HABERLER
Dini Haber

TAOİZMİN KURUCUSU VE TARİHİ

Yazan: A.Kara

TAOİZMİN KURUCUSU "LAOZİ" VE TAOİZMİN TARİHİ

Çince'de Dào: 道  'Yol' demektir. Taoizm yada Daoizm, Tao ile uyum içinde yaşamayı vurgulayan Çin kökenli bir felsefi gelenektir. "Tao" terimi Taoizm için var olan her şeyin kaynağı, modeli ve özü olan ilkeyi ifade eder. [1][2]

Kozmolojik temellerini, yani Yin ve Yang'ı ve Beş Aşama'yı MÖ 4. ila 3. yüzyıllar arasındaki "Savaşan Beylikler" döneminde gelişen Doğa Bilimleri Okulu'ndan almıştır. [5]

Bilinen "net" bir kurucusu olmasa da Lao Tzu (Laozi) felsefi Taoizm'in kurucularından biri olarak kabul edilir ve bu bağlamda "ilk" ve "özgün" Taoizm ile yakından ilişkilidir. [3][19] Fakat Lao Tzu'nun gerçekten yaşayıp yaşamadığı konusu tartışmalıdır [4][14] ve o aynı zamanda Çin dinlerinde bir tanrıdır. Kendisine atfedilen "Tao Te Ching" adlı bir eser vardır ve MÖ 4. yüzyılın sonlarına tarihlenmektedir. [15]

Yarı efsanevi bir figür olan Lao Tzu genellikle Konfüçyüs'ün MÖ 6. yüzyıldaki çağdaşı olarak tasvir edilse bile bazı modern tarihçiler onun MÖ 4. yüzyılda Savaşan Beylikler döneminde yaşamış olduğunu söyler. [20] Çin kültüründe merkezi bir figür olan Laozi, hem Tang hanedanlığının imparatorları hem de Li soyadını taşıyan günümüz insanları tarafından kendi soylarının kurucusu olarak kabul edilir. Onun çalışmaları hem çeşitli otorite karşıtı hareketler [21] hem de Çin Hukuk Sistemi tarafından benimsenmiştir. [22]

ORTAYA ÇIKIŞI VE TARİHİ

Robinet, Taoizmin ortaya çıkışını dört bileşen ile tanımlar. Bunlar:
  1. Felsefi Taoizm, yani Tao Te Ching ve Zhuangzi
  2. Coşku (iç huzur-mutluluk) elde etme teknikleri
  3. Uzun ömür veya ölümsüzlük elde etmek için uygulamalar
  4. Şeytan çıkarma. [4]
Çin'in tarih öncesi halk dinlerindeki bazı geleneklerde Taoculuğun izlerini görmek mümkündür ve bunlardan çoğu Taoizm'i oluşturan unsurlar olmuşlardır. [13] Taoizm'deki birçok uygulama özellikle Kuzey Çin'in şaman kültürü ile bağlantılı olan Wu ve Savaşan Beylikler dönemi fenomenlerinden ve muhtemelen "antik çağın arşivci-kahinlerinin yazdığı Fangshi'den türetilmiştir. Bu arşivci kahinlerden biri de Lao Tzu'dur. Taoistler durumun böyle olmadığı konusunda ısrar etseler de gerçek budur. [6]

Wu ve Fangshi terimleri "... sihir, ilaç, kehanet, ... uzun ömür sağlama yöntemleri ve mest olup kendinden geçme (ruhsal gezinti)" ve kendini şeytan çıkarmaya adamış kişileri belirtmek için kullanılırdı. "Şamanlar" veya "büyücüler" için genellikle "Wu" terimi kullanılırdı. [6]
Fangshi felsefi yönüyle Doğa Bilimleri Okuluna yakındı ve içerdiği kehanet uygulamaları büyük ölçüde astrolojik ve takvimsel tahminlere dayanıyordu. [7]

Taoizmin ilk organize biçimi ilerleyen süreçte Zhengyi okulu olarak bilinecek olan "Göksel Üstatların Yolu" adlı okulun kuruluşudur. Bu okul, MS 2. yüzyılın sonunda "Beş Kademeli Pirinç" hareketinden geliştirilmişti. İkinci okul ise 142 yılında, Taoizm'in kurucusu kabul edilen Lao Tzu'nun kendisine göründüğünü söyleyen Zhang Taoling tarafından kurulmuştu. [8]

Gök Ustalarının Yolu okulu 215 yılında Çin'in Doğu Han Hanedanı'nın savaş şefi Cao Cao tarafından resmen tanındı ve bu durum Cao Cao'nun iktidara yükselişini de meşrulaştırdı. [9] Böylece MÖ 2. yüzyılın ortalarında Lao Tzu imparatorluk tarafından "ilahi bir kişilik" olarak kabul edildi. [10]

Han hanedanı aracılığı ile (MÖ 206 - MS 220) Shu (modern Siçuan) eyaletindeki dini örgütlerin ve törencilerin (ayinciler) talimat ve gelenekleri ile Taoculuk bir araya gelmişti. Daha önce, antik Çin'de, Taocular siyasi hayata katılmayan inzivada, toplumdan uzakta yaşayan keşişler olarak görülüyordu. Filozof Zhuāngzǐ, diğer adıyla Chuang Tzu (莊子; okunuşu Cuangzı) bunlar arasında en çok bilinendi ve onun yerel Çin şaman geleneklerinin bir parçası olduğu güneyde yaşaması anlamlı ve önemliydi. [16]

Özellikle güneydeki Chu eyaletinde güçlü olan Taoist gelenekte kadın şamanlar önemli bir role sahipti. Erken Taocu hareketler şamanizmin aksine kendi kurumlarını geliştirdiler ancak bunu yaparken temel şamanik unsurları da özümsediler. Şamanlar erken dönemlerden, en azından 20. yüzyıla kadar Taoizmin temel metinlerini açığa çıkardılar. [17]
Taoizmin kurumsal düzenleri daha yakın zamanlarda geleneksel olarak iki ana dalda gruplandırılan çeşitli türlere ayrılarak gelişmiştir. Bunlar: Quanzhen Taoizm'i ve Zhengyi Taoizm'idir. [18]

Lao Tzu ve Zhuangzi'den sonra Taoizm literatürü istikrarlı bir şekilde büyümeye devam etti ve imparatorun emriyle bir kanon derlenerek -Tao Tsang- adıyla yayınlandı. Çin tarihi boyunca Taoizm birkaç kez devlet dini olmaya aday gösterildiyse de 17. yüzyıldan sonra gözden düştü.

Shangqing Okulu (上清) "Yüce Berraklık" veya "En Yüksek Duruluk" olarak da bilinir, Batı Jin hanedanlığının aristokrasisi sırasında başlayan bir Taoist hareketidir. İmparatorların kendilerinin Lao Tzu'nun akrabaları olduğunu iddia ettiği Tang hanedanlığı döneminde (618-907) Taoizm, Shangqing okulu şekliyle Çin'de yeniden resmi statü kazandı. [11] Bununla birlikte Shangqing hareketi, 4. yüzyılda, 364 ile 370 arasındaki yıllarda tanrılar ve ruhlar vasıtasıyla Yang Xi'ye iletildiği söylenen bir dizi vahiy üzerinde durarak çok daha erken gelişti. [12]

Yang Xi (楊 羲, 330-c. 386); Teveccüh ve iltifat içeren adıyla Xihe (羲 和) "Shangqing vahiyleri" ile tanınan bir Doğu Jin hanedanı bilgini, hattat ve mistiktir. Bu metinlerin Taoist tanrılar tarafından kendisine yazdırıldığı iddia edilmiştir. Teveccüh içeren adı Xihe ise aynı zamanda mitolojik bir güneş tanrısıdır.

Tüm bunlardan su sonuç çıkıyor, Çin dinlerinde bir tanrı haline gelen Lao Tzu'nun kurduğu Taoizm; Chuang Tzu, Zhang Taoling, Yang Xi ve Shangqing Okulu ile gelişmiş, varlığını sürdürerek yayılma imkanı bulmuştur.

« ÖNCEKİ YAYIN
SONRAKİ YAYIN »