HADİS VE BAĞLANTILI AYETLERLE 'MUHAMMED VE MARİYE'
(CARİYE MARİYE, BAL ŞERBETİ OLAYI VE TAHRİM SURESİ)
Bu makalede tamamen İslami kaynaklarda yer aldığı şekliyle Mariye hakkında yazanlara bakacağız. Tümünü okuduktan ve üzerinde düşündükten sonra herkes kendince bir sonuca ulaşacaktır. Yorum katmadan, doğrudan kaynakları aktaracağım bu makalenin sonunda ise Müslüman arkadaşlara birkaç sorum olacak.
Belirtmekte fayda var ki hadislere bakmadan Tahrim suresinin ilk 5 ayetini net şekilde anlamak imkansızdır. Zaten bu yüzden meal ve tefsirlerde de bu makalede sizlerle paylaşacağım hadislere başvurulmakta, yani ayetlerde yazanların anlam ve ortaya çıkış sebepleri bu hadisler doğrultusunda açıklanmaktadır.
(CARİYE MARİYE, BAL ŞERBETİ OLAYI VE TAHRİM SURESİ)
Bu makalede tamamen İslami kaynaklarda yer aldığı şekliyle Mariye hakkında yazanlara bakacağız. Tümünü okuduktan ve üzerinde düşündükten sonra herkes kendince bir sonuca ulaşacaktır. Yorum katmadan, doğrudan kaynakları aktaracağım bu makalenin sonunda ise Müslüman arkadaşlara birkaç sorum olacak.
Belirtmekte fayda var ki hadislere bakmadan Tahrim suresinin ilk 5 ayetini net şekilde anlamak imkansızdır. Zaten bu yüzden meal ve tefsirlerde de bu makalede sizlerle paylaşacağım hadislere başvurulmakta, yani ayetlerde yazanların anlam ve ortaya çıkış sebepleri bu hadisler doğrultusunda açıklanmaktadır.
Şimdi konuya Mariye'nin kim olduğu ve Muhammed'in hayatına nasıl girdiğini anlatan hadislere bakarak başlayalım.
KIPTİ MARİYE KİMDİR? MUHAMMED'İN HAYATINA NASIL GİRMİŞTİR?
Muhammed b. Ömer dedi ki: Ayrıca ilim ehlinden olan Ebû Sa’îd bana
haber verdi; dedi ki:
Mâriye, Ensina ● vilayetine bağlı Hafn kasabasındandı.
Bize Muhammed b. Ömer b. Vâkıd el-Eslemî haber verdi; dedi ki:
Bize Abdülhamîd b. Ca’fer haber verdi. O da babasından nakletti; dedi
ki:
Resûlullah (sas), Hicretin 6. senesinde Zilkâde ayında Hudeybiye’den
dönünce Hâtıb b. Ebû Belte'a’yı, Kıptîlerden İskenderiye hâkimi
el-Mukavkıs’a gönderdi. Onunla birlikte, Mukavkıs’ı İslâm’a davet eden
bir mektup da gönderdi. Mukavkıs, “Hayırdır!” dedi ve mektubu aldı.
Mektup mühürlüydü. Mukavkıs onu fildişinden yapılmış bir kutuya koydu,
üzerini mühürledi ve bir cariyesine teslim etti. Ayrıca Peygamber’e
(sas) cevabî bir mektup yazdı. İslâm’a girmedi, ancak Mâriye el-Kıbtiyye
ve kız kardeşi Sîrîn’i, eşeği Ya’fûr ve katırı Düldül’ü de hediye olarak
Resûlullah’a (sas) gönderdi. Düldül boz renkliydi. O zaman Araplarda
ondan başka boz katır yoktu.
Resûlullah (sas) Mâriye el-Kıbtiyye’yi beğeniyordu. Kendisi beyaz
tenli, güzel bir kadındı. Resûlullah (sas) onu ve kız kardeşini Ümmü
Süleym bt. Milhân’ın evinde ağırladı. Resûlullah (sas) onların yanına
girdi ve onlara İslâm’ı anlattı. İkisi de Müslüman oldu. Resûlullah
(sas), Mâriye’yi mülk-i yeminle (cariye statüsünde) nikâhladı.
