya jeoloji dersi vermeye kalktılar. Fakat Celal beyin kendisi bile değil, öğrencileri bu iki modernistin cevabını layığınca verdi. Bende bu yazımda bahsi geçen konuyu ele alacağım ve Kur'an'ın bu konuyla ilgili anlattıklarının ne kadar hatalı olduğunu ve Allah'ın jeoloji bilgisinin ne kadar zayıf olduğunu sizlere göstereceğim.

Lokmân Suresi, 10. Ayet: "Allah, gökleri görebileceğiniz direkler olmaksızın yarattı. Yeryüzüne de, sizi sarsmasın diye sabit dağlar yerleştirdi ve orada her türlü canlıyı yaydı. Gökten de yağmur indirip orada her türden güzel ve faydalı bitki bitirdik."

Öncelikle ayette dağların sabit olduğu yazıyor. Bu Neml suresi 88. ayetteki "hareket eden dağlar" sözüyle zaten çelişkili. Allah iki ayet yazıyor, birinde dağlar sabit derken diğerinde ise hareket halindeler diyor. Bu bariz bir çelişki değilse nedir? En iyi ihtimal Tanrı bizlerle kafa buluyor. Neyse bu konuyu bir kenara bırakarak asıl meselemize dönelim.

Allah bizlerin sarsılmaması için dağları yarattığını söylüyor fakat unuttuğu bir şey var. Dağlar zaten depremlerin sonucunda ortaya çıkıyor. Var oluşları bile depreme dayanan dağlar nasıl olur da bizleri sarsıntıdan koruyabilir ki?
Dağların yoğun olduğu bölgeler zaten litosfer levhalarının kesişme bölgesidir. Bilimin fay hattı dediği bölgelere baktığımızda buralarda uzun sıradağlar oluştuğunu görüyoruz. Örneğin Himalaya ve Altay dağları gibi.

Caner Taslaman Edip Yüksel gibi modernistler “Celal Şengör sebep-sonuç ilişkisini karıştırıyor” diyerek kutsal kitaplarının bilimle çelişen ayetlerini kurtarmaya çalıştılar. Dağların deprem sebebi olmadığını biliyoruz zaten fakat dağların depremi önlediğini iddia etmek en azından cahilliktir.

Modernist Müslümanlar belli ki Celal Bey'in o programını izlememiş bile. Zira Celal bey dağlar depreme neden oluyor diye bir ifade kullanmadı. Celal Bey'in eleştirdiği nokta dağların deprem önleyici olduğunun iddia edilmesiydi.
Edip Yüksel kafir dediği halde yaşamakta olduğu Amerika'da bir jeolog bulup ona kamera önünde “dağlar depremde birer tampon rolü üstleniyor” dedirterek yine kutsal kitabını kendince kurtardı ama unuttuğu bir şey var. Her yıl dağların sık olduğu coğrafyalarda binlerce deprem oluyor ve binlerce insan ölüyor. Peki neden oradaki dağlar tampon görevi görerek ortaya çıkan enerjiyi emmiyor? Hemen bir kaç örnek verelim:

ŞİLİ, VALDİVİA
Şili yeryüzünün en uzun sıradağları zincirine sahip. Coğrafyasının büyük bir kısmı dağlardan oluşan bir devlet. Fakat tarih boyunca burada dünyanın en büyük depremleri gerçekleşmiş.
Şili'nin Valdivia ilinde 22 Mayıs 1960'da 9.5 şiddetinde deprem meydana geldi. Meydana gelen bu büyük deprem sebebiyle 1655 kişi hayatını kaybetti, 3 binden fazla kişi yaralandı ve 2 milyon
kişi başka yerlere göç etti.

ŞİLİ, BİO-BİO
Yine Şili'nin Bio-Bio ilinde 27 Şubat 2010'da 8.8 şiddetinde deprem meydana geldi.
Deprem ve ardından gelen dev dalgalar en az 521 kişinin ölümüne, 56 kişinin kaybolmasına, 12 bin kişinin de yaralanmasına sebep oldu. Toplamda 800 bin kişi göç etmek zorunda kaldı ve 1 milyon 800 bin kişi depremden direkt olarak etkilendi.

ASSAM-TİBET
15 Ağustos 1950'de karasal alanda meydana gelen 8.6'lık deprem sebebiyle çok sayıda bina hasar gördü ve 780 kişi hayatını kaybetti. Etkileri sadece Tibet'le sınırlı kalmayan depremden Çin ve Hindistan da nasibini aldı. Assam Depremi olarak bilinse de merkez üssünün Tibet olduğu biliniyor.

Dağlar depreme karşı tampon görevi görüyorsa neden bu kadar insan ölüyor ve neden bu kadar çok kayıp veriliyor?

KUR'AN'DAN ÖNCE DAĞ HAKKINDAKİ BİLGİLER

Öncelikle Muhammed'in yaşadığı bölge bu günkü Suudi Arabistan'da bulunan Mekke değil Petra'dır. Bu konuyu ayrıca ele alacağım fakat büyük bir ihtimalle Petra'daki dağları gören Muhammed bunların depremden etkilenmeyeceğini düşündüğü için Kur'an'a böyle ayetler ilave etmiştir. Bunun bir başka nedeni de Muhammed'den önce de insanların dağlarla ilgili bu tarz fikirlere zaten sahip olmasıdır. Örneğin eski Türk boylarında bile şöyle bir deyim vardır:
"Tengri, tag birle yerig basurdu". Yani "Tanrı, dağ ile yeri bastırıp daha sağlam yaptı". (Bknz. Kaşgarlı Mahmut  Divanü Lugati't-Türk)
Orta Asya toplumlarında “Yeri basıp tutan dağdır, halkı basıp tutan handır” gibi atasözleri vardır.

Neredeyse tüm eski toplumlarda dağların tanrısal ve ilahi sıfatları olmuştur.. Dağlar, Tanrıların yeryüzüne indikleri ve insanlarla birleştikleri yerler olarak düşülmüş ve öyle algılanmışlardır.

Olimpos Dağı Yunan mitolojisinde Zeus, Hermes, Apollo gibi tanrıların ikamet ettiği yer olarak görülmüştür (Bkz. Tanyu 1973, 6).

Hindu geleneğinde Şiva’nın Himalaya'lardaki Kailaş dağında ikamet ettiği düşünülmüştür.

Yahudilere göre "Siyon", Çinli Budistlere göre de "O-mei (Emei)" dağları aynı karakterde düşünülmüştür (Diana L. ECK 2005, İX/6212).

Sümerler, En-Lil’i mukaddes dağların kralı olan tanrı kabul etmişler, ilk kaosun sularından yükselen dünya dağının tepesinde taht kurduğunu düşünmüşlerdir.

Fenikeliler ayinlerini ve tapınaklarını yükseklerde yapmışlar ve Lübnan dağlarını kutsal kabul etmişlerdir (Bkz. Tanyu 1973, 5-6).

Altaylar, Türkistan coğrafyasındaki ulu dağların çoğu, Tanrı anlayışıyla bağlılığı olan, "Han-Tengri", "Kayrakan (Kayra Han)", "Abu Kaan" gibi adlarla adlandırılmıştır (Beydilli 2004, 147).

Burhan Haldun Dağını kutsal kabul eden Moğollar'da da en yüksek dağlar “Dağ İlah” şeklinde düşünülmüştür (Tanyu 1973, 7).

Yakut halk biliminde de Tanrı'nın yedi katlı bir dağ üzerinde yaşadığına inanılmıştır. Başkurtlarca,"Tura Tev" olarak anılan, kutsal bilindiği için de kurban kesilmeden önce kesinlikle çıkılmayan dağ da bu silsilenin içinde yer almıştır. Gök-Tanrı'ya kurban merasimi de kutsal bilinen böyle dağlarda yapılmıştır (Beydilli 2004, 147).

