İNGİLTERE KRALI VIII. HENRY VE ANGLİKAN KİLİSESİ

Yazan: Sedat Karadayı

İNGİLTERE KRALI VIII. HENRY VE ANGLİKAN KİLİSESİ
BİR UÇKUR İNADI İLE ORTAYA ÇIKAN HRİSTİYANLIK MEZHEBİ

Tudor Hanedanından, İngiltere kralı VII. Henry ile York’lu Elizabeth’in 6 çocuğu olmuştu. VIII. Henry, hayatta kalan dört çocuktan biriydi. Diğer kardeşleri Margaret Tudor, Mary Tudor ve ağabeyi Arthur Tudor’du. Henry 1494 yılında York Dükü ilan edildi. 1502 yılında Kral olması beklenen ağabeyi Arthur ve 7 yıl sonra da babası Kral VII. Henry ölünce VIII. Henry tahta oturdu.

VIII. Henry, İngiltere tarihinde birçok hikâyenin kahramanı olmuş olabilir, ancak bunların hemen hemen hepsi de mutlaka kadınlarla olan ilişkileri ya da eşleri ile ilgili veya onların da içinde olduğu hikayelerdir.

Henry ilk evliliğini daha sonra soruna dönüşecek olan Aragonlu Catherine ile yaptı. Aragonlu Catherine, İspanya Kralı II. Ferdinand ile Kraliçe Isabel’in en küçük kızlarıydı. Bu evlilikteki amaç İngiltere ile İspanya arasındaki bağları güçlendirmekti.

Catherine aslında Henry’nin ağabeyi Arthur ile evlendirilmişti. Ancak Arthur’un beklenmeyen erken ölümü sonrasında yeni taze gelinin diğer erkek kardeş ile evlenmesine karar verildi. Bu uygulama normal koşullarda Katolik inancına göre yasak olmasına rağmen evlilik, araya giren Papa’nın izin vermesi ve gelinin ölen damadın kendisine hiç dokunmadığı konusunda yemin etmesi ile gerçekleşebildi. Henry’nin Aragonlu Catherine’den 6 çocuğu olmasına rağmen hayatta kalan tek kızı Mary oldu. Diğer çocukların erken ölmeleri ve Catherine’nin erkek veliaht verememesi ve yaşlandığı için veremeyecek olması sorun olmuştu.

Henry’nin evlilik dışı ilk metresi Bessie Blount olmuştu. Evliliğe dönüşmeyen bu yasak ilişkiden Henry Fitzroy doğdu. Henry’nin ikinci metresi ise Mary Boleyn oldu. Mary Boleyn o sırada William Carey ile evliydi. Mary Boleyn’den de Catherine ve Henry adını verdiği iki çocuğu daha oldu. Çocukların kayıtlarında baba olarak William Carey geçmişti.

Henry’nin ikinci karısı, ikinci metresinin kız kardeşi Anne Boleyn oldu. Anne Boleyn, ablası Mary Henry ile metres olduğu dönemlerde yurt dışındaydı ve o sırada Fransa kraliçesi olan Henry’nin ablası Mary Tudor’un nedimeliğini yapmaktaydı. Ülkesine döndüğünde ilk olarak Dük Henry Percy ile evlenen Anne Boleyn, Dük’ün başkası ile nişanlı olması sebebiyle bu evlilik iptal olmuştu. Anne Boleyn güzelliği, zekâsı ve kendine güvenli tavırları ile Henry’yi etkiledi. Henry ile metres olarak başladığı ilişki sırasında sürekli ona vereceği erkek çocuklarını anlatarak evliliği kolaylaştırdı. Böylece Kraliçe Catherine’den ve sevgilisi Mary Boleyn’den vazgeçen Henry, Anne Boleyn ile evlenmeye karar verdi. Ancak bir sorun vardı ki Catherine’den boşanabilmesi için Papa’nın buna izin vermesi gerekiyordu. Çünkü Katolik nikahı boşanmayı reddediyordu.

Henry’nin Catherine’den boşanmasına yeğeni İspanya kralı V. Şarlken karşı çıktığı gibi Papa da onay vermiyordu. Bu yüzden 6 yıl daha boşanamayan Henry, Anne Boleyn ile 6 yıl metres yaşamak zorunda kaldı. Anne Boleyn ile gizli evliliğini haber alan Papa, Henry’yi aforoz edince ipler koptu. Tam da o yıllarda Avrupa’da Protestanlık hareketi baş göstermeye başlamıştı. Biraz da bundan cesaret alan VIII. Henry, İngiltere’deki Roma Katolik Kilisesi ile olan bağları kopartarak yerine Anglikan Kilisesini kurulmasını emretti. Dönemin Canterbury Başpiskoposu olan Thomas Cranmer tarafından yazılmış olan Book of Common Prayer derlemeleri baz alınarak Anglikan Kilisesi kurulmuş oldu. Henry Catherine ile olan evliliğini geçersiz kılıp, ondan olan kızını da evlilik dışı ilan ettikten sonra Anne Boleyn ile evlendi. Böylece VIII. Henry, istediği kadınla evlenebilmek için yeni bir mezhep kurarak tarihe geçmiş oldu.

Anglikan Kilisesinin kurulması o kadar kolay olmamıştı. Ülkedeki koyu Katolik halk ve kiliseler birer birer isyan etmeye başladılar. Ancak Henry’nin gözü dönmüştü bir kere. Ülkede isyan eden kiliselerin keşişlerinden, halktan ve diğer Katolik taraftarlardan yaklaşık 40 bin kişiyi idam ettirdi.

Anne Boleyn ile olan evliliği sürerken eşinin hamile olduğunu öğrendi ve doğacak çocuğunun onuruna şölenler düzenleyerek mızraklı turnuvalar yapıldı. Bu gösterilerden birinde attan düşen Henry, sağ bacağında kalıcı bir yara ve sakatlık oluştu.

Henry’nin cinsel arzuları dinmek bilmiyordu. Anne Boleyn ile olan evliliği 3 yıl sürdü. Bu süre içinde Anne’nin kuzeni olan Madge Shelton ve sonraki eşi olacak olan Jane Seymour ile yine metres ilişkisi yaşadı. Anne Boleyn çocuğunu ölü doğurunca, Henry başına gelen bunca kötü olayların, evliliğin büyü ile oluşması sonucu olduğuna karar verdi. Anne Boleyn’den boşanmak için bulduğu yöntem aynı zamanda ondan intikam da almak isteği ile sonuçlandı. Aralarında kardeşi Rochford Vikontu George Boleyn’in de bulunduğu 5 kişiyle zina, vatan hainliği ve ensest ilişki suçlaması ile tutuklanıp yargılandı. Suçlamalar konusunda hiçbir delil olmaksızın 19 Mayıs 1536 tarihinde kendisi, kardeşi ve diğer 4 soylu kişi idam edildiler.