Sonra onu, Benî en-Nadîr’den kalma, el-Âliye’de kendisine ait bir eve
gönderdi. Yazın ve hurma toplama zamanında burada kalırdı. Resûlullah
(sas) bu evde Mâriye’nin yanına gelirdi. Mâriye’nin dini yaşayışı çok
güzeldi. Kız kardeşi Sîrîn’i de şair Hassân b. Sâbit’e hediye
etti...
Mâriye, Resûlullah (sas) için bir çocuk dünyaya getirdi; Resûlullah ona
İbrahim ismini koydu. [1]
Mariye, Muhammed'in hayatına girdikten sonra ne oluyor da Tahrim suresinin ilk
5 ayeti ortaya çıkıyor. Bunun cevabına tüm İslam camiasının meal ve
tefsirlerde kullandığı hadisler üzerinden bakalım.
TAHRİM SURESİ 1-5.AYETLER
NEDEN VAHİY OLUNMUŞ ?
1169- Hazreti Aişe der ki:
Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri pâk zevcelerinden Cahş
kızı Zeyneb'in evinde bal şerbeti içer ve yanında fazla kalırdı. (Buna
kıskandığımızdan) Hazreti Ömer'in kızı Hafsa ile şöyle anlaştık: Hazreti
Peygamber, hangimizin evine gelirse, ya Re-sûlallah! Sen meğâfir (tatlı
fakat kokusu hoş olmayan bir bitki usaresi) mi yedin? Senden meğâfîr
kokusu alıyorum, desin. Sonra Hazreti Peygamber, zevcesi Hafsa'nm yanına
gidince, Hafsa konuştuğumuz şekilde Hazreti Peygambere hitab etti. Bunun
üzerine Hazreti Peygamber şöyle buyurdu:
«Hayır, meğafîr yemedim. Fakat Cahş kızı Zeyneb'in evinde bal şerbeti
içerdim. Yemin ettim, bir daha
içmeyeceğim ve bunu da hiç kimseye söyleme.» ●●
Mütercim
Hazreti Hafsa, Peygamber'in sırrını (bal şerbeti içmeyeceğine dair
yemin edişini) Hazreti Aişe'ye anlatıp haber verdi. Bunun üzerine:
«Ey Peygamber! Allah'ın sana helâl kıldığı şeyi neden haram
kılıyorsun» mealindeki ayet nazil oldu. [Tahrîm, 1]
Bu ayetin nüzul sebebi hakkında bir rivayet de şudur: Peygamber (sav),
zevcesi Hafsa'yı nöbetlerinde ziyaret ettikleri bir günde, Hazreti Hafsa
peygamberin izniyle babasına gitmişti.
Hazreti Peygamber de kendisine hizmet için cariyesi Mariye'yi
çağırmış ve ona hizmet ettirmişti.
Hazreti Hafsa bunu öğrenince çok üzüldü. Bunun üzerine Hazreti peygamber
ona şöyle buyurdu: «Mariye'yi kendime haram edersem razı olur musun?» Hafsa: - Evet, razı
olurum deyince, Hazreti Peygamber: «İşte haram ettim. Fakat bunu sakın hiç kimseye söyleme.» buyurdu.
Sonra Hafsa, Peygamberin bu sırrını Aişe'ye söyledi. ●●
Fethu'1-Barî (İbn Hacer el-Askalanî'nin eseridir) şerhinde ayetin nüzul sebebi olarak bu olayı (Mariye hadisesi)
tercihli gösteriliyor. Fakat Buhari şerhinde açıklandığı üzere, bal
şerbetinin haram kılınması hususu tercih edilmiştir. [2]
Gördüğünüz gibi hadiste
"Hafsa, Peygamberin bu sırrını Aişe'ye söyledi" denmektedir.
Kur'an'da nasıl yer bulduğunu görebilmek için Tahrim suresi 3.ayete bakalım:
3. Hani peygamber,
eşlerinden birine gizli bir şey söylemişti. Eşi bunu başkalarına
aktarıp
Allah da durumu peygambere açıklayınca peygamber bunun bir kısmını
anlattı, bir kısmından vazgeçti. Eşine konuyu anlatınca o, “Bunu sana
kim haber verdi?” diye sordu. “Her şeyi bilen, her şeyden haberdar olan
Allah bana bildirdi” diye cevap verdi.