Eski Türkler, her dağın bir koruyucu ruhu olduğuna inanmışlardır. Bu nedenledir ki; dağ ruhunun yardımına ihtiyaçları olduğunda ve ondan dilek dileyecekleri zaman hep dağ tepelerine çıkmışlar, kurbanlarını orada sunup, ayinlerini orada yapmışlardır. Dağ ruhunun da içinde bulunduğu “yer su” ruhlarının merhametli ve koruyucu ruhlar olarak az şeye kanaat ettiklerini, öfkelenmedikçe de kanlı kurban istemediklerini düşünmüşlerdir (İnan 1998, 472).

Çin kaynaklarında eski Türkler’in, "Bodin İnli" dağına "Ülkeyi Koruyan Ruh" gibi baktıkları, dağın yurdu sembolize ettiği, Türk mitolojik düşüncesinde de Dağ Ruhunun aynı zamanda toprağın ve yurdun koruyucusu olduğu zikredilmiştir (Beydilli 2004, 147).

Sibirya Türklerinde ise Şamanları esas koruyanın "Kara Dağ'ın Sahibi" olduğuna inanılmıştır.

Yahudiler de Tanrıya mekan mal etmişlerdir. Yahudilere göre Sion Dağı Tanrının ikamet ettiği yer olarak kutsal kitaplarında zikredilmiş, günümüze kadar da kafilelerin ziyaret yeri olmuştur (Bkz. Tanyu 1973, 11).

Tevrat Mezmurlar’da bu dağın bulunduğu Kudüs, tanrının şehri, bu dağ da tanrının dağı olarak anılmıştır (Bkz. Mezmurlar, 20/2, 4/1, 76/2, 133/13).

Yahudilikte “Yahve” kutsal dağ ile ilişkilendirilmiş, “Bir Dağ Tanrısı” olarak belirtilmiş, Sion, Sina, Hermon, Lübnan, Karmel, Tabor gibi dağlar hep Yahve’nin dağları olarak görülmüştür (Bkz. Tanyu 1973, 10).

Yahudilerin kutsal kitaplarını kendi kutsal kitapları ile birlikte Kitab-ı Mukaddes olarak benimseyen Hristiyanlık'ta da benzer anlayışı görmek mümkündür. Hristiyanlar için en önemli olan kutsal dağ İsa’nın üzerinde dolaştığına, vaaz verdiğine, gecelediğine (Bkz. Luka 22/37-38) ve orada çarmıha gerildiğine inanılan Zeytin Dağıdır. Bu dağ, Hristiyanların başta gelen ziyaret yeridir. Dağ, Hristiyan mistikleri için Allah’a yakın olmanın sembolü, dua yerleri murakabenin odağına bir çıkış yolu olarak görülmüştür (Bkz. Tanyu 1973, 15).

Trabzon'daki Sümela Manastırı (Meryem Ana), Göreme, Avanos, Ürgüp, Uçhisar gibi bölgelerdeki Peri bacaları ve başka yerlerdeki tepelere ve yüksek yerlere yapılan manastır ve kiliseler bu anlayışa işaret etmektedir.

İslam da diğer dinlerde olduğu gibi dağları tanrı mekanı ve tanrının insanlarla buluştuğu yerler olarak nitelemiştir. Arafat Dağı gerek cahiliye döneminde bir ziyaret yeri, gerekse İslami dönemde vakfe mekanı olan, önem arz eden bir yer olmuştur. Buranın Adem ile  Havva’nın yeryüzünde buluştuğu yer veya Cebrail’in İbrahim'e hac görevlerinin nasıl yapılacağını öğrettiği yer olduğuna inanılmıştır. (Bkz. Boks 1991, III/263).

Muhammed'e vahyin geldiğine inanılan Nur Dağı (Cebel-i Nur), buradaki Hira mağarası ve Muhammed'in Hicret esnasında saklandığı Sevr mağarasına da kutsiyet atfedilmiş, Müslümanlarca ziyaret edilegelmiştir.

Gördüğünüz üzere eski inanışlarda dağların koruyucu özelliğinin olduğu düşünülüyordu. Muhtemelen Muhammed de bu inançlardan etkilenerek dağların insanları depremlerden koruyacağı kanısına varmış ve Kur'an'a böyle bir ayet ilave etmiştir.

İSLAM ÖNCESİ ARAPLARDA "DAĞ"

Kuranda dağlar için “Ve dağları, çiviler gibi çaktık”( Nebe’ Suresi 7. Ayet) sözü kullanılmış. Bu Kur'an'a özgü bir ifade değildir. Cahiliye Araplarına ait şiirlerde bu bilgiye zaten rastlamaktayız. İşin garip tarafı Allah kelimesi de Kur'an'a özgü bir ifade değil ve bu yüzden zaten cahiliye Arapları tarafından kullanılıyordu. Ve yine gariptir ki Kur'an'daki "yeryüzünün yayılıp döşenmesi" (Zariyat suresi 48 ayet) ifadesi de İslam öncesi Araplarda vardı.

Ünlü söz ustalarından Kus b. Sâide'nin (Ö. yak. 600) ünlü hutbesine bakalım:

"Ey halk! Dinleyin, belleyin: Yaşayan ölür. Başa gelen gelir. Gece, karanlık; gündüz, durağan; gök, burçları olan; yıldızlar parlar; denizler kabarır; dağlar birer çivi; yer yayılıp döşenmiş; ırmaklar akağında akmakta. Gökte haber, yerde 'ibret' var. insanlar gidiyorlar (ölüyorlar) ve dönmüyorlar. Öyle istedikleri için mi kalıyorlar, yoksa uyusunlar diye mi bırakılıyorlar? Ey güçlü topluluk! Nerde Semûd (toplumu), nerde Ad (toplumu)? Nerede babalar, atalar? Şükürle karşılanmayan iyilik nerede, ne oldu? Yadırganmayan zülüm nerede, ne oldu? Kus gerçek ve içinde günah bulunmayan bir antla ant içer ki, üzerinde bulunduğunuz dininizden daha sevgili bir din vardır 'Allah katında.' (Ali Muhammed Hasen, e't-Tarihu'l.Ebedi, 1964, s. 115.)

Gördüğünüz gibi Kur'an'da Allah'ın dağları çivi görevi görmeleri için yaratıp yerin sallanmasını önlediği fikri cahiliye Araplarında bile vardı.

SONUÇ

Dağların neredeyse tüm dinlerde koruyucu özelliği vardır. İslam da bir çok konuda olduğu gibi bu konuda da kendinden önceki inanışlardan etkilenmiştir. Muhammed, bugün Müslümanların "cahil-putperest" dediği İslam öncesi Araplarından bile duyduklarını almış ve Kur'an'ına eklemiştir.

Sevgili Müslüman kardeşlerim eğer İslam öncesi Araplar cahil, putperest, müşrik insanlarsa o zaman sizin Kur'an'ın Nebe suresi 7. ve Zariyat süresi 48. ayetlerini inkar etmeniz gerek. Zira bu bilgiler İslam öncesi Araplara ait.
Dağların yer yüzünü sallantıdan korumak için çivi gibi çakıldığı fikri Kur'an'a özgü bir bilgi değildir, zaten bu inanış şekli Muhammed doğmadan önce de vardı. Dağların yeryüzünü sarsıntıdan koruduğunu ispat eden bir tane bile olsun bilimsel belge yoktur.