Anne Boleyn’in idamından 10 gün sonra 3. Karısı Jane Seymour ile evlendi. Yeni kraliçe birkaç ay sonra hamile kaldı. 1537 yılında Prens Edward doğdu. Doğumdan 12 gün sonra Kraliçe Jane Seymour öldü.

1540 Yılında bu kez Cleves’li Anne ile evlendi. Ancak bu evliliği sadece 6 ay sürdü. Cleves’li Anne’den boşandıktan sonra Boleyn ailesinden Anne Boleyn’in kuzeni, kendisinden 30 yaş küçük olan Catherine Howard ile evlendi. Catherine Howard ile iki yıl evli kaldıktan sonra Anne Bıleyn’in başına gelen onun da başına geldi. Bu kez de Catherine Howard iki farklı kişi ile zina yapmak suçundan hiç yargılanmasına gerek görülmeden idam edildi.

VIII. Henry son evliliğini Catherine Parr ile yaptı ve öldüğü güne kadar onunla evli kaldı. Yazılı tarihe ve hakkında yapılmış olan filmlere bakılacak olursa, İngiltere’nin tarih yazarlarının o dönemdeki tek işleri Henry’nin ilişkilerini takip etmek olmuş.

Yazan: Sedat Karadayı

BİR İNSAN VE BİR İLÇE : SALİH GÜN VE TAVŞANCIL

Yazan: Sedat Karadayı

BİR İNSAN VE BİR İLÇE
SALİH GÜN VE TAVŞANCIL

Salih Gün 1946 yılında Kocaeli’ne bağlı Dilovası bölgesinde bulunan Tavşancıl’da dünyaya geldi. İlkokul mezunu olup sonraki eğitim sürecini okullarda olmasa bile kendi kendine geliştirip siyasete atıldı. 1989 ve 1994 yerel seçimlerinde doğup yaşadığı beldesinde Sosyal Demokrat Halkçı partiden Belediye Başkanı seçildi. 1999 yılında ise 22. Dönem Cumhuriyet Halk partisinden milletvekili seçilmişti fakat bu yazının konusu o değil.

Belediye başkanı seçildiğinde ilk yaptığı işlerden biri beldenin imar planını gözden geçirip deprem riski olan bir bölgede olması sebebiyle en yüksek 3 katı olan imar planı hazırladı.

Hazırlanan bu imar planı halk arasında tepkiyle karşılandı. Çok olumlu bulanlar olduğu kadar “Buna ne gerek vardı” diyenler de çoğunluktaydı. Hele ki en yakın akrabalarından en yakın arkadaşlarına kadar kendisine küsenler bile olmuştu. İstemeyen ve karşı çıkanların hepsi Tavşancıl’ın köy gibi kaldığından rahatsız olduklarına değiniyorlardı. Tüm şikâyet ve karşı çıkmalarına rağmen Salih Gün beldenin fay hattı üzerinde olduğunu hatırlatıp 3 katta ısrar etti.

17 Ağustos 1999 gece yarısı saat 03.02’de yer sallandı. Kocaeli Gölcük merkezli deprem Richter ölçeğine göre 7.4 olarak belirlenmişti. Ankara’dan Edirne’ye kadar etkisi hissedilen depremde resmi rakamlara göre 17480 kişi hayatını kaybetti. 23781 kişi yaralanmış, 500’den fazla kişi sakat kalmıştı. Toplamda 350 bin bina hasar görmüştü. Bu rakamlar daha sonraki Meclis araştırması raporlarına göre 18,500 kişinin öldüğü 50,000 kişinin yaralandığı şekliyle kayıtlara geçmişti. Bu deprem sırasında 16 milyon kişi değişik düzeylerde depremden etkilenmişti.

O gün o depremin gerçekleştiği sıralarda Salih Gün’ün belediye başkanlığı yaptığı belde olan Tavşancıl’da bırakın tek bir kişinin ölmesi, tek bir kişinin bile burnu kanamamış, hiç kimse yaralanmamış, hiçbir bina hasar görmemişti.

Tek sebep; akıllı, sorumluluk ve liyakat sahibi bir belediye başkanının, fizik kurallarını dikkate alarak bilimsel bir şekilde imar planını uygulamaya koyması idi.

KUTSAL KÂSE - 1

Yazan: Sedat Karadayı

KULAKTAN KULAĞA YAYILAN BİR YALAN

Kutsal Kâse hikayesi İsa’nın Son akşam yemeğinde kullandığı söylenen ve mucize güçleri olan bir kadeh diye anlatılır. Ayrıca Aramatyalı Yusuf’un çarmıha gerildiğinde İsa’dan damlayan kanları bu kadehte biriktirdiğine inanılır. Ancak bu olaydan yüzyıllarca hiç söz edilmez. İsa ile ilgili olan her şey şimdiye kadar yazılmış tüm İncillerde bir bir, harfi harfine ve en ince detayına kadar anlatıldığı halde ne Matta’da ne Yohanna’da ne Luca da ne de Markos da Kutsal Kâse ya da Kadeh ile ilgili tek bir kelime bile geçmez. Hatta Son Akşam Yemeği ile ilgili bölümde dahi yedikleri kuru ekmekten içtikleri şaraptan söz edilir ama Kutsal Kâse’den hiç söz edilmez.

Bir kahramanımız daha var; Aramatyalı Yusuf. Yusuf, Roma İmparatorluğunun Yahudiye Eyaletinin Aramatya kasabasında doğmuştu. Söylentilere göre Yusuf, Kutsal Kâse’yi yanında taşıyordu ve İsa’nın bedeninden akan kanı bu kâse içinde biriktirmişti. İsa’nın ölümü gerçekleştikten sonra onu mağaraya kadar taşımış olan kişi de Yusuf idi.

Kanonik İnciller olarak geçen yukarıda yazılı 4 İncil’de de Aramatyalı Yusuf hakkında Kudüs belediyesinde yüksek mevkiye sahip bir üye olduğundan, zengin ve erdem sahibi olduğundan, Yahudiye valisi Pontus Pilatus’tan İsa’nın cesedini isteyecek kadar cesur olduğundan, bu yüzden Yahudi yasalarına aykırı davranarak İsa’nın suçlu sayılmasına ve onursuz bir şekilde gömülmesi gerektiğine rağmen Yusuf tarafından alınıp mağaraya götürülmesine kadar her şey yazılı iken Kutsal Kâseye İsa’nın damlayan kanını topladığından hiç söz edilmez. Petrus’un yazmış olduğu İncil’de Aramatyalı Yusuf hakkında hem İsa hem de Pontus Pilatus’un arkadaşı olduğundan söz edilir. Nikodemus’un yazdığı İncil’de ise Yusuf hakkında İsa’nın çarmıha gerilmesinden sonra tutuklandığı, İsa’nın dirilmesinden sonra İsa tarafından kurtarıldığı yazılıdır ama Kutsal Kâse ile ilgili hiçbir yazı bulunmamaktadır.

Peki bu insanlar neye inanıyorlar? Dedikodulara mı?

Aslında hikâyenin orijinal hali daha farklı bir şekilde Kelt mitolojisinde anlatılırken işgüzar bir Fransız şairin yazdıkları ile tüm dünya Hristiyanları Kutsal Kâse’nin peşine düştü. Fransız şair Robert de Boron Kâse’yi ilk kez Hristiyan dini açısından derleyen ve yaratan kişiydi. Boron’lu Robert, döneminin efsanevi hikayelerinden etkilenerek kendi efsanelerini yaratmıştı. Okuyup etkilendiği Kelt Mitolojisindeki sihirbaz Merlin masallarından, Kral Arthur hikayelerinden esinlenerek Kutsal Kâse’ye dönüşen bu efsaneyi ortaya çıkardı. 1200’lü yıllarda 4. Haçlı seferi sırasında Haçlıları galeyana getirmek amacıyla, Tapınak Şövalyelerini onurlandırmak ya da cesaretlendirmek amacıyla yarattığı yalana tüm Avrupa ve dünya sahiplenerek sürdürmeyi tercih ettiler.

Robert de Boron anlattığı masalda Son Akşam Yemeğinde kullanılan Kâse’nin Aramatyalı Yusuf’ta olduğundan söz ediyor. Bu çok doğal çünkü İsa’yı en son gören ve mezara koyan o değil miydi? Daha sonraki hikayelerde Aramatyalı Yusuf’un Kâse’yi de Kutsal olmasından ötürü yanına alıp Havari Filipus tarafından İngiltere’nin Glastonbury kasabasına gönderilen 12 Misyonerin başında buraya geldiğinden söz ediyor. Ve tabii ki çok da doğal olarak Robert de Boron’un ortaya attığı bu yalan başka yazarların da hoşuna giderek aynı masalı destekleyip yazdıkça halk tarafından doğru kabul ediliyor. Bu da yetmiyor ve Avrupa’nın saygın Hristiyan devletlerinin Hristiyan kralları ve tüm şövalyeler Kutsal Kâse’nin peşine düşüyor. Tam da Türkçede dediğimiz gibi; “Delinin biri kuyuya bir taş atmış kırk akıllı çıkaramamış” gibi bir şey. Aslında çıkarmaya çalışan da yok hala taş atmaya devam ediyorlar.

Peki işin gerçeği ne? Gerçek şöyle başlıyor; Kutsal Kâse ile ilgili ilk söylenti 12. Yüzyılda yani 1100’lü yıllarda, Kral Arthur ve Yuvarlak Masa Şövalyeleri ile ilgili anlatılan efsanelerde geçer. Bu efsanelerin genel adı “Graal Efsaneleri” olup tamamı Kelt Mitolojisine dayanmaktadır. Kelt mitolojisi ise kullanılan eşyaların sağladığı mucizeleri fazlasıyla işlemesiyle meşhurdur. Kayadan çıkarılamayan ve sadece Camelot Kralı, Uther’in soyundan birisinin çıkarabileceği Excalibur gibi ya da bolluk yaratan boynuzlar gibi veya hastaları iyileştiren, ölüleri dirilten kazanlar gibi hikayeler Kelt Mitolojisini besleyen efsanelerdir. Bu efsanelerden birisi Dagda isimli iyi bir Tanrıyı anlatır. Kelt Tanrıların babası olarak geçen Dagda, Tuatha De Danaan ırkının lideridir. Tanrıça Danu’un da oğlu olan Dagda’nın bir kazanı vardır. İşte bu kazan sihirli olup iyi tanrı Dagda’ya sonsuz bir gençlik vermektedir. Başka bir efsanede ise yine Dagda’ya benzetilen Kutsanmış Bran’a bu kazan ölümsüzlük vermekteydi.

Etimolojik açıdan bakacak olursak “Holy Grail” olarak bilinen Kutsal Kâse Orta Çağ Latincesinde “Gradalis” sözcüğünden geliyordu. Tam Türkçesi tabak anlamına gelen Gradalis, Kelt Mitolojisinde ise geniş ağızlı veya kenarları alçak kap anlamına gelen “Graal” kelimesi ile biliniyordu.

Kâse ile ilgili ilk hikâye Fransa’nın Troyes kasabasında dünyaya gelmiş olan Chertien de Troyes isimli bir halk ozanı ve hikayecisi (Türklerdeki Meddah’ın yazı ile anlatanı) tarafından İngiltere’de Kelt, Fransa’da Gal olarak bilinen halkın efsanevi hikayelerini yazmasıyla başladı. Kâse ile ilgili anlatılan ilk hikâyenin asıl kahramanı Kral Arthur’un şövalyelerinden olan Percival idi. Masal havasında yazılan bu eserin İngilizce adı “Percival, The story of the Grail” olarak geçiyor. İngiliz ve Fransız edebiyatında daha sonra diğer bir Yuvarlak Masa Şövalyesi olan Sir Galahad ile değiştirilmesine rağmen Kâse ile ilgili hikâye aynen devam etti. Ve tabii ki daha sonra Hristiyan metinlerindeki kahramanlar da ilave edilerek bugünkü konuma kadar geldi.

Percival’in hikayesini de anlatmak gerek ancak burada değil. O ikinci yazının konusu olsun çünkü o da yeterince uzun sayılır.

MUSA VE MISIRDAN ÇIKIŞ

Yazan: Sedat Karadayı

MUSA VE MISIRDAN ÇIKIŞ

Yahudilerin kutsal kitapları Tevrat’ta konusu geçen tüm peygamberler içinde en aktivist olanı, İbrani halkını harekete geçiren Musa idi. Tevrat içinde Musa hakkında yazılanlara bakılacak olursa Rab’ın en başından beri koruyup kolladığı ve üzerine titrediği ve kendine elçi yaptığı kişiydi. Fakat Musa’nın hayat hikayesini incelediğimizde hakkında anlatılanların başka tarihsel kahramanların hayat hikayeleri ile büyük benzerlik göstermesi Tevrat’ta yazılanların inandırıcılığını ortadan kaldırmaktadır.
Tevrat’ın “Mısır’dan Çıkış” bölümü Musa önderliğinde İbrani halkının ya da Mısır’da bilinen isimleri ile Habiru insanlarının ülkeden çıkış ve kendilerine vaat edilen topraklarına gidiş hikayesidir. Bu konuda Tevrat’ta yazılanlara bakılırsa Firavun Ramses onlara izin vermeyecekti ve zorlu bir yola çıkış hareketi 40 yıl sonra mutlu sonla Kenan ülkesinde bitiyordu. Oysa gerçeğin böyle olduğunu düşünmüyorum. Tevrat’ın “Yaratılış” ve “Çıkış” bölümlerinin (hatta başka bazı bölümlerinin de) Babil’den esaret dönemi bittikten sonra yeniden topraklarına döndüklerinde yazıldığını düşünüyorum ki içindeki konular ve detayları da bunu gösteriyor.
İbranilerin Mısır’da nüfus olarak aşırı şekilde çoğalmaları, yerli halk arasında sorun oluşturuyordu. Yakup oğlu Yusuf’tan itibaren tüm oğullar ve torunlar aradan geçen onlarca seneden sonra yaklaşık 600-700 bin kişiye ulaşmışlardı. Bu kalabalık ve Mısır halkı tarafından istenmeyen topluluk, ülkede ikinci, üçüncü sınıf insanların çalıştıkları ucuz kerpiç yapımı, duvar örme ve inşaat işlerinde çok düşük ücretlerle çalıştırılıyordu. İsrailoğullarının sayılarının sürekli artması Mısır’da sosyal bir sorun haline gelmişti. Bu yüzden Firavun Ramses’in onların ülkeden ayrılmalarını engellemek istemesinin anlaşılabilir bir mantığı yok. Zaten bu mücadele sırasında Musa ile Ramses arasında yaşanan 10 kadar uyarıcı felaketin anlatımı, yaşanması ve açıklanması da mantık çerçevesinde kabul edilebilir değiller. Oysa akılcı olan, Ramses’in İbranileri Mısır’dan kovduğu ve başlarında bir lider ile 40 yıl boyunca Trakya bölgesi büyüklüğünde bir arazi içinde dolaşıp durmaları ve bu süre içinde hiçbir yerde kabul edilmeden yaşayarak en nihayetinde Kenan ülkesini istila edebilmeleridir. Sahip oldukları erkek nüfus sayısı ve sürgünde geçirdikleri süreç içinde yaptıkları savaşlarda edindikleri deneyim, onları güçlü kılmış ve bir yerleşim yerini istila edebilecek duruma getirmişti.
Tevrat’ta anlatılan Musa ile ilgili olarak kopya bir efsane anlatılmıştır. İlgili dönemde Firavun, İbranilerin aşırı çoğalmalarının önüne geçebilmek için yeni doğan erkek bebeklerin Nil nehrine atılmaları emrini verir. Tevrat yazarının hayal gücü senaryo gereği böyle bir açıklamayı gerektirmiş. Oysa mantığına bakacak olursanız bir topluluğun nüfusunu artması konusunda etkin olan erkekler değil kadınlardır. Erkek çocuklar yerine kız çocukların azaltılması nüfusun artışı için çözüm olabilirdi. Üstelik Nil nehrine atmak yerine Mısır’da en çok yapılan uygulamalardan hadım etme yöntemi erkek bebeklerin nehre atılmasından daha etkin olurdu.
Tevrat yazarının Musa’nın doğumu ile ilgili böyle bir hikâye denemesi yaratıcılığından dolayı değildi. Mitolojik efsanelerden duyduğu bir hikâyeyi aktarmıştı sadece. Hikâye tamamen Akkad kralı Sargon’un doğumu ile ilgili anlatılan bir efsaneden türetilmişti. Efsaneye göre Sargon rahibe olan annesinden doğduktan sonra nehre bırakılmış ve daha sonra bir işçi tarafında kurtarılmış ve yetiştirilmişti. Daha sonra gençliği döneminde de tanrıça İştar tarafından ziyaret edilmişti. Musa’nın hikâyesi de çok farklı değildi; annesi tarafından Nil nehrine bırakılmıştı. Mısır Prensesi tarafından kurtarılması, şans eseri annesinin saraya emzirmesi için süt anne olarak alınması gibi tesadüfler ardı ardına sıralanıyordu. Musa sarayda yetiştikten sonra Rab tarafından gençliğinin ileri yıllarında elçi yapılmıştı.
İbrani halkının Ramses tarafından Mısır’dan kovulması daha uygun bir senaryo olacakken Tevrat yazarı olayı dramatize ederek ülkeden kaçma hikâyesini tercih etmiş. Üstelik ülkede varlığı istenmeyen 500 binden fazla insanın zorla alıkoyulmaya çalışılması kutsal sayılan kitabın inandırıcılığını azaltmakta.
Kitaba göre Musa bir kaza sonucu Mısırlı bir yöneticiyi öldürür ve bu yüzden Mısır’dan kaçarak Midyan isimli bir ülkeye gider. Gittiği yerde karşılaştığı Yetro isimli bir adamın kızı ile evlenir ve ondan 2 çocuğu olur. Bu sırada kendisine çalı olarak görünen Rab, Musa’ya Mısır’daki İbrani halkına onun aracılığı ile yardım edeceğini ve Musa’nın bu halka önderlik yaparak onlara vaat ettiği Kenan ülkesine götürmesi gerektiğini anlatır. Musa Rab’a inanmaz. Hangi akıl ve fikirle davrandığı bilinmez ama konuşan bir çalı ona yeterince normal gelmiş ki yine de Rab’a inanmaz. İlginç bir şekilde Rab Musa’yı ikna etmek için önce asayı yılana dönüştürür sonra tekrar yılanı asa şekline çevirir. Ancak Musa yine de inanmaz. Acaba Musa çok mu akıllıdır yoksa ikna edilmesi çok zor bir insan mıdır? Rab yılmaz ve elini koyununa sokmasını söyler. Koynuna koyduğu elini dışarı çıkarınca elinin bembeyaz kesildiğini görür. Tekrar koynuna sokup yine çıkardığında eli normale dönmüştür. Garip bir Tanrı olmalı ki Rab, kendini Musa’ya ispat edebilmek için sihirbazlık ve hokkabazlık yapması gerekiyordur. Rab tüm gücünü Musa’ya göstermesine rağmen Musa yine de ikna olmaz ve ondan kendisi yerine bir başkasını görevlendirmesini ister. Musa bir türlü ikna olmuyordur ama sonunda Rab sinirlenip Musa’ya fırça atınca artık itiraz edemeyecek hale gelmiştir. Musa Rab’ın ısrarları sonucu Mısır’a gitmek için kayınpederi Yetro’dan izin ister. Neyse ki Yetro izin verir aksi halde bugün Yahudi halkı olmayacaktı.
Tevrat’ta yazılan Rab anlaşılabilir bir Tanrı olmadığı apaçık. Normal koşullarda günümüz zekâ seviyesine göre güçlü bir tanrıdan beklenen, elçisinin ruhuna yapacağı işleri üflemesi ve bu konuda ona cesaret ile yetenek vermesidir. Oysa Musa’dan istenen Ramses’in karşısında asayı yılana çevirmesi ve bundan Firavunun korkmasını sağlamasıdır. Rab, ayrıca bir de şöyle bir açıklama yapmayı da ihmal etmiyor; “Mısır'a döndüğünde, sana verdiğim güçle bütün şaşılası işleri firavunun önünde yapmaya bak. Ama ben onu inatçı yapacağım. Halkı salıvermeyecek” Rab Musa ile dalga mı geçiyor? Hem İbrani halkını Mısır’dan çıkartmasını istiyor hem bunun için sihirbazlık yapmasını söylüyor ama bundan dolayı Ramses’e bunlardan etkilenmemesi için de güç veriyor. Bence sorun Tevrat yazarında olduğu kadar Tevrat’ı okuyan ve ona inananlarda da var. (Mısır’dan Çıkış, Bölüm 1-4)

Musa Mısır’dan halkı ile beraber çıkmak için Firavunla konuşmasına rağmen Firavun gitmelerine izin vermiyordu. Peki arkasında Rab’ın tanrısal gücü olan Musa’nın izin istemesine neden gerek vardı ki?
Rab, Musa ve İbranilerin Mısır’dan çıkmalarına izin vermeyen Firavunun başına bazı belalar sarmıştı. Bu belalar gerçekleşirken İbraniler hala yerlerinde duruyorlardı. Neden?
Tevrat’ta yazılı olan sıralamaya göre ilk bela olan Nil nehrinin ve tüm suların kan rengine dönüşmesi, balıkların ölmesi ve kokmaları gerçekleşirken İbraniler hiç hareket etmeden bekleyip seyrettiler. KurbağalarMısır’ı istila ettiğinde de İbraniler yerlerindeydiler. Sivrisinek ve At sinekleri Mısır’a felaket getirdiğinde dahi İbraniler hiçbir yere hareket etmeden hala Firavundan izin bekliyorlardı. Mısır’da İbranilerin sahip olduklarının dışında tüm hayvanların öldüğü o bela geldiğinde bile İbraniler yerlerinden bir adım öteye kımıldamadılar. Üstelik kendilerini kaçarken taşıyacak atları eşekleri olup da Firavunun ordusunun tek bir hayvanı kalmadığında bile kaçmak akıllarına mı gelmedi? İbranilerin dışında tüm Mısır halkı irinli çıbanlarla uğraşırken İbraniler bir yere ayrılmadılar. Tüm Mısır’da dolu yağışı ile gelen felaket sırasında tek dolu yağmayan Geşom kırsalında, İbraniler beklemeye devam ettiler. Çekirgeler Mısır’da yemedik bitirmedik ne tahıl ne ot ne ağaç bırakmadığı zaman da İbranilerin fırsat bu fırsattır diyerek kaçmaları akıllarına gelmedi mi? Üç gün boyunca yalnızca Mısır halkının başına gelen karanlık belası sırasında bile İbraniler kaçıp gitmediler. Nihayet İlk Doğan Çocukların Ölüm belasısonrasında Firavun İbranilerin gitmelerine izin verdi ve İbraniler Fısıh Bayramı yaparak Mısır’dan ayrılmak için yola çıktılar.
Mısır’dan yola çıkmadan önce Musa ve Harun İbraniler için bunun bayram olduğuna karar verip Fısıh bayramı olarak kutladılar. Bu konu diğer dinlerden 2 açıdan önemlidir. Birincisi Hristiyanlıkta İsa’nın çarmıha gerildiği ve ruhunun yükseldiği zaman da aynı bu Fısıh bayramı gibi değerlendirilerek Paskalya Bayramı olarak kutlanmıştır. Her ikisi de bir oruç süresinin ardından gelen kutlama şeklinde gerçekleşir. Fısıh bayramının İslam’daki yerinin iki farklı şekli vardır. Birincisi Yahudilerin uzun bir yola çıkış öncesinde o günü yılın ilk ayının birinci günü olarak saymaları ile İslam’daki Hicret olayının benzeşmesidir. Muhammed de Mekke’den Medine’ye kaçarken o günü yılın ilk ayının birinci günü olarak değerlendirip Hicri Takvimi olarak kullanmıştı. İkinci şekli ise ay hareketlerine göre farklı tarihlere denk gelse de İslam’daki oruç tutulan Ramazan Bayramı ve sonrasındaki kutlamalar ile aynı hareketlerdir.
Tevrat yazarı Fısıh bayramı olarak açıklanan bu kutlamanın ritüelini ve uygulama şeklini de açıklar. Üstelik bundan sonra hangi zamanlarda ve ne şekilde uygulanması gerektiğini de anlatır. Artık kalıcı olarak kanun olmuştur.
O gece İbrani halkı Mısır’dan yola çıkmak için Musa ve Harun’dan emir aldılar. Tevrat bu bölümde ufak bir detay vererek gelecekte yaşanacak bir konunun alt zeminini hazırlamaktadır. Daha sonraki bölümlerde İbraniler Musa dağda Rab ile görüşürken onlar aşağıda altından bir inek yaparak ona tapmaya çalışacaklardır. Herkesin aklında Mısır’da fakirlik içinde boğulan İbrani halkı bu kadar altını nereden buldu diye bir soru çıkabilir. Bu yüzden Tevrat’ın Mısır’dan Çıkış bölümünün 35-36 satırlarında İbranilerin Firavundan altın ve gümüş istediği ve Mısır halkının da onlara istediklerini vererek İbranilerin Mısır halkını soyduğu yazılıdır.
Rab Musa’dan İbranilere ait tüm canlıların ilk doğanlarının kendisine adanmasını istedi. Musa verilen emri halkına iletti. Tüm ilk doğanlar (erkek), çocuklarından hayvanlarına kadar ilk doğanlar Rab’a adanacaktı. İbrani halkı Musa ve Harun önderliğinde “Aviv” (Bahar) ayının bir gecesinde yola çıktılar. Güzergahları Kamış Denizinden geçerek Kenan ülkesine doğru yol almaktı. Yani yaklaşık olarak 100 km yol kat edeceklerdi. Bu da kalabalık ve büyük bir topluluğun günlerce mola vererek yaklaşık 2 ayda yani 60 günde gidebilecekleri bir yoldu.
Musa, halkı ile beraber Geşom’dan ayrılıp güneye Sukot’a doğru yol aldı. Sonra kuzeye dönüp Etam’da mola verdiler. Amaçları Kızıldeniz bataklıklarının en sığ bölgesi olan Kamış Denizi denilen yerden geçmekti. Tevrat yazarına göre Rab intikamcı bir karaktere sahipti. Çünkü 14. Bölümde dediğine göre Rab hala Firavunu inatçı yaparak İbranilerin peşine düşürecekti. Genel manzara şöyleydi; önde telaşla kaçarken düştükleri durumdan ötürü Musa ve Harun’a lanet okuyan İbrani halkı, arkada savaş arabaları ile (Hayvanların öldüğü belada sağ kurtarılan savaş arabası atları başka ilginç bir durum) Firavun Ramses ve ordusu ile halkını sakinleştirmeye çalışan Musa.
İbraniler çoluk çocuk ve hayvanlarla yürümektedirler. Arkalarından gelenler ise at arabaları ile daha hızlı oldukları için devreye giren Rab’ın meleği (Tevrat’ta bu bölüme kadar tüm işlerle, her türlü belalarla Rab ilgilenmesine rağmen bu bölümde ilk kez Melek devreye girer) grupların üzerlerine bir bulut gönderir. Bulut İbraniler üzerinde aydınlık yaratarak yol almalarını sağlarken Ramses’in ordusunun üzerini karanlıkla kaplayarak görmelerini engeller ve hareketlerini kısıtlar. Bu şekilde Kamış Denizine varan Musa, Rab’ın talimatı ile elindeki asayı Kızıdeniz’in üzerine tutar ve deniz ikiye ayrılır. İbraniler içinden geçerek çıkar giderler. Arkalarından gelen Mısır ordusu da aynı kanala girince sular yeniden kapanır ve Mısır ordusu boğularak yok olur.

Artık Kızıldeniz’in öte yanına geçilmiştir. Bundan sonraki yolda Mısır ve Firavun ile ilgili hiçbir pürüz kalmamıştır. Şimdi önlerindeki yolculukta Yahudilik dininin temellerinin atılacağı, emirlerin ve ibadet şekillerinin saptanacağı yeni bir düzen kurulacaktır. Tevrat yazarı bu süreci anlatabilmek için İbrani halkını Kenan ülkesine kadar sürecek yolculukta 40 yol seyyah olarak göstermek zorunda kalmış. Normal koşullarda Trakya büyüklüğündeki bir toprak parçasında 40 yıl boyunca yapılan seyahatte bir dinin temellerinin atılmasını izleyeceğiz.

Yazan: Sedat Karadayı

BİLDİĞİMİZ SELÇUKLULAR’IN BİLMEDİĞİMİZ YÖNLERİ - 6

Yazan: Sedat Karadayı

BİLDİĞİMİZ SELÇUKLULAR’IN BİLMEDİĞİMİZ YÖNLERİ-6

SULTAN BERKYARUK VE I. KILIÇARSLAN’IN ÖLÜMÜ

Melikşah’ın ölümünden sonra oğulları ve kardeşleri taht kavgasına girmişlerdi. Türklerin ve dolayısıyla Selçukluların geleneğine göre hanedana ait tüm erkekler Tanrıdan Kut almış olduğu varsayılarak mutlaka bir bölgenin yöneticiliği verilmesi gerekirdi. Bazıları sahip oldukları bölgeyi sevip rıza göstermelerine karşın bazıları da kendilerine verilen bölgeden hoşnut kalmayıp daha çok yer istiyor ya da zorla sahip olmaya çalışıyordu. Melikşah’ın üvey kardeşi Arslan Argun bunlardan biriydi. Arslan Argun kendi payına düşen Hemedan’ı yeterli görmediği için istemiyordu. Ağabeyi Melikşah’ın ölümünden sonra Horasan, Belh gibi bazı toprakları ele geçirdikten sonra yeğeni Berkyaruk’tan Nişabur hariç dedesi Çağrı Bey’in sahip olduğu tüm bölgenin kendisine verilmesi karşılığında Berkyaruk’un sultanlığını tanıyacağını haber etmişti. Ancak Berkyaruk başındaki Tutuş sıkıntısı nedeniyle 1094 yılında ona cevap veremedi. Cevabını 1095 yılında diğer amcası Börü Bars’ı ordusuyla Arslan Argun’un üzerine gönderdiğinde vermiş oldu. Börü Bars oğlu Mesud ile beraber yaptıkları savaşta kardeşi Arslan Argun’u yendi. Argun, Belh’e çekilmek zorunda kaldı. Belh’e kardeşi Arslan Argun’un üzerine yürüyen Börü Bars yapılan savaşta yenildi. Arslan Argun, kardeşini 6 ay hapsettikten sonra öldürdü.

1096 YILI

Ağustos’un başında keşiş Pierre L’Ermite idaresindeki Fransız, İtalyan ve Alman işsiz ve serseri takımından oluşan disiplinsiz ilk haçlı ordusu Avrupa’da geçtikleri yerleri yağmalayarak Konstantinopolis’e. Anadolu Selçuklu ordusu Eylül sonunda 6 bin kişilik İtalyan ve Almanlardan oluşan haçlı ordusunun İznik’te ele geçirdiği kaleyi geri aldı. Bu yenilginin intikamını almak için harekete geçen Haçlılar 20 bin kişilik ordu ile İznik üzerine yürüdüler. Ermeni Gabriel’in elindeki Malatya şehrini kuşatan Kılıçarslan meşgul olduğu için onları karşılayan kardeşi Kulan Arslan ve ordusu tüm Haçlıları yok etti. Bu sırada Avrupa’dan yola çıkan asıl ve profesyonel Haçlı ordusu başında Fransız ve Alman şövalyeler komutasında kadınlı çocuklu 600 bin kişilik güçle Konstantinopolis’e yaklaşmaktaydı.

1097 YILI

Arslan Argun’u cezalandırmak isteyen Berkyaruk 12 yaşındaki kardeşi Sencer’i ordusuyla amcasının üzerine gönderdi. Ancak Sencer daha Horasan’a varmadan Arslan Argun kölesi tarafından halka zulmettiği için öldürülmüştü. Sencer Berkyaruk tarafından Horasan Melikliğine atandı. Bu dönemde Muhammed Tapar Gence Meliki, dayısı İsmail’in oğlu Mevdud Azerbaycan Meliki, amcası Tutuş’un oğullarından Rıdvan Halep, Dukak Şam Meliki, babası Melikşah’ın kuzeni (Kavurd’un oğlu) Turan Şah Kirman Meliki unvanları ile Berkyaruk’u Büyük Selçuklu Sultanı olarak tanıyorlardı. Aynı zamanda Kutalmışoğlu Süleyman Şah’ın oğlu, Anadolu Selçuklu Sultanı Kılıçarslan da batıda Haçlılarla uğraştığı için doğuda bir sorun yaşamamak adına Berkyaruk’un Sultanlığını kabul etmişti. Fakat bu uzun sürmeyecekti.

Konstantinopolis’e gelen Haçlı ordularından haber alan Kılıçarslan Malatya kuşatmasını bırakarak İznik’e doğru yola çıktı. Ancak İznik’e vardığında kale büyük bir haçlı ordusu tarafından kuşatıldığı için savaşmadan kaleyi teslim ettiler. Konstantinopolis’e götürülen eşleri ve çocukları fidye ödenerek sağ olarak kurtarıldı. Kılıçarslan geri çekilmesine rağmen Haçlı ordusunu izlemekteydi. Önceleri vur-kaç taktiği ile haçlı ordusunu yıprattı ancak Eskişehir’de meydana gelen Dorileon Muharebesinde başarı sağlayamadı ve yenildi. Yenilmesine rağmen hiç esir bırakmadan düşmana 4000 zaiyat verip esir alarak yine de etkili olmuştu. Haçlı ordusunun ağır zırhlı askerleri ve Boemondo, Godefroy de Bouillon, Hugue, Saint Gilles, Robert Curthose, Tancred, Blois kontu Stephen gibi güçlü şövalyeleri karşısında vur kaç taktiğine devam etmesi ve gerilla savaşı yürütmesi gerektiğini anlamıştı. Bundan sonraki süreçte haçlı ordusunun geçeceği yerlerde yiyecek ve içecek tedariklerini ortadan kaldırarak ve ufak tefek kayıplar verdirerek yine de başarılı bir süreç sağlayabilmiş bu sırada ordusunun kayıp vermesini engellemişti.

1099 YILI

Muhammed Tapar elindeki toprakların yetersizliğini bahane ederek isyan edip Sultanlığını ilan etti. Tapar ile Berkyaruk arasında uzun süren savaşlardan sonuç alınamadı. Batıdaki Anadolu Selçuklu Sultanı Kılıçarslan ise Berkyaruk ile Muhammed Tapar arasındaki bu gerginliği fırsat bilerek bir yandan Haçlılarla mücadele ederken diğer yandan güneydoğu Anadolu’da bulunan Büyük Selçukluya bağlı beylerin topraklarını nasıl ele geçireceğinin hesaplarını yapıyordu.

1104 YILI

Bu sıralarda Berkyaruk’un sağlık durumu kötüye gidiyordu. Tapar ile bir türlü yenişemedikleri savaşlara son vermek için aralarında antlaşarak Azerbaycan, Diyarbakır, Bağdat, Isfahan, Rey, Hemedan gibi önemli kentler Muhammed Tapar’a bırakıldı. 1104 yılının sonuna doğru 22 Aralık’ta Berkyaruk 23 yaşında veremden öldü. Vasiyeti gereği yerine veliaht olarak oğlu II. Melikşah geçecekti. 5 yaşındaki II. Melikşah amcaları Muhammed Tapar ve Ahmed Sencer’in kararı ile Sultan olarak tahta oturmuş olsa da kontrol kendilerindeydi. Bu da uzun sürmedi, 1 yıl sonra Tapar yeğenini hepse atarak Selçuklu devletinin başına geçti. Ancak ordu gücü açısından doğuda bulunan Ahmed Sencer daha güçlüydü.

1105 – 1107 YILLARI

Haçlıların hakkından gelen Kılıçarslan, Anadolu’daki zaferleri ve ele geçirdiği yerlerden sonra saygınlığı ve gücü artmıştı. Bir zamanlar topraklarına göz koyduğu Selçuklu Beyleri şimdi ona itaat ettiklerine dair mesajlar gönderiyorlardı. Bunu öğrenen Muhammed Tapar, Emir Çavlı’yı görevlendirip Musul’a gönderdi. Ancak o daha kente giremeden Musul halkı, Kılıçarslan’a haber gönderip şehri teslim almasını istedi. Kılıçarslan Mart 1107’de Emir Çavlı ile Nusaybin’de yapılan savaşı kazanarak Musul’a girdi ve Tapar’a ait olan hutbe yerine kendi adına hutbe okutturdu. Yanında Yinal oğlu İbrahim ile beraberken Musul’da tüm vergileri kaldırarak halkı memnun etti. Kılıçarslan’ın bu yükselişinden rahatsız olan Artuklu Beyi İlgazi ile Halep Meliki Rıdvan, Tapar’ın Emiri Çavlı’ya katıldılar. Bu sırada Kılıçarslan’ın ordusu ikiye bölünmüştü. Ordusunun bir kısmı Bizans ordusu ile beraber ittifak ederek Urfa Kontu Bohemond’a karşı gitmişti. Geri kalanların bir kısmını veliaht oğlu 11 yaşındaki Mesud ve komutanı Bozmış Bey ile bırakarak kendisi de 6 bin kişilik ordusu ile Emir Çavlı, İlgazi ve Rıdvan’ın üzerine yürüdü. Kılıçarslan’ın ordusu daha az olmasına rağmen başlarda başarılı savaş çıkardı. Bir süre sonra kendisine bağlı beyler az sayıda olduklarını göz önüne alarak taraf değiştirdiler. Kılıçarslan, bozguna uğrama endişesi ile Emir Çavlı’ya saldırıp onu yaralamasına rağmen sonuç alamayacağını düşünerek geri çekilmeye çalıştı. Bu sırada Habur Çayını geçerken düşünce zırhlarının ağırlığı sebebiyle 14 Haziran 1107’de boğularak öldü.

BİLDİĞİMİZ SELÇUKLULAR’IN BİLMEDİĞİMİZ YÖNLERİ - 5

Yazan: Sedat Karadayı

BİLDİĞİMİZ SELÇUKLULAR’IN BİLMEDİĞİMİZ YÖNLERİ-5

BÜYÜK SELÇUKLULARIN MİRASYEDİ SULTANLARI

Melikşah İslami geleneklere göre 3 evlilik yapmıştı. Türk geleneklerine göre de eşlerinin hepsi de Türk soyundan geliyordu. Hatta bir tanesi doğrudan amcasının kızıydı.

Melikşah ilk evliliğini Karahanlı Devletin başı Tamgaç Han’ın kızı Terken Hatun ile yaptı. Aslında adı Terken olmamakla beraber tam adı bilinmediği için Türkler ve Moğollar arasında (Tengriken’den türetilmiş olduğu iddia edilir) bir nevi Prenses ya da Kraliçe anlamına da geldiği için kullanılmıştır. (Terken Arapça yazıldığında noktalamalardan dolayı Türkan olarak okunur). Alparslan’ın siyaseti gereği yapılan bu evlilik iki devleti daha uyumlu bir ilişki içine sokmak içindi. Melikşah Terken Hatun ile evlendiğinde Isfahan valisi olup henüz 12 yaşındaydı. Melikşah ikinci evliliğini amcası Emir Yakuti’nin kızı Zübeyde Hatun ile yaptı. Bu evliliğin de bir aşk evliliği olduğunu söylemek güç olur. Yine aile içinde olası isyanlara dur demek açısından yapılmış bir siyasi evlilik gibi görünüyor. Son eşi olan Başulu Hatun sıradan bir Kıpçak Türküydü. Melikşah’ın yaptığı bu evlilik Türk hanedanları içinde cariye ile yapılan ilk evlilik olması açısında önemliydi. Başulu Hatun olan ismi evlilikten sonra Taceddin Seferiyye Hatun olarak değiştirildi. Melikşah’ın eşleri içinde en çok sevdiği, en çok saygı duyduğu eşi olmasının yanında, Başulu Hatun Selçuklu Devleti için en yararlı eşi olmuştu.

Melikşah ilk oğlu Adudüddevle Ahmed’i 10 yaşındayken veliaht olarak tayin etmişti fakat Ahmed 1 yıl sonra 1088 yılında öldü. Diğer oğlu Davut ise 1 yaşındayken ölmüştü. Oğullarından sağ olan en büyüğü Zübeyde Hatun’dan olan Berkyaruk 8 yaşındayken veliaht ilan edildi. Melikşah 1092 yılının sonunda zehirlenerek öldürüldüğünde, Berkyaruk 12, Başulu Hatun’dan olan oğlu Muhammed Tapar 10, Sencer ise 8 yaşındaydı. En küçük oğlu Terken Hatun’dan olan Mahmud, babası öldüğünde 5 yaşındaydı. Melikşah’ın daha başka Tuğrul ve Humar adında 2 oğlu çocuk yaşlarında ölmüştü. Mah Melek Hatun, Gevher Hatun ve Seyyide (Sitara) Hatun isimlerinde 3 de kızı vardı.

1092 yılı;

Melikşah ölünce veliaht olan Berkyaruk tahta geçecekti. Ancak acele davranan Terken Hatun 6 gün içinde gelenekleri bir kenara iterek kendi oğlu 5 yaşındaki Mahmud’u Sultan ilan etti. Ayrıca Emir Kur Boğa’yı İsfahan’daki Berkyaruk’u tutuklaması için görevlendirdi. Ancak daha çabuk davranan Vezir Nizamülmülk Berkyaruk’u Rey şehrine kaçırarak Sultan ilan etti. Aynı yıl Nizamülmülk Hasan Sabbah’ın fedaileri tarafından öldürüldü. Yerine Tacülmülk vezir oldu.

Melikşah’ın sağlığında Kutalmışoğlu Süleyman Şah, Tutuş ile olan savaşı kaybettiğinde oğulları Kılıçarslan ve Kulan Arslan Melikşah tarafında tutuklanıp hapsedilmişti. Melikşah’ın ölümünden sonra Berkyaruk tarafından serbest bırakılan Kılıçarslan ve kardeşi İznik’e geçerek Anadolu Selçuklu Devletini Vali Ebu’l Gazi’den teslim alıp Sultanlığını ilan etti. Kılıçarslan Sultan olduktan sonra bölgede hakimiyetini sağlamış ve denizcilik konusunda başarılar elde etmiş olan Çaka Bey ile ittifak kurmak amacıyla kızı ile evlendi. Karadan Kılıçarslan denizden de Çaka Bey Bizans’a nefes aldırmıyor Bizans’ın sürekli toprak kaybetmesine sebep oluyorlardı. Bizans İmparatoru I. Aleksios bir yandan Çaka Bey ile Kılıçarslan’ın arasını açmaya çalışırken diğer yandan da Avrupa’nın Katolik Papasından yardım istemişti. Çaka Beyin Çanakkale boğazının tam ortasında antik “Abydos” (Bugünkü Kilitbahir’in biraz kuzