PEYGAMBER RUHUYLA İLETİŞİME GEÇEN ENDOR CADISI
Efsaneye göre Endor, İncil'deki peygamberlerden Samuel'in ruhunu çağıran bir medyumdur. Eski Ahit'ten de tanınır ancak daha sonra diğer geleneklerin de parçası haline geldi.
Endor Cadısı, Yahudilik, Hristiyanlık ve pagan ruhçuluk uygulayıcıları için
önemli bir efsane olmuştur. Endor (Eyn-Dor) Cadısı Eski Ahit'te, Samuel'in
Birinci Kitabı, bölüm 28:3-25'te anlatılan en gizemli insanlardan biri olarak
görünür.
Endor Cadısı ayrıca Sirak'ın (Sirach) Yahudi Kitabında da yer alır (46:
19-20) ve אֵ֥שֶׁת בַּֽעֲלַת־אֹ֖וב בְּעֵ֥ין דֹּֽור ('êšeṯ ba‘ălaṯ-'ōḇ
bə-'Êndōr)," Endor'da tanıdık ruha sahip bir kadın "olarak anılır.
Pasajlarda cadının adı verilmemiştir ancak haham geleneğinde muhtemelen
Saul’un kuzeni ve ordusunun başkomutanı Abner’in annesiydi. Madian rahibinin
kızı Sedecla olması da muhtemeldir. İsmi, İsrail'in Aşağı Celile bölgesindeki
Jezreel Vadisi'nde bulunan Kenan köyü Endor (veya En Dor, Ein Dor) ile
bağlantılıdır.
Saul (Tâlût, Şaul veya Şaul Ben Kiş), İsrail Krallığı ve Yahuda'nın ilk kralıydı. Saltanatı yaklaşık olarak MÖ
11. yüzyılın sonlarına tarihlenmektedir. Hem Saul hem de Endor Cadısı sadece
efsaneler olarak değil tarihsel kişiler olarak görünür.
İncil'de Samuel öldüğünde cesedinin Yeruşalim'in 8 km kuzeybatısındaki
Ramah'a gömüldüğü söylenir. İsrail'in yeni kralı Saul olur. Filistililer ile
mücadelesinde doğru yolu seçmek için Tanrı'nın bilgeliğine başvurur. Sorunu
çözmek ve toplanan dğşman kuvvetlerine karşı harekete geçmek ister.
Saul rüyalarında görüşüp soru sorduğu peygamberlerden veya başka yerlerden
herhangi bir yanıt alamadı. İsrail içinde ve çevresinde yaşayan tüm olası
büyücülere ve ruh çağırıcılara danıştı. Güçlü bir medyum arıyordu. Sonunda
Endor'da yaşayan bir kadının varlığını keşfetti. Bu cadı Samuel'in
hayaletini görebildiğini iddia ediyordu. İncil'de şöyle der:
1.Samuel, 28:7-9:
Bunun üzerine Saul görevlilerine, “Bana bir cinci kadın bulun da varıp
ona danışayım” diye buyruk verdi. Görevliler, “Eyn-Dor’da bir cinci kadın var” dediler.
Böylece Saul başka giysilere bürünüp kılığını değiştirdi. Geceleyin
yanına iki kişi alıp kadının yaşadığı yere gitti. Kadına, “Lütfen benim
için ruhlara danış ve sana söyleyeceğim kişiyi çağır” dedi.
Ama kadın ona şu karşılığı verdi: “Saul’un neler yaptığını, cincilerle
ruhlara danışanları ülkeden kovduğunu biliyorsun. Öyleyse neden beni
öldürmek için tuzak kuruyorsun?”
Hayalet önce rahatsız edilmekten şikayet eder ancak zamanla Endor Cadısı ile
işbirliği yapmaya başlar. Bir kehanet iletir ve Saul'un ertesi gün
gerçekleşecek bir savaşta ordusuyla birlikte yok olacağını söyler.
Saul şok olur ve hayaletin sözlerini dinlememeye karar verir. Endor Cadısı
belki de bilge hayaleti dinleyeceğini umarak onu neşelendirmeye çalışır. Fakat
Saul düşmana saldırmaya karar verir ve ordusu yenilir. Savaştan sonra kral
Saul intihar eder.
Endor Cadısı'nın hikayesi Yahudiler, Hıristiyanlar ve Paganlar aracılığıyla
hayatta kaldı. Hikayesi, ortaçağ Yahudi metni Yalkut Shimoni'de ünlendi ancak
birçok Hristiyan metninde de yer aldı. Yüzyıllar boyunca piskoposlar bu
hikayenin popüler olmasının teolojik nedenleri hakkında tartıştılar. Onlar
için en endişe verici olan şey inanışa göre kadının sihir kullanıyor
olmasıydı. Fakat MÖ 2. yüzyıl Septuaginta'sı söz konusu kadını '' vantrilok ''
yani "karnından konuşan" biri olarak tanımlar.
Hikayenin devamına 1.Samuel'deki aynı bölümden devam edelim:
1.Samuel, 28:10-14:
Saul, “Yaşayan RAB’bin adıyla derim ki, bundan sana bir kötülük
gelmeyecek” diye ant içti.
Bunun üzerine kadın, “Sana kimi çağırayım?” diye sordu.
Saul, “Bana Samuel’i çağır” dedi.
Kadın, Samuel’i görünce çığlık atarak, “Sen Saul’sun! Neden beni
kandırdın?” dedi.
Kral ona, “Korkma!” dedi, “Ne görüyorsun?”
Kadın, “Yerin altından çıkan bir ilah görüyorum” diye karşılık
verdi.
Saul, “Neye benziyor?” diye sordu.
Kadın, “Cüppe giymiş yaşlı bir adam yukarıya çıkıyor” dedi. O zaman
Saul onun Samuel olduğunu anladı; eğilip yüzüstü yere kapandı.
1. yüzyılda yaşamış olan Josephus'a göre hikaye tamamen inandırıcıydı. Endor
Cadısı'nın hikayesi, eserlerinde ondan bahseden Martin Luther ve John Calvin
için de ilginçti. Bazı ortaçağ eserlerinde yazarların onun bir iblis olup
olmadığını merak ettikleri görülür. Bazıları için ise antik bir cadı
örneğidir.
İncil'deki ilgili bölüm çağrılan Samuel'in ruhu ile kral Saul'un konuşması ile
devam eder:
1.Samuel, 28:15-25:
Samuel Saul’a, “Neden beni çağırtıp rahatsız ettin?” dedi.
Saul, “Büyük sıkıntı içindeyim” diye yanıtladı, “Filistliler bana karşı
savaşıyor ve Tanrı da beni terk etti. Artık bana ne peygamberler
aracılığıyla, ne de düşlerle yanıt veriyor. Bu yüzden, ne yapmam
gerektiğini bana bildirmen için seni çağırttım.”
Samuel, “RAB seni terk edip sana düşman olduğuna göre, neden bana
danışıyorsun?” dedi, “RAB benim aracılığımla söylediğini yaptı, krallığı
senden alıp soydaşın Davut’a verdi. Çünkü sen RAB’bin buyruğuna uymadın,
O’nun alevlenen öfkesini Amalekliler’e uygulamadın. RAB bugün bunları bu
yüzden başına getirdi. RAB seni de, İsrail halkını da Filistliler’in
eline teslim edecek. Yarın sen ve oğulların bana katılacaksınız. RAB
İsrail ordusunu da Filistliler’in eline teslim edecek.”
Saul birden boylu boyunca yere düştü. Samuel’in sözlerinden ötürü büyük
korkuya kapıldı. Gücü de kalmamıştı; çünkü bütün gün, bütün gece yemek
yememişti. Kadın Saul’a yaklaştı. Onun büyük şaşkınlık içinde olduğunu
görünce, “Bak, kölen sözünü dinledi” dedi, “Canımı tehlikeye atarak
benden istediğini yaptım. Şimdi lütfen kölenin söyleyeceğini dinle. İzin
ver de, önüne biraz yemek koyayım. Yoluna devam edecek gücün olması için
yemek yemelisin.”
Ama Saul, “Yemem” diyerek reddetti. Ancak hizmetkârlarıyla kadın
zorlayınca, onların dediğini yaptı. Yerden kalkıp yatağın üzerine
oturdu. Kadının evinde besili bir dana vardı. Kadın onu hemen kesti. Un
alıp yoğurdu ve mayasız ekmek pişirdi. Sonra Saul’la görevlilerinin
önüne koydu. Onlar da yediler. Sonra o gece kalkıp gittiler.
Endor Cadısı Avrupa'daki fantezi sanatının hayranları ve dini inancı olan veya
olmayan birçok insan için popüler bir motif haline geldi. Büyücülükle ilgili
ilk efsanevi kadınlardan biri olarak bilinir. Bazı din uzmanları onun bir
peygamber olarak kabul edilebileceğini bile öne sürmüştür. Hikayesi birçok
sanatçı ve yazarın hayal gücünü etkilemiştir.
Çağlar boyunca birçok eser İncil'deki bu cadı hikayesinden ilham almıştır.
Ayrıca birçok başka masal, roman ve şiirde de yer aldı. Endor Cadısı, Star
Wars'da bile görülür. Hatta Ewokların yaşadığı gezegene
bile Endor adı verilmiştir.
Tüm bunların dışında Avrupa'nın karanlık tarihindeki cadı avı olayları, Salem'da yaşanan felaketler ve engizisyon mahkemelerinin cadı yargılamaları, yani yüzbinlerce insanın katledilmesiyle sonuçlanan olaylar İbrani mitolojisindeki bu tarz metinler yüzünden ortaya çıkmış ve körüklenmiştir.