---

• Lokman Suresi 10.Ayet
• Neml Suresi 88.Ayet
• Kaşgarlı Mahmut  Divanü Lugati't-Türk
• AHMET MITHAT, (Trsz.), Tarih-i Edyan, İstanbul
• AYDIN, Mehmet (2005), Ansiklopedik Dinler Sözlüğü, Konya
• BAYAT, Fuzuli (2006), “Türk Mitolojisinde Dağ Kültü”, Folklor/ Edebiyat, C.12, Sayı 46. İstanbul
• BEYDİLLİ, Celal 2004, Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Ankara , Yurt Kitap-Yayın
• BOKS, Abdullah (1991), İslam Ansiklopedisi (Arafat), İstanbul, MEB. Yay. III
• ECK L. Diana (2005), The Encylopedia of Religion, “Mountains Md.”, ABD, Thomson Gale, Co., IX
• ELİADE,, Mircea (2002, Babil Simyası ve Kozmolojisi, İstanbul, Kabalcı Yay.
• ERGİN, Muharrem (1975), Orhun Kitabeleri, İstanbul, Bogaziçi Yay.
• GÖKALP, Ziya (1980), Makaleler IX, İstanbul, Kültür Bak. Yay
• İNAN, Abdulkadir (1976), Eski Türk Dini Tarihi, İstanbul, Kültür Bak. Yay
• İNAN, Abdulkadir (1986), Tarihte ve Bugün Şamanizm, Ankara, T.T.K. Yay
• İNAN, Abdulkadir (1998), Makaleler ve İncelemeler, Ankara, T.T.K Yay
• KALAFAT, Yaşar (1990), Doğu Anadoluda Eski Türk İnançlarının İzleri, Ankara
• KÖPRÜLÜ, Fuat (1980), Türk Edebiyati Tarihi, İstanbul, Ötüken Yay.
• Kur’an-ı Kerim Meali, Ankara, DİB Yayınları
• Kutsal Kitap 2002, İstanbul, Yeni Yaşam Yayınları,
• Longman Dictionary of Competarary English 1987 , “Cult Md.” England
• NECATİGİL, Behcet (1957), Küçük Mitolojya Sözlüğü, İstanbul
• ÖGEL, Bahattin (1971), Türk Mitolojisi, İstanbul , Kültür Bak. Yay, II
• RADLOF, W. (1976), Sibirya’dan Seçmeler (Çev. Ahmet Temir), İstanbul, Kültür Bak. Yay
• Shorter Oxford English Dictionary 1950, “Cult Md.” England
• TANYU, Hikmet (1973), Dinler Tarihi Araştırmaları, Ankara, A.Ü. İlahiyat Fak. Yay
• TURAN, Osman (1976), Türk Cihan Hakimiyeti Mefkuresi Tarihi, İstanbul, Nakışlar Yay.

●►Üye olarak platforma destek olabilirsiniz: KATIL

ADEM VE LİLİTH

Yazan: Serdar Kaangil

PEYGAMBERLERDE AŞIK OLUR |1
Adem’in Havva’sı ve Lilith’i


Kutsal kitaplara göre Adem eş ya da aşk seçeneği olmayan ilk insandı. Kendisine sunulanı kabullenmek, bulduğu ile yetinmek zorundaydı. Ama öyle olmadı.
Musevilerin ve Hristiyanların büyük bir kısmının inancına göre;
Yaratılan ilk kadın Havva değil Lilith idi.Uzmanlar ilk Lilith kaynaklarının 8. ve 10. Yüzyıllar arasından kaldığını belirtiyorlar ama bunlar yazılı kaynaklar, asıl öykünün ya da daha uygunu efsanenin ne zamandan geldiğini anlamak veya öğrenmek mümkün değil.
Antik Çağ´dan kalma bazı muskalarda ancak öykünün ilk paragrafına rastlanıyor ama hepsi bu. Zohar yani Musevi Kabalasının yorumlarında ve Gershom Scholem´in (Major Trends in Jewish Mysticism, sayfa 174) adlı kitabında Lilith ile ilgili muhtemelen daha eskilere yönelik göndermeler vardır. Buna karşın yeterince araştırmanın yapıldığı da söylenemez hatta kasten yapılmadığı söylenebilir. Peki neden? Bunun cevabını efsanenin bildiğimiz kadarını okuduktan sonra arayacağız.

Şimdi bir diğer kaynağa yönelelim; Kralın küçük oğlu hastadır; Kral Nebukadnezar; büyücü Ben Sira´ya “Oğlum iyileşsin, eğer bunu yapmazsan seni öldüreceğim.” der. Ben Sira oturur ve üzerinde kutsal isimlerin yazılı olduğu bir tılsım yani bir madalyon hazırlar. Tılsımda, şifa verici meleklerin isimleri, şekilleri, kanatları, elleri ve ayakları görünerek çizilmiştir. Nebukadnezar tılsıma bakar; “Bu kim?” der ve Ben Sira anlatır;
“Bunlar tıp melekleri Snvi, Snsvi ve Smnglof.

Havva ortada yokken Lilith vardı ama Lilith bir feministti.
Tanrı Adem´i yarattıktan sonra onun yalnız olduğunu gördü ve adamın yalnız olmasının iyi olmadığına karar verdi. (Tevrat/Yaratılış: 2:18)
Tanrı Adem için topraktan bir kadın yarattı ve ona Lilith adını verdi ama Adem ve Lilith kavga etmeye başladılar.

Lilith Adem´le yatmak istemiyor, birleştiklerinde hep üstüne çıkmasına karşı çıkıyor ve kendisinin de Adem gibi topraktan yaratıldığını yani eşit olduklarını söylüyordu. Anlaşmazlık sürdü, gitti ta ki Lilith Tanrı´nın kutsal isimlerinden birisini kullanıp, göğe uçuncaya kadar. Adem Tanrı´ya dua etti ve kadının kendisini terk ettiğini söyledi. Bunun üzerine Tanrı üç meleğini, Lilith´i geri getirmeleri için görevlendirdi ve eğer Lilith Adem´e geri dönmeyi kabul etmezse, her gün yüz çocuğunun öleceğini söylemelerini emretti. Melekler Tanrı´nın yanından ayrılarak Lilith´i izlediler ve onu Mısırlılar´ın intihar etmek için kullandıkları suyun ortasındaki adacıkta bulup, Tanrı´nın sözlerini tekrarladılar ama Lilith geri dönmek istemedi, bu kez melekler onu suya batırıp, boğacaklarını söylediler. Lilith cevap verdi;

“Beni rahat bırakın, sadece hastalıklı bebekler doğuruyorum; eğer erkek bir bebek olursa doğumdan sonra 8 gün, kız bebek olursa 20 gün onun kölesi olacağım.” dedi. Melekler ısrar etmeye devam ettiler ama Lilith Tanrı´nın adına yemin ederek meleklere; “Ne zaman isimlerinizi veya şekillerinizi bir muskanın üzerinde görürsem, onu takan bebeğe yaşam vermeyeceğim.” dedi ve her gün yüz çocuğunun ölmesini kabul etti. Anlatılana göre her gün yüz şeytan aynı nedenden öldü ve bizler o günden bu yana, o meleklerin isimlerini küçük çocukların boyunlarına asılı muskalara yazdık.

Lilith meleklerin isimlerini her gördüğünde yeminini hatırlar ve çocukları korur.” Ben Sira´nın Kral´a anlattıkları bu kadar ama efsanenin bir diğer versiyonu daha var;

Batılı bir çok insan için Tanrı insanı ve kadını kendi suretinde Yaradılış´ın Altıncı Günü´nde yaratmış. sonra ona dünyayı vermiştir ama o anda aslında Havva henüz yoktur. Tanrı, Adem adını verdiği ilk insana yaşayan her canlının adını öğretir ve dişi, erkek olarak iki ayrı cins olduklarını gösterir. Adem´in o sıralarda 20 yaşlarında olduğuna inanılır.
Adem hepsi birer çift olan canlıların birbirlerine duydukları aşkı kıskanmaya başlar. Her dişi canlı ile beraber olmaya çalışır ama tatmin olmayınca haykırır;
“Hepsi canlı ama ben uygun eş değilim.” ve Tanrı´ya bu haksızlığı gidermesi için dua eder.