Muhammed'in Mariye'yi kendine haram kılması olayı Tirmizi'de şöyle yer alır:
1201- Âişe (r.anha)’dan rivâyete göre, şöyle demiştir:
“Rasûlullah (s.a.v.) hanımlarına dört ay
süreyle yaklaşmamaya yemin etmişti (Bal yemeyi veya Mariye’nin yanına yaklaşmayı kendisine
haram kılmıştı) sonra haram kıldığı bu şeyi helal kılarak yani
yeminini bozarak yemin için kefâret
koymuştu.” (Tirmîzî rivâyet etmiştir.) [3]
Şimdi, Buhari ve Tirmizi'de yer alan bu konuya bir de Ebu Davud'un
Sünen'inde yazanlar ile bakalım.
2283....Ömer (b. el-Hattab r.a.)'den rivayet olunduğuna göre,
Nebî (s.a.) Hafsâ (r.anha)'yı boşamış, sonra da (iddet süresi içinde)
ona dönmüştür. [4]
Bu hadisin alt kısmında ve Buhari'de konuya açıklama getirmek için
paylaşılmış olan diğer hadislere bakalım:
1l70- Hazreti Ömer (Ra) der ki:
«Ey Peygamber! Allah'ın sana helâl kıldığı şeyi neden haram
kılıyorsun?» mealindeki ayet nazil olunca,
Peygamber (sav) pâk zevcelerinden ayrılarak, «bir ay, onların
yanlarına varmayacağım» diye yemin etmiş ve çardağına
çekilmişti... [2]
Rasûl-i Ekrem'in, Hz. Hafsa'yı boşaması şöyle olmuştur; Hz.
Peygamber günlerini, hanımları arasında taksim eder, adalet ölçüleri
içerisinde her gün birinin yanında kalırdı. Nöbet sırası Hz.
Hafsa'ya geldiği gün Hz. Hafsa anne ve babasını ziyaret etmek üzere
izin istedi. Rasûl-i Ekrem ona izin verdikten sonra cariyesi
Mariye'yi Hz. Hafsa'nın odasına çağırıp onunla başbaşa
kalmıştı.
Bu esnada Hz. Hafsa, ziyaretini tamamlayıp dönmüş ve odasında
Rasûl-i Ekrem'le Hz. Mâriye'nin bulunduklarını ve odanın kilitli
olduğunu görmüştü. Bunun üzerine Hafsa kapının önüne oturup ağlamaya
başladı. Rasûl-i Ekrem alnından terler dökülerek dışarı çıktı.
Hafsa, Mâriye ile başbaşa kalmak maksadıyla kendisine izin
verildiğini iddia ediyordu. Rasûl-i Ekrem aslında Hz. Mariye ile
kalmasının Allah'ın kendine tanımış olduğu bir hak olduğunu ifâde
ettikten sonra, Hz. Hafsa'yı memnun etmek için
bir daha Hz. Mariye ile
başbaşa kalmayacağına söz verdi ve bunun aralarında kalmasını
istedi. ●● Hz. Hafsa ise, Rasûl-i Ekrem gider-gitmez Hz. Aişe'nin odası
ile kendi odası arasındaki duvara vurup Hz. Aişe'yi çağırdı, olanları
ona anlattı. Daha sonra bunu öğrenen Hz. Peygamber Hz. Hafsa'nın
yaptıklarına öfkelenip onu boşadı. [5]
Tahrim Sûresinin şu ayeti bu hadiseye işaret etmektedir. ''Peygamber
eşlerinden birine gizli bir söz söylemişti. Fakat eşi o sözü haber
verip, Allah da onun bu davranışını o (peygamberi)ne açıklayınca
(peygamber hanımına) bu (söyledikleri)nin bir kısmım bildirmiş
(şunları filâna söyledin demiş) bir kısmından da vaz geçmişti.
(Peygamber) bunu O'na haber verince eşi, "bunu sana kim söyledi?" dedi
(Peygamber): (her şeyi) bilen, haber alan (Allah) bana söyledi"
dedi."
[Tahrim, 3]
Kays b. Zeyd'in rivayet ettiğine göre, Hz. Peygamber Hz.- Hafsa'yı
boşayınca dayıları Kudâme b. Mazûn ile Osman b. Mazûn Hz. Hafsa'nın
yanına gelmişler. Hz. Hafsa ağlamış ve, "Allah'a yemîn ederim ki o
beni bana ihtiyacı olmadığından dolayı boşamış değildir" demiş tam bu
esnada Hz. Peygamber oraya gelip "Cibril bana "Hafsa'ya dön. Çünkü o
çok oruç tutar ve geceleri namaza çok kalkar o cennette senin
zevcen olacaktır" dedi," buyurmuş.
[6]
Tahrim suresi 3.ayet ve onunla ilişkili hadislerde, Muhammed'in eşlerinden
Hafsa'nın sır tutmayıp Aişe'ye anlattığı yazıyordu. Peki devamındaki 4 ve 5.
ayetlerde neler yazıyor, okuyalım:
Tahrim suresi 4.ayet:
(Ey peygamber’in eşleri!) Eğer siz ikiniz Allah’a tövbe ederseniz, ne
iyi. Çünkü kalpleriniz kaydı. Eğer Peygamber'e karşı birbirinize arka
çıkarsanız bilin ki Allah, Cebrail ve salih müminler onun
yardımcısıdır. Bunlardan sonra melekler de ona arka çıkarlar.
Tahrim suresi 5. ayet:
Eğer sizi boşayacak olursa
rabbi ona, sizin yerinize sizden daha iyi olan, Allah’a teslimiyet
gösteren, yürekten inanan, içtenlikle itaat eden, tövbe eden, kulluk
eden, dünyada yolcu gibi yaşayan, dul ve bâkire eşler
verebilir.
Sahih-i Buhari ve Muslim'de Tahrim suresi 1-5. ayetlerin nasıl ortaya
çıktığı anlatılmakta, Muhammed'in Hafsa ve Aişe'den dolayı tüm eşlerini
boşamayı düşündüğü yazmaktadır. İlgili hadise bakalım:
İbnu Şihab şöyle demiştir: Bana Ubeydullah ibnu Abdillah ibn Ebi Sevr, Abdullah ibn Abbas'tan haber verdi. O şöyle demiştir: Allah'ın haklarında 'Eğer her ikiniz de Allah'a tevbe ederseniz ne iyi, çünkü ikinizin de kalpleri eğrildi' (Tahrim, 4) buyurduğu kişilerin Peygamber'in zevcelerinden hangi ikisi olduğunu Ömer'den sormaya hırslanır dururdum. Nihayet onun beraberinde hac yaptım. Dönerken yolun bir yerinde Ömer saptı. Ben de deriden bir su kabı ile onun beraberinde yoldan saptım. Ömer doğanın çağrısına cevap vermeye gitti, nihayet geri dönüp benim yanıma geldi. Ben de ellerine o su kabından döktüm, o da abdest aldı.
Ben: 'Ey müminlerin emiri! Peygamber'in zevcelerinden o iki kadın kimdir ki, Allah onlar için 'Eğer ikiniz de Allah'a tövbe ederseniz ne iyi, çünkü ikinizin de kalpleriniz eğrildi...' buyurmuştur?' diye sordum.
Ömer bana:
'Hayret ederim sana ey Abbas oğlu! Onlar Hafsa ile Aişe'dir' dedi.
Sonra Ömer şöyle devam etti:
Ben Ensar'dan bir komşum ile beraber Benu Umeyye ibn Zeyd yurdunda (oturuyor) idim. Bu yurt Medine'nin Avali denilen semtindedir. Bir şey öğrenmek ümidiyle peygamberin yanına nöbetleşe inerdik. Bir gün o iner, bir gün ben inerdim. Ben indiğim zaman o gün vahiy ve diğer şeylere dair ne duyarsam haberini komşuma getirirdim. O da indiği zaman böyle yapardı. Ve biz Kureyş topluluğu, kadınlara galebe ediyorduk. Medine'ye Ensar üzerine geldiğimizde bir de gördük ki onlar, kadınları erkeklerine galebe eder bir kavim (yani kadınlar erkekleri üzerinde üstünlük sağlıyorlar). Derken bizim kadınlarımız, Ensar kadınlarının edebinden almaya başladılar. Bir gün ben karıma karşı bağırdım; o da bana cevap verdi. Ben onun bana söz döndürüp cevap vermesinden hoşlanmadım; azarladım. Bunun üzerine o, şunları söyledi:
'Benim sana karşı mırıldanmamı niçin münasip görmüyorsun? Vallahi peygamberin zevceleri bile ona karşı mırıldanıyorlar ve birisi o gün geceye kadar peygamberin yanına uğramıyor!' dedi.
Karımın bu sözleri beni ürküttü.
Ben: 'Onlardan kim bunu yaparsa perişan olur; büyük günah işlemiş olur' dedim.
Sonra elbisemi giyindim ve Hafsa'nın yanına girdim. Ve ona:
'Ey Hafsa! Sizlerden herhangi biriniz bütün gün ta geceye kadar Allah Elçisi'ne dargınlık ediyor musunuz?' dedim.
O: 'Evet' dedi.
Ben: 'O kadın perişan olmuş ve zarar etmiştir. Her biriniz Allah'ın Resulünün öfkesinden dolayı Allah'ın sizi harap etmesinden korkmuyor musunuz? Bu yüzden helak olursunuz. Sen Allah'ın Resulüne karşı çok istekte bulunma, O'na karşı herhangi bir şey hususunda söz döndürme yarışına girişme, O'na darılıp O'ndan ayrı durma. Bir ihtiyacın meydana çıkarsa O'nu benden iste. Ve sakın arkadaşının, Resulullah'a senden daha güzel ve daha sevgili olması da seni aldatmasın (Ömer, burada Aişe'yi kastediyor).
Ve biz o sırada: 'Gassaniler (Şam'da yaşayan bir kabile) bize karşı gaza etmek için atlarını nallatıyorlarmış' diye havadis alıyorduk. Arkadaşım kendi nöbetinde peygamberin yanına indi ve yatsı vaktinde döndü. Kapıma şiddetli bir vuruşla vurdu, ve:
'O uyuyor mu?' dedi.
'Ben korktum ve hemen onun yanına çıktım'.
O: 'Büyük bir iş meydana geldi' dedi.
Ben: 'Nedir o; Gassaniler mi geldi?' dedim.
Hayır, fakat ondan daha büyük ve daha uzun: Resulullah (s.a.v) kadınlarını boşamış, dedi.
Ömer dedi ki: Hafsa isteğine ulaşmadı ve ziyana uğradı. Ben bunun yakında olacağını zannediyordum. Elbisemi üzerime topladım ve Peygamber'le beraber sabah namazını kıldım. Peygamber, birkaç basamak çıkıp kendisine ait bir odaya (meşrube) girdi ve orada yalnız kaldı.
Ben Hafsa'nın yanına girdim, gördüm ki ağlıyordu.
Ben: 'Seni ağlatan nedir? Ben seni uyarmış değil miydim? Resulullah sizleri boşadı mı? dedim.
Hafsa: 'Bilmiyorum. O, işte ta şu odada' dedi.
Bunun üzerine mescide çıktım ve minberin yanına geldim. Gördüm ki, minber etrafında bir takım kimseler var; bazıları ağlıyorlar. Yanlarında biraz oturdum. Sonra vicdanımdaki duygum bana galebe etti. Peygamber'in içinde bulunduğu o odaya geldim. Ve Peygamber'in siyah kölesine:
Ömer için izin iste! dedim.
İçeriye girdi, peygamberle konuştu. Sonra çıktı ve:
Seni peygambere söyledim; bir şey demedi, dedi.
Oradan ayrıldım, nihayet mescitte minberin yanındaki topluluğun beraberinde oturdum. Sonra yine vicdanımda hissettiğim şey bana galebe etti. Tekrar kölenin yanına geldim. O evvelki gibi söyledi. Ben yine minberin yanındaki topluluğun beraberinde oturdum. Sonra yine vicdanımda hissettiğim şey bana galebe etti. Tekrar kölenin yanına gittim. Ve:
Ömer için izin iste! dedim.
Köle bir öncekinin benzerini söyledi. Ben de döndüm, giderken baktım, uşak beni çağırıyor:
Resulullah sana izin verdi, dedi.
Bunun üzerine huzuruna girdim. Baktım ki, Resulullah bir hasırın kumları üzerine yan yatmış, kendisiyle hasır arasında bir döşek yok, kumlar vücudunun yan tarafında iz yapmış; kendisi, içi hurma lifi doldurulmuş deriden bir yastığa dayanmış idi. Kendisine selam verdi. Sonra ayakta dikelerek:
Kadınlarını boşadın mi? dedim. Gözünü bana doğru yükseltti ve:
'Hayır', dedi.
Sonra ben yine ayakta dikelerek, şöyle dedim:
Ya Resulullah! Eğer beni düşünürsen, bilirsin ki, biz Kureyş topluluğu kadınlara galebe ediyor idik. Sonra bir kavim üzerine geldik ki, kadınları onlara galebe ediyorlar.
Ömer bu sözü söyleyince, Peygamber gülümsedi. Sonra ben şöyle dedim:
Eğer beni düşünürsen bilirsin. Ben Hafsa'nın yanına girdiğim de: 'Sakın arkadaşının peygambere senden daha güzel ve daha sevgili olması seni aldatmasın' dedim.
Peygamber bir daha gülümsedi. Ben O'nun gülümsediğini gördüğüm zaman hemen oturdum ve gözümü kaldırıp evinin içine baktım. Vallahi evin içinde tabaklanmamış üç hayvan derisinden başka gözü döndürecek hiçbir eşya görmedim. Bunun üzerine ben:
(Ya Resulallah!) Allah'a dua et, ümmetine genişlik (zenginlik, refah) versin.
Çünkü Farslar ve Romalılara genişlik verilmiş ve onlara dünya ihsan olunmuş; halbuki onlar Allah'a ibadet etmiyorlar, dedim. Bunu söyleyince yaslandığı yerden doğruldu ve:
'Sen bir kuşku içinde misin? Ey Hattab oğlu! Onlar hoşlukları dünya hayatında peşin verilip geçiştirilen birer kavimdir' buyurdu.
Ben de: 'Ya Resulallah, benim için istiğfar ediver' dedim.
İşte Peygamber, Hafsa'nın Aişe'ye anlatıp ifşa ettiği sır yüzünden ayrılıp inzivaya çekilmiş ve kadınlarına küsmüş olduğundan ötürü, [Bkz: Kastallani'nin açıklaması] bir ay kadınların yanına girmeyeceğim, demişti. Bu zaman içinde Allah, peygamberini azarladı (Bkz. Mariye'ye yaklaşmama yemini: Tahrim 1-4). Yirmi dokuz gece geçince Resulullah hepsinden önce Aişe'nin yanına girdi ve Aişe O'na:
(Ya Resulallah!) Sen bizim yanımıza bir ay girmemeye yemin etmiştin. Halbuki biz 29. gecenin sabahında olduk; ben bu geceleri hakkıyla sayıyorum, dedi.
Bunun üzerine Peygamber (s.a.v):
'Yemin ettiğim ay yirmi dokuz çekmektedir; işte bu ay 29 günden oluşuyor' buyurdu.
Aişe dedi ki: Müteakiben muhayyer kılma ayeti (Ahzab: 28-29) indirildi. Peygamber ilk kadın olarak benimle başladı ve şöyle dedi:
'Ben sana bir emir anlatacağım. Cevap hususunda acele etmemenden dolayı sana bir serzeniş yoktur, ta ki ebeveynine danışasın'.
Aişe dedi ki: 'Kat'i biliyorum ki, ebeveynlerim bana senden ayrılmamı emretmezler'.
Sonra Peygamber şöyle dedi:
'Allah şöyle buyurdu: Ey Peygamber! Zevcelerine şunu söyle: Eğer siz dünya hayatını ve onun ziynetini istiyorsanız gelin size boşama bedellerini vereyim de, hepinizi güzellikle salıvereyim. Yok eğer Allah'ı ve Resulü'nü ve ahiret yurdunu istiyorsanız, haberiniz olsun ki Allah içinizden güzel hareket edenlere pek büyük bir mükafat hazırlamıştır' (Ahzab: 28-29).
Ben de: 'Ben bunun hakkında mı ebeveynime danışacağım? Ben elbette Allah'ı ve Resulü'nü ve ahiret yurdunu isterim' dedim.
Sonra Resulullah bütün kadınlarını böyle muhayyer kıldı; onlar da hep Aişe'nin dediği gibi söylediler. [7][8][9]
Kastallânî, söz konusu hadisle ilgili şöyle der: Hafsa'nın açıkladığı söz şudur: Peygamber, Âişe'nin gününde Mâriye ile
yalnız kalmış, Hafsa da bunu bilmiş; Peygamber, Hafsa'ya: Şunu gizli
tut,ben Mâri-ye'yi kendime haram kıldım, demiş. Hafsa da bunu Aise'ye
açıklamış, Âişe de öfkelenmiş. Nihayet Peygamber, kadınlarına bir ay
yaklaşmamaya yemîn etmiştir. İşte müteâkib cümlenin ma'nâsı budur.
Gördüğünüz gibi tüm hadisler kısmen küçük farklar içeriyor olsa da anlattıkları olaylar aynı.
Hiçbir yorum yapmadan, tamamen kaynaklarda yazanları sizlere okuduktan sonra
konuya dair birkaç soru sorarak konuyla ilgili ne düşündüğünüzü,
görüşlerinizi öğrenmek istiyorum.
SORULAR
1) Mukavkıs, Muhammed'e hediyeler
gönderdiğinde neden bu hediyeler geri çevrilmiyor?
2) Muhammed'in kendine gönderilen hediyeler arasından Sirin adlı kadını
arkadaşına hediye ettiği yazıyor. Empati yaptığınızda, kendinizi hediye edilen
kadının yerine koyduğunuzda nasıl hissederdiniz?
3) Muhammed neden tıpkı Sirin'e yaptığı gibi Mariye'yi de çevresindeki
erkeklerden birine vermemiş, hediye etmemiştir?
4) Kur'an insanlara öğüt alması için gönderilmiş evrensel bir kitap ise, Tahrim suresinin ilk 5 ayetinden çıkarmamız gereken temel ders nedir?
5) Her şeyi yaratan yüce bir ilah varsa, onun böyle konularla ilgileniyor ve bunlara dair mesajlar gönderip Kur'an'a eklettiriyor olmasını mantıklı buluyor musunuz?
6) İnsanları doğru yola sokmak üzere gönderildiği söylenen kitapta Tahrim ve
benzer ayetlerde Muhammed'in eşleri ile arasında yaşananlar anlatılıyor. Söz
konusu ayetler insanlığa ne yönden yol gösterecek, iyi kişiler olmalarını
nasıl sağlayacak, insanlığa ne kazandıracak?
7) Bu konunun anlatıldığı, Buhari ve Müslim gibi birçok hadis toplayıcısının yer verdiği bu olaylarda Mariye'den "cariye" olarak bahsedilmekte, Zübdetü’l-Buhari'de "Peygamber kendisine hizmet için cariyesi Mariye'yi çağırmış ve hizmet ettirmişti" denirken, İbn-i Sad'ın Tabakat'ında Mariye'yi "mülk-i yeminle (cariye statüsünde)" nikahladı yazmaktadır.
Bu kaynaklara ek olarak, Muhammed Hamidullah'ın "İslam Peygamberi Muhammed"
adlı çalışmasında şöyle yazar:
"Efendisinden bir çocuk doğuran câriye, onun ölümünden sonra başka bir
muameleye gerek olmaksızın hürriyetini elde eder. Hz. Peygamber’in
câriyesi Mâriye, İbrâhim’i dünyaya getirmesi üzerine ümmüveled statüsüne
geçirilmiş ve bu olay müslümanlara örnek teşkil etmiştir. İslâm
ülkelerinde ümmüveled haline gelerek hürriyetine kavuşan birçok câriyenin
bulunması, bu usulün kölelerin azaltılması bakımından geçerli bir yol
olduğunu göstermektedir. Böyle bir câriyeden doğan çocuk hür sayılır,
onunla baba arasında normal bir nesep bağı kurulur ve her bakımdan normal
evlilikten doğan çocukların statüsüne sahip olur".
[10]
Görüldüğü üzere kaynaklarda Mariye'nin statüsü
için cariye denmektedir. Bu durumda Mariye, tıpkı Ayşe ve
Hafsa gibi Muhammed'in gerçekten eşi midir, yoksa sadece İslam cinsel
birliktelik öncesi nikahı şart koştuğu için mecburen nikah yapılmış bir kadın
mıdır?
DİPNOTLAR
● Ensinâ, Nil’in doğusunda Saîd bölgesindeki şehirlerdendir.●● Tahrim 3: "Hani peygamber, eşlerinden birine gizli bir şey söylemişti..."