Öteki Anlatı ve Lilith´in Laneti

Ve Tanrı ilk kadını Lilith´i yaptı, onu da Adem gibi oluşturdu ama bu kez saf toprak yerine Adem´den kalan tortuları kullanmıştı. Adem´in artıklarından Naamah ve Asmodeus başta olmak üzere sayısız cin türemişti ve bunlar insanlığın başına nesiller boyu dert olacaklardı. Hatta bin yıllar sonra Lilith ve Naamah, cinlere hükmeden Peygamber Kral Süleyman´ın Kudüs´de fahişeleri yargılamasına çağrıldılar. Adem ve Lilith asla barış içinde olmadılar, Adem ne zaman Lilith´le yatmak istediyse reddedildi; Lilith yere uzanmak istemiyor ve; “Niçin seninle yatmalıyım?” diyor ve soruyordu; “Ben de topraktan yapıldım ve seninle eşitim.” Adem onu zorladı ve güç kullandı ama Lilith öfkeyle karşı koyarak, Tanrı´nın sihirli adını kullanarak göğe yükseldi ve onu terk etti. Adem Tanrı´ya şikayet etti; Tanrı ilk olarak meleklerinden Senoy, Sansenoy ve Semangelof´u yollayarak, Lilith´i geri getirmelerini emretti. Melekler Lilith´i, Kızıl Deniz yakınında buldular; orası şehvet şeytanlarının yeriydi. Melekler Lilith´e gecikmeden Adem´e geri dönmesini aksi halde onu boğacaklarını söylediler. Lilith cevap verdi; “Burada kaldıktan sonra Adem´e namuslu bir ev kadanı olarak nasıl geri dönebilirim?” Melekler ısrar edince Lilith cevap verdi; “Tanrı beni yeni doğmuş çocuklara yaşam vermekle görevlendirdi. Erkek çocuklar yaşamın sekizinci gününde sünnet olduklarında, kızlar ise yirminci günde ölecekler. eğer ben sizin isimlerinizi veya görüntülerinizi yeni doğmuş bir bebeğe takılı bir madalyonun üstünde görürsem, yemin ederim onları esirgeyeceğim.” Lilith´in sözü kabul edildi ama Tanrı onu cezalandırdı ve her gün onun cin bebeklerinden yüz tanesi öldü. Lililth insan bebekleri öldüremedi çünkü hepsinde melek muskaları takılıydı ve kendi sözüne karşı gelemedi.Bazı kaynaklara göre Lilith, Saba Melikesi´ne karşı Zmargad´ın kraliçesi oldu ve cinlerine Job´un oğullarını öldürttü. Ama Adem´in laneti sürüyordu, Adem Cennet´den düşüşe kadar Lilith´e lanet etmeyi sürdürdü. Lilith ve melek Naamah intikam olarak insan bebekleri boğup öldüremediler ama erkeklerin rüyalarına ayartıcı olarak girdiler ve yanlız uyuyanların bazıları onların kurbanı oldular.
Evet, aşk Adem’le, ilk insanla, ilk peygamberle başlıyor efsaneye göre. Adem’den sonra gelen peygamberlerde de devam ettiği muhakkak. Hakkında pek bilgi olmayan bir çok peygamber var. Ancak öyküleri uzun anlatılanlarda aşka rastlıyoruz. Bunlardan en önemlileri de Davud’un ve oğlu Süleyman’ın aşkları.

---

• Babylonian Talmud Niddah 24b, Babylonian Talmud Shabbat 151b,
• Babylonian Talmud Baba Batra 73a - 73b, Babylonian Talmud Erubin 100b. Artscroll Schottenstein Talmud Bavli ISBN 1-57819-067-3
• İbrani Mitleri-Robert Gravers, Raphael Patai "Tekvin ve Yaratılış Kitabı 2009 basısı sayfa. 103-104 ISBN 978-975-4688-5-04
• Hammer, Jill. "Lilith, Lady Flying in Darkness". My Jewish Learning. Retrieved 19 June 2017.
• Schwartz, Howard (2006). Tree of Souls: The Mythology of Judaism. Oxford University Press. p. 218. ISBN 978-0-19-532713-7
• Alphabet of Ben Sirah, Question #5 (23a–b)
• Humm, Alan. Lilith in the Alphabet of Ben Sira
• Kosior, Wojciech (2018). "A Tale of Two Sisters: The Image of Eve in Early Rabbinic Literature and Its Influence on the Portrayal of Lilith in the Alphabet of Ben Sira". Nashim: A Journal of Jewish Women's Studies & Gender Issues (32): 112–130. doi:10.2979/nashim.32.1.10
• Patai p232 "Or according to the Zohar, two female spirits, Lilith and Naamah — found him, desired his beauty which was like that of the sun disk, and lay with him. The issue of these unions were demons and spirits"
• Major Trends in Jewish Mysticism, p. 174

VİKİNG KAHRAMANI STARKAD EFSANESİ

Hazırlayan: A.Kara

TANRILAR TARAFINDAN HEM LANETLENEN HEM DE KUTSANAN VİKİNG KAHRAMANI STARKAD EFSANESİ

Starkodder olarak da bilinen Starkad, birçok efsanede kahramanca işler yapan ve işlediği suçlarla adı çıkan büyük bir savaşçı olarak tanımlanan İskandinav kahramanıdır.

Aynı isimde birkaç farklı kahraman olabilir fakat temel olarak Starkad adında iki kişi var. Bu Starkad'dan biri (soyadı "Aludreng") devlerin soyundan geliyordu, altı ya da sekiz kolu vardı ve en ünlü Starkad'ın dedesi, İskandinav savaş ve sihir tanrısı Odin'in koruyuculuğunu yapıp büyüttüğü oğluydu.

Starkad, yarı dev bir nesile sahipti ve zaten bir çocukken bile Jötunheimr'da yaşayan Jotunlar gibi süper-insan özelliklerine sahipti. Aldığı eğitimler ve efendisi At Kılı Sakal (Hroszharsgrani)'ın büyüsü ile Starkad sadece harika bir öğrenme ve kahramanlık cesareti elde etmekle kalmadı, aynı zamanda insan formuna ve erkeksi güzelliğe de sahip oldu.

Ünlü Sigurd Fafnirsbane'den sonra Starkad'ın kahramanlık efsanelerinin en büyük şampiyonu olduğuna inanılıyor ve Danimarkalı tarihçi ve yazar olan Saxo'nun (1150/1160 -1206) yazdığı çok sayıda masalda ondan bahsediliyor.

Odin genç Starkad'ı büyütmeye yardım etmişti ancak arzusu bunun gizli kalmasıydı. Bir gün efendisi bir bot aldı ve onunla bilinmeyen bir adaya yelken açtı. Sonrasında genç Starkad tahtta oturan on bir adam topluluğuna tanık oldu. Ancak taht, büyük Odin meclis salonuna girip boş tahtın üzerine oturuncaya kadar boştu. Starkad koruyucu babasını hemen tanımıştı. Ustası At Kılı Sakal (Hroszharsgrani) büyük tanrı Odin'in ta kendisiydi.

TOPLANTI BAŞLADI VE THOR ŞÖYLE DEDİ:
"Starkad’ın annesi Alfhild çocuğu için baba olarak bir dev seçti, bu yüzden ırkının sonuncusu olarak çocuksuz olacağına karar verdim."

"Sonra Odin, Starkad'a ölümlü insanın üç katı uzunluğunda bir hayat verdiğini söyledi."

Thor şöyle cevap verdi "Onu her yaştan insanın gözünde utanç ve onursuzluk eseri olacak şekilde mahvederim."

Odin bir kerede cevap verdi: "Ona en sağlam zırhı ve en değerli elbiseleri ihsan ediyorum."

"Onu yasaklıyorum" dedi Thor "ne bir ev ne de bir toprak parçası olsun."

"Ben ona altın paylaştırırım ve bolca koyun sürüsü veririm" diye cevapladı Odin.

"O zaman onu asla huzur ve rahatlığın tadını alamayacağı altın ve servet susuzluğuna mahkum ediyorum." dedi Thor.

Odin "Ona cesaret, kahramanlık ve savaşta zafer veririm" dedi.

Thor cevapladı "Yine de her savaşta kemiğe kadar ulaşan bir yara taşımayacak mı?"

İkili karşılıklı devam etti:

"Belki de Skald'ların soylu ilmi onun olacak, belki de koruyucusu için sözler söyleyecek ve sözlerinin her biri bir şarkı olacak."

"Hafızası söylediği her şeyi unutması için lanetlenmeli."

"Erkekler arasında en soylu ve en hayranlık duyulan olarak onurlandırılmalı"

Böylece Thor'un son laneti ağzından çıktı "Ama bütün kabilesi ondan kopacak ve ondan nefret edecek"

Böylece karar verildi ve Odin’in iyi duygularının ve Thor’un kötü duygularının öznesi olan Starkad, uzun ömründe gerçekleştirdiği iyi ve kötü işler hem beğenilen, ayrıcalıklı hem de sevilmeyen biri haline geldi.


TANRI THOR STARKAD'DAN NEFRET EDİYORDU
Gökgürültüsü tanrısı güçlü Thor, Odin'in favorisi olan Starkad'dan nefret ediyordu. Bir keresinde Odin savaşçı Starkad'ın cesaretini onurlandırmak istedi ama Thor ona zarar vermek istedi. Odin genç savaşçıya zenginlik, savaşlarda başarı, sağlamlık, büyük zenginlik ve şairlik gibi büyük beceriler ve birçok nimet verdi. Diğer taraftan Thor tüm bu hediyeleri yalanlıyordu çünkü kasten kahramana zarar vermek istiyordu.

Starkad'ın bu eşsiz muamelesi onun her savaşta ciddi şekilde yaralanmasına, zenginliklerinden asla zevk almamasına, şiirlerinin değer görmemesine ve insanlar tarafından takdir edilmemesine neden oldu.

Starkad genellikle gri saçlı, deforme olmuş ve çok yaşlı olarak tasvir edildi. Hayatı sıradan insanlarınkinden çok daha uzundu. Daha önce onuruyla hizmet ettiği kralı öldürmek de dahil olmak üzere birçok kötü iş yaptı.

"YANLIŞ" KURBAN OLARAK PLANLANAN BİR TRAJEDİ
Gautreks Saga'ya göre, Norveç Kralı Vikar'a yapılan bir Viking saldırısında, filolar kuvvetli rüzgar tarafından ele geçirildi ve bir koyda sığınmak zorunda kaldılar. Kasırga günlerce devam ederken yaptıkları hiçbir dua ve verdikleri hiçbir kurban onlara yardımcı olamadı. Bu olay Odin'in gerçek bir kurban istediğinin bir işaretiydi: Bir insanın hayatı.

Birdenbire, geniş siperlikli şapkası ile At Kılı Sakal (Odin), Starkad'dan önceki gece ortaya çıktı ve ona bir sazlık ve ince bir söğüt dalı verdi. Kahraman, Odin’in isteğini anladı ve ertesi gün Vikar ve danışmanlarına tanrıların saf bir fedakarlık gösterisinden memnun kalacağını söyledi.

Kralın boynuna ince dallar dolanacak, daha sonra onu bir ağacın incecik dalına bağlayacak ve onu sazlarla çevrili şekilde kurban edeceklerdi. Böylece fedakarlık (kurban verme) sağlanacak ve Odin yine onlara olması gerektiği şekilde rüzgârlar gönderecekti.

Vikar bu öneriyi kabul etti ve ritüeller neredeyse gerçekleştiğinde, ağacın ince dalları yukarı doğru fırladı, söğüt dalı bir ip haline geldi ve Starkad'ın krala salladığı saz aniden bir mızrağa döndü ve kurbanın kalbine isabet etti.

Odin'in isteği üzerine düzenlenen basit bir fedakârlık eylemi Kral Vikar’ın cinayeti haline geldi. Bu, Starkad’ın utanç verici işlerinden biriydi. Onun bunu bilerek yaptığını düşünüyorlardı. Ancak İzlanda efsanelerinde bu öldürme eylemi isteyerek gerçekleştirmediği bir olay olarak tasvir edilir.

STARKAD'IN ÖLÜMÜ
Starkad’ın hayatı başarılar, kutsamalar ve suçlarla karmaşık bir hal almıştı.

Ayrıca bazıları çok ciddi olan birçok yara aldı, ancak yaşamı çok uzun sürdüğü için hayatta kalmayı başardı. Ama sonunda o gün gelmişti, bir kahraman bile er ya da geç ölmeliydi.

Snorre Sturluson'un İzlanda krallarında olduğu gibi gerçek kahramanlar gerçek bir ölümü hak ediyordu. Starkad kendi ölümünü kendi ayarlamıştı çünkü antik çağlarda savaşçı olan insanların hastalıktan ölmesi utanç verici bir durum sayılıyordu.

Kendisini öldürecek adamı bularak ona bir çuval para ve kılıcını verdi. Sonra boynunu eğdi ve aldığı ölümcül bir darbe ile hayatı son buldu.

---

• Olaus Magnus, History of the Nordic Peoples , ed., Robert Geete et al., Ed., John Granlund (2001)
• Nordisk familjebok  - Uggleupplagan. 26. Slöke – Stockholm
• Wagner, Asgard and the Gods
• Berggren, Anne Marie, ed., Male and Immortal in a Historical Perspective

SIRA DIŞI KANATLI YARI İNSAN FİGÜRÜ

Hazırlayan: A.Kara

SIRADIŞI KANATLI YARI İNSAN FİGÜRÜ

Bu sıradışı figür çeşitli yönleriyle benzersizdir. Doğaüstü güçlere sahip kanatlı yarı insan yarı hayvan bir yaratığı temsil eder. Gümüş ve elektrumdan yapılmıştır ve geçmişi M.Ö. 3.000'in ikinci yarısına kadar uzanır.

Figür kafanın tepe noktasına kadar yaklaşık 12 cm yüksekliğindedir.

Görebildiğiniz gibi sol dizi üstüne çömelmiş, yüzünü hafifçe yukarı doğru yönlendirmiş ve her iki kolunu öne doğru uzatmıştır.
Tüy şekillerinin kazındığı ve elektrumdan yapılmış bir çift büyük kanat üst kollarının her iki tarafından dışarı çıkar. Her kolunun ucunda dört tane tırnak vardır. Figürün kılları sırtındaki balıksırtı benzeri bir desenle gösterilmiş olup, alın ve kulaklar ile boynun tabanı da dahil olmak üzere yüzü ince elektrum tabakası ile kaplanmıştır.

Her iki bacağı sağda ve sola gösterilen şekilde katlanmış durumdadır. Her uzuv ucunda toynaklı hayvan tipinde bir yapı vardır. Figürün sağ kolunda tırnağın tabanı öne doğru bakarken, sol kolunda tırnağın tabanı karına doğru bakacak şekilde durmaktadır.
Başın iki adet üç çatallı öküz boynuzu vardır ve hafif dalgalı saçlar ortada bölünerek arkaya salınmıştır.

Mevcut arkeolojik keşiflere dayanarak, bu boynuz tipinin benzer bir örneği henüz bilinmemektedir. Ancak İran'ın güneyinde Mezopotamya stilini temsil eden benzer heykel örnekleri vardır. Bunlardan biri MÖ. 3.000'lerde Elam'dan çıkarıldığı düşünülen bir figürdür.

Yukarıda bahsettiğimiz yaratık, genellikle bir insanın kafasına, bir öküz veya aslan vücuduna ve bir kuşun kanatlarına sahip olarak betimlenen Asur koruyucu tanrısı Lamassu ile biraz benzerdir (Aşağıdaki görsel).

Yarı çıplak figürler eski Batı Asya sanatında da yaygın olarak görülür ve büyük kuşak ve etek giyen figürlerdeki çömelme veya düz duruş özellikle İran'ın güneydoğusundaki silindir mühürlerinde ve taş kaplarında sıkça görülmektedir.

MARDUK'UN KEHANETİ VE TANRININ ÇALINAN HEYKELİ

Hazırlayan: A.Kara

MARDUK'UN KEHANETİ VE TANRININ ÇALINAN HEYKELİ

İnsanlığın yaratıcısı ve koruyucusu olan güçlü tanrı Enki'nin oğlu olan Marduk, Mezopotamya mitolojisinde ve Babil tarihinde önemli bir rol oynamaktadır.

Babil, Marduk kültüne adanmış "kutsal şehir" idi ve şehirde onun tapınağı, altında da bir heykeli vardı. Antik çağda Babil neredeyse "dünyanın merkezi" olarak kabul edildi. Hatta Büyük İskender bile oranın güzelliği ve gücü ile büyülenmişti.

Eski bir Asur metni olan ve “Marduk Kehaneti” olarak da bilinen metin "Sulgi Kehaneti"nden de bahseder. Bu metinlerde Marduk'un Hitit, Asur ve Elamitlerin topraklarına olan yolculuklarını gördüğümüz gibi aynı zamanda güneybatı İran'ın eski bir ülkesi olan Elam'dan gelerek Marduk'u yeniden yönetecek olan krala dair kehaneti de görmek mümkündür.

Tarihçilere göre Marduk Kehaneti MÖ. 713-612 tarihleri arasında yazılmıştır. Bu eski belge Asur İmparatorluğu'nun ilk başkenti olan Asur kentindeki bir tapınağa yakın olan Cin Evi'nde ortaya çıkarıldı.

Bu belge büyük olasılıkla Kral 1.Nebukadnezar döneminde yazılmıştı ve çoğu tarihçiye göre bu yazıt onun zaferlerini kutlamak için kullandığı bir propaganda malzemesiydi.

Marduk kehaneti eve tanrı heykelini getirerek huzuru ve düzeni geri getirecek güçlü ve kudretli bir kralın dönüşünü anlatır.

Kral 1.Nebukadnezar: "Elam'a girdim ve çalınan Marduk heykelini geri getirdim".
Babil Kralının listesi onun 22 yıl boyunca hüküm sürdüğünü bildirir ve bir kudurru, Kral Nebukadnezar'ı işaret eder:
"Elamitlere karşı olan savaş sırasında tanrı Marduk'un heykelini geri aldım."

Babilliler üzerlerine oyarak ve keserek hitabeleri yazdıkları oyulmuş taşlara sahiptiler ve onlara "kuduru" diyorlardı. Sadece ekonomik ve dini nedenlerden ötürü değil, aynı zamanda Babil'deki Kassite egemenliği döneminden günümüze kalan tek sanat eseri olarak da önemliydiler (M.Ö. 16-12. yüzyıl). Bu kudurruların üzerine birçok önemli tarihi olay yazılmıştır.

Marduk Kehaneti'nin Kral 1.Nebukadnezar'a bir hediye olarak yazıldığı düşünmesine rağmen, belgenin başka bir amaca hizmet etmiş olması da mümkün.

Cin Evi'nde kazı yaparken arkeologlar ilginç bir şekilde diğer olaylarla da ilgili birkaç çivi yazısı tablet buldular.

“Marduk Kehaneti” dışında metnin yazarının Nebukadnezar'ın Elamit seferlerine ilişkin endişesi yer alıyor. İlaveten Asur baş tanrısı Aşur'un Marduk'dan daha üstün olduğunu ilan eden bazı metinler de bulundu.

Bu metinler bazılarının Marduk Kehaneti'nin, Asur'un başkenti Ashur'un en önemli ilahı olan tanrı Aşur ile ilgili olarak Marduk'un nasıl değerlendirildiğini anlatmak için yazıldığını düşünmelerine de yol açtı.

Kehanet ayrıca astrolojik kehanet metinleri içerir ve belirli takımyıldızlarıyla ilişkili bazı eski yerlerden bahseder.

Marduk ve Sulgi kehanetleri ile Uruk Kehaneti'nde olduğu gibi pek çok tahminin de aynı şekilde astrolojik külliyat ile tam olarak paralel olduğu görülüyor.

Babilliler ve Sümerler astronomi konusunda çok ileri bilgiye sahip olduklarından, çeşitli nedenlerden dolayı inandıkları gök cisimlerini keşfetmeleri şaşırtıcı değildir ve kehanet öngörüleri, astrolojik kehanetler ve astronomik olaylar arasında belirli paralellikler vardır.

---

• Takuma Sugie. The Reception of the Marduk Prophecy in Seventh-Century B.C. Nineveh. Orient. 2014, Vol.49, No.0, p.107.
• Benjamin R. Foster - Before the Muses: An Anthology of Akkadian Literature
• Biggs, Robert D. "The Babylonian Prophecies and the Astrological Traditions of Mesopotamia." Journal of Cuneiform Studies37, no. 1 (1985): 86-90. doi:10.2307/1359960.

AFRİKALILARIN ESRARENGİZ İNSAN IRKI

Hazırlayan: A.Kara

ANTİK, ESRARENGİZ İNSAN IRKI CWEZİ

Antik Cwezi veya Chwezi olarak da bilinen Bachwezi halkı efsanelerin günümüz Tanzanya'sının kuzeyindeki modern Uganda, Sudan gibi geniş bir alanı kapsayan Kitara İmparatorluğu'na (Güneş İmparatorluğu) hükmettiğini söylediği bir grup insandı. Bu bölgeler arasında MÖ 10.000'den 1.500 tarihleri aralığındaki Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Ruanda, Burundi, Zambiya ve Malavi bile vardı. İmparatorluk 1300'lerde çeşitli özerk devletlere parçalanmaya başladı; Kutsal bir inek olan Bihogo'nun ölümünün imparatorluğun sonunu getireceği kehanetine inanan birtakım kişiler bulunmaktaydı.

İnanışa göre birkaç nedenden dolayı olağanüstü insanlardı. Çok sayıda farklı fiziksel özellikleri vardı; Alışılmadık derecede uzun boyluydular ve kafaları belirgin bir şekilde insan dışı bir biçime sahipti. Bu durum bazı insanların sıradışı görünümlerinden dolayı onların yarı tanrı olduklarına kanaat getirmelerine neden oldu. Bazıları ise onların dünya dışındaki bir gezegenden gelen antik ırklardan olduklarını savundu. Fiziksel görünümlerine ek olarak insani yeteneklerin ötesinde, doğaüstü becerilere sahip oldukları söylenir.

Hatta kriz zamanlarında yardım etmeleri için çağrıda bulunan Ugandalılar tarafından onlara ibadet bile edildi. Hala Cwezi'lere tapınan Ruandalılar ve Burandi halkı onlara “tanrı olarak inen insanlar” anlamına gelen "Ibimanuka" diyor.

Onlara Ankole, Toro, Doğu Kongo, Buganda ve Tanzanya'daki kabileler tarafından tapılmaktadır. Bu kadar çok insan onların doğaüstü güçleri, özel yetenekleri olan insanlar ya da dünya dışı varlıklar olan yarı tanrılar olduğuna ikna olmuş durumdalar.

CWEZİ'NİN POTANSİYEL KÖKENLERİ
Kalan Cwezi hakkında en sık alıntı yapılan bilgi kaynağı, Afrika Büyük Göller bölgesindeki etnik bir grup olan Tutsi'nin sözlü anlatılarıdır ve kökenleri hala tartışmalı bir konudur. Bazı insanlar Mısır'dan geldiğiklerine inanırken, Tutsi, Cwezi'leri Kush, Nubian ve Hhamityan krallıklarının doğrudan ataları olarak tanımlar. Ayrıca Kamitik ve Sudan tanrılarıyla aynı kültürel grubun akrabaları olarak tanımlanmıştır.

Günümüzde eski kültürlerin varlığını ve davranışlarını kanıtlamak için fiziksel kanıtlara çok daha fazla güveniliyor (ki mantıklı olan bu). Antik kalıntıların varlığı bu gizemli ve tartışmalı ırkın var olup olmadığını ve potansiyel kökenlerini tespit etme imkanı sağlıyor.

Birçok modern bilim adamı Cwezi'lerin Batı Uganda'ya MS 500 civarında geldiğine inanıyor. Nil Nehri'nin kuzeyinden göç ettiler ve daha organize sosyal yapıları beraberlerinde getirdiler ve doğu Afrika'da krallıklar kurdular. Eksantrik ve oldukça tartışmalı bir Afrika yazarı olan Gakondo, bu teorinin yanlış olduğunu, sömürge döneminde bölgede egemen olan batılıların orada yaşayan halkın üzerindeki etkilerinin sonuçları olduğuna ve bu inanışın gerçek olmadığına inanıyor.

Ayrıca Gakondo, bu olayların alternatif bir versiyonunu sunuyor:
Cwezi halkının Batılı alimlerin iddia ettiği gibi George Gölü ve Albert Gölü çevresindeki bölgelerle sınırlı olmadığını, aslında günümüz Ruanda'sını, Burundi, Karagwe, Doğu Kongo, Uganda'nın bazı bölgeleri ve Kenya'nın Kano ovalarını da kapsayan geniş bir bölgeye yayılan eski Kitara İmparatorluğu'nun yöneticileri olduğunu iddia ediyor.

Cwezi'lerin çok sayıda modern Afrika krallığının, Toro, Ankole, Buganda, Ruanda ve Burundi'nin ve hatta Kongo ve Zanj gibi bazı krallıkların ataları olduğunu savunuyor.

DÜNYA DIŞI CANLI MI? YARI TANRI MI?
Coğrafi kökenleri ve Cwezi halkının yayılışı zaten tartışmalı bir konudur ancak başlıkta yer alan argüman onların bilinen diğer antik kültürler gibi olmadıkları gerçeğiyle daha da karmaşıklaşır. Cwezi evrensel olarak hem görünüm hem de davranışta olağanüstü olarak tanımlanır ve “bir ayağı dünyada bir ayağı yıldızlarda” inancı ile başka bir gezegenden gelen ziyaretçiler oldukları yönündeki spekülasyonlara yol açmıştır. Halkın bir kesimi onların alışılmadık görünüm ve davranışlarının nedenini yarı tanrı veya dünya dışından olmalarına bağlıyor.

Cwezi'lerin geleneksel tanımları onların oldukça uzun, koyu kahverengi bir cilde sahip (CC Wrigley'in anlattığı bir masalda onları beyaz olarak tanımlaması hariç) olduğu bir ırk yönündedir. Bu ırka dair inanış Afrika'daki insanlara bakıldığında çok istisnai gibi görünmüyor ancak bu fiziksel açıklamaların ışınlanma yeteneği ve telekinezi gücü gibi doğaüstü yeteneklerin hikayeleriyle birleştiği görülmektedir.

SÜPER GÜÇLERİN KANITLARI
Cwezi'lerin insanüstü yeteneklere sahip olduğuna dair kanıt olarak belirtilen şeylerden biri piramitlerin inşasıdır. Güney Sudan'daki topraklarından çok uzun mesafedeki Kahire'ye taşınan 30 tonluk kaya bloklarından inşa edildiler.

Bunun için daha geleneksel açıklamalar, köle emeğinin (İsrailli ve yerli köleler) kullanılması ve bu sayede binlerce işgücüne ulaşılmış olmasıdır. Ancak Cwezi'lerin doğaüstü varlıklar olduğu teorisinin savunucuları bu devasa blokların köleler tarafından yüzlerce kilometreden sürüklenerek taşınmadığına, Cwezi'lerin telekinetik yetenekleri ile yerlerine taşındığına inanıyorlar. Ayrıca blokların taş ocağından çıkarılmadığına ve dönem insanlarının temel aletleriyle kesilmediğine, Cwezi'lerin günümüzde bilinmeyen bir tür gelişmiş veya sihirli teknolojiyi kullanarak blokları kolayca olması gerektiği şekillerde ürettiklerine inanıyorlar. Eğer bu teori doğruysa Cwezi'lerin Mısır'da ortaya çıktığı teorisinin doğru olduğunun bir kanıtı da olabilir.

Ancak bu sadece inanış, efsane ve teoriden ibaret...

---

• Akuma, N. 1997. Archaeological Research in Bunyoro-Kitara: Preliminary Results.
• Gale, T. 2005. Affliction: African Cults of Affliction.
• Oxford Reference. Date Unknown. Chwezi Vanish into the Earth.
• Schmidt, P. 2006. Historical Archaeology in Africa: Representation, Social Memory, and Oral Traditions.
• Stroeken, K. 2006. ‘Stalking the stalker’: A Chwezi initiation into spirit possession and experiential culture.
• Stroeken, K. 2010. Moral Power: The Magic of Witchcraft.
• Swaliafrica. 2016. Cwezi Cult of Africa: Humans, Extra-terrestrials or Demi-gods?.
• Wrigley, C. 1973. The Story of Rukidi.

ÇEROKİLERDE GÜNEŞ VE AY EFSANESİ

Hazırlayan: A.Kara

ÇEROKİ TOPLULUKLARINDA GÜNEŞ VE AY İNANIŞI

Ön Bilgi: Çerokiler, yurtları ABD'nin Güneydoğusu olan (Georgia, Güney Karolina vb.) ve sömürgeci-ırkçı beyazların baskıları ile platolara sürgün edilen Kızılderili halkıdır.

Çeroki inanışına göre güneş, ay, antik dünya, ilk erkek ve ilk kadın, bir üst dünyadan bu amaç için aşağı inen birtakım iyiliksever insan tarafından yaratıldı.

Yaratılış görevlerini yerine getirdikten sonra üst dünyalarına geri döndüler. Böylece Güneş'i ve Ay'ı yaratmaları ile yaratılan dünya için yapacaklarını bitirmiş oldular, dünyadan ayrılırken de bitirdikleri bu yaratma işi ile güneş ve ayı temsilcileri olarak bıraktılar.

Bu nedenle Yaradan'a bir dua ettiklerinde Güneş ve Ay'a dua etmek yerine "büyük ruhlar" diyerek çoğul şekilde dua ederler, çünkü yukarıda da geçtiği üzere bu düzeni yaratan ve üst dünyadan gelenler birden fazladır, tek bir kişi değildir.

Güneş ve Ay eşit şekilde yaratıcılardan, ruhlardan ve tanrılardan dualar aldılar. Cinsiyetleri ve birbirleriyle olan ilişkileri, ne zaman ihtiyaç duyulduğuna veya ruh hallerine bağlı olarak değişebilir.

Güneş bazen erkek, bazen de dişidir. Aynısı Ay için de geçerlidir.

Doğada daha fazla dişil olsa da Ay erkek veya dişiden de değişir. Bazen sevgilidirler, bazen de kız ve erkek kardeş olarak algılanırlar. Bazen Güneş ve Ay'ın da birbirleriyle çelişkileri olur. İkisi de halkı korumak ve gözetlemek için çalışırlar, ancak Güneş insanlara birden çok kez karşı gelmiştir.

Çerokiler Güneş'in insan formunda zaman geçirdiğine, insanları öldürdüğü ve avladığına inanıyor çünkü onun et için gelişmiş bir tat yapısına sahip olduğuna inanıyorlardı. Gökyüzüne doğru yaptığı günlük yolculuklarda, iştahına hitap edenleri öldürüp onları evine götürüp baş aşağı asardı.

İnanışa göre Ay sonunda Güneş'in ne yaptığını öğrendi ve yaratıcılar tarafından durduruldu. Başka bir efsanede ise Güneş, dünyanın yıkımına neden olma girişiminde bulunmuş, büyü, büyücüler ve yılan Tanrı Uktena'nın yaratılmasına neden olmuştu.

TANRIÇA KALİ

Hazırlayan: A.Kara

HİNT TANRIÇASI KALİ

Hindu tanrıçası Kali, ölüm, zaman ve kıyametin tanrıçası (veya Devi) 'dır ve sıklıkla cinsellik ve şiddet ile ilişkilendirilir ancak aynı zamanda güçlü bir anne figürü olduğundan anne ve anne sevgisinin sembolü olarak kabul edilir. Kali ayrıca bünyesinde kadınsı enerji, yaratıcılık ve doğurganlığı (shakti) barındırır. Büyük Hindu tanrısı Şiva'nın karısı Parvati'nin vücut bulmuş halidir. Kali sanatta en çok kesilmiş kafalardan oluşan bir kolye takmış, kesik kollardan oluşan bir etek giyinmiş, dışa çıkmış bir dil ile kan damlayan bir bıçağı işaret eder biçimde korku veren bir dövüş figürü olarak temsil edilir.

İSİM VE TAPINMA
Kali’nin adı Sanskritçe “siyah olan” veya “ölüm olan” dan gelir ancak aynı zamanda Chaturbhuja Kali, Chinnamastā veya Kaushika olarak da bilinir. Zamanın bir düzenlemesi olarak her şeyi mahveden Kali, ölümlüler ve tanrılara karşı konulmaz bir biçimde çekici gelen Kali aynı zamanda (özellikle daha sonraki geleneklerde) bir anne tanrıçanın yardımseverliğini temsil eder.

Tanrıçaya doğu ve güney Hindistan'da, özellikle de Assam, Kerala, Keşmir ve Bengal'de ibadet edilmiştir. Günümüzde her yıl yeni ayın gecesinde düzenlenen Kali Puja festivalinde ve Kalküta şehrinde ibadet edilmektedir.

KALİ'NİN DOĞUŞU
Kali'nin nasıl ortaya çıktığına dair pek çok inanış vardır:

1.İNANIŞ
Bir efsane, her bir elinde bir silah taşıyan, aslan ve kaplana binen on kollu savaşçı Durga'nın bizon şeytanı Mahishasura (veya Mahisa) ile savaşmasıyla ilgilidir. Durga öfkelenmeye başladı ve öfkesi alnından Kali şeklinde çıktı. Doğduktan sonra çıldıran karanlık tanrıça çıldırdı ve karşılaştığı şeytanları yedi, başlarını boynundan geçirdiği bir zincire bağladı.

Kali’nin günahkar veya haksızlık edenleri buluşturacağı kanlı saldırılarının sakinleştirilmesi imkansız görünüyordu ve bundan hem insanlar hem de tanrılar etkileniyordu. Neyse ki güçlü Şiva (Shiva), Kali’nin yıkıcı öfkesini onun yoluna uzanarak durdurdu ve tanrıça önünde tam olarak kimin durduğunu anladığı zaman nihayet sakinleşti.

2.İNANIŞ
Tanrıça'nın doğumunun başka bir versiyonunda Kali, Parvati koyu tenini değiştirirken Kali'ye dönüştü. Bu yüzden isimlerinden biri Kaushika (Kılıf) iken Parvati'nin isimlerinde biri Gauri (Adil Biri) olarak kaldı. Bu efsane Kali’nin ebedi karanlığın simgesi oluşunu, hem yok etme hem de yaratma potansiyeli taşıyan karanlığı vurgulamaktadır.

3.İNANIŞ
Üçüncü efsaneye göre sadece bir kadın tarafından öldürülebilen Daruka erkekler ve tanrılara korku salıyordu. Tanrılar Parvati'den bu baş belası şeytanla başa çıkmasını istendi. Parvati bu isteğe Şiva'nın (Shiva) boğazından aşağı atlayarak cevap verdi. Bunun nedeni, Şiva'nın yıllar önce, yaratılış sırasında okyanusun çalkalanmasından kaynaklanan ve dünyayı kirletmekle tehdit eden zehir olan Halahala'yı yutmasıydı. Parvati, hala Şiva’nın boğazında durmakta olan zehirle birleşerek Kali’ye dönüştü. Şiva'nın boğazından yeni kılığı ile dışarı fırlayan Kali hızla Daruka'ya yöneldi ve dünya bir kez daha iyiydi.

KALİ VE RAKTABİJA
Kali’nin doğumunun bir başka versiyonunda, korkunç iblis Raktabija’nın (Kan tohumu) hikayesi vardır. Bu iblis de çoğu iblis gibi insanlara ve tanrılara büyük sıkıntılara neden oluyordu ama daha da kötüsü kanının bir damlası yere döküldüğünde daha fazla iblis doğuruyordu. Bu nedenle Raktabija her saldırıya uğradığında tek sonuç başa çıkacak daha fazla şeytandı. Tanrılar birlikte çalışmaya, bütün shakti'lerini ve ilahi enerjilerini birleştirmeye ve Raktabija'yı yok edebilecek süper bir varlık üretmeye karar verdiler; sonuç Kali idi (başka bir efsanede Kali sadece Durga'dan ortaya çıkar).

Tanrıların ilahi silahı olan Kali hızla Raktabija'yı ve şeytanlarını aradı ve daha fazla kan dökülmemesi için hepsini yutmaya başladı. Kali, Raktabija'nın kafasını bir kılıçla kesip attı ve ardından onun kanının tamamını içti. Kan damlalarının hiçbirinin yere düşmediğinden emin olduktan sonra hiçbir şeytanın dünyayı tehdit edemeyeceğine kanaat getirdi.

Başka Bir Efsane
Kali'nin yer aldığı ünlü bir efsane ise bir grup hırsızla ilgilidir. Hırsızlar, Kali'ye bir insan kurban etmek istediler ve kurban etmek için aptalca bir seçim yaparak bir Brahman rahibini seçtiler. Onu en yakın tapınağa sürükleyen hırsızlar heykel önünde kurban vermeye hazırlanırken aniden Kali'nin heykelinin hayata döndüğünü gördüler. Hırsızların bir keşişi öldürme planından öfkelenen tanrıça, hızlı bir intikam alarak tüm çetenin kafasını kesti ve eğlenmek için başlarını savurdu. Serbest kalan Brahmin ise bilgeliğin bir yansıması olarak hayatına devam etti.

ALAYCI KUZGUN

Hazırlayan: A.Kara

ÇEROKİ MİTOLOJİSİNDE ALAYCI KUZGUN

Ön Bilgi: Çerokiler, yurtları ABD'nin Güneydoğusu olan (Georgia, Güney Karolina vb.) ve sömürgeci-ırkçı beyazların baskıları ile platolara sürgün edilen Kızılderili halkıdır.

Çeroki mitolojisinde çok ilginç ve tehlikeli yaratıklar var. Bunlardan biri de alaycı kuzgundur. Bu avcı kuzgunun kayan bir yıldız gibi dünyaya düştüğü söylenir. Doğaüstü yönleriyle çok güçlülerdi. Cadılar, şeytanlar, peri ve cinler onlardan korkuyordu çünkü onlar buradan değillerdi.

Uçarken çıkardıkları çığlıklar nedeniyle alaycı kuzgun olarak adlandırılıyorlar ve dalışa geçerken kuzgunları taklit ediyorlar, ancak kayan bir yıldız gibi uçarken yıldızlara benziyorlardı.

Ölümsüz olan bu yaratıklar yataklarındaki insanları arıyorlardı. İnsanların kalplerini yiyerek yeryüzünde harcadıkları zamanı telafi ediyor, insanların yaşam gücünü alarak kendi zamanlarına katıyorlardı.

Ayrıca inanışa göre kendi çürük uzuvlarını değiştirmek için ölülerin vücutlarını da parçalıyorlardı. Aşırı yaşlı insanlara benziyorlardı, o kadar yaşlılardı ki cinsiyetlerini anlaması bile zordu. Fakat onlar delip geçen çığlıklara, uçma kabiliyeti ve keskin bıçakları andıran tırnaklara sahiptiler. İnanışa göre eğer alaycı kuzgunlar hayat çalarken veya beslenirken rahatsız edilirse saldırdıkları kişi lanetlenir ve sonunda onlar da birer kuzgun olurlardı.

Onları tespit etmek için kullanılan tılsımlar vardı. Bazı kemik tipleri ve baykuş tüyleri ve deri ipler ile yapılan bu tılsımlar kuzgunlar yakınlara geldiğinde titreyerek işaret verecek şekilde bağlanırdı. Yaprak dökmeyen dumanları onları uzaklaştırırdı. Ateş veya yıldırım çarpması sonucu keskinleşen dişbudak ağacına maruz kalmaları onları öldürürdü.

Bu saldırgan kuzgunların gerçekten korktuğu tek şey keşifti. Çürüyen etlerini yedi gün içinde beslemiyor veya değiştiremiyorlarsa aç kalır, çürür ve ölürlerdi. Bir alaycı kuzgunun kimliği keşfedilirse artık o bölgede avlayamayacaklarını bileceklerdi. Dolayısıyla keşfedildiklerinin farkındalarsa o kişinin konuşmasını engellemek için gerekli olan her türlü yolu kullanırlardı.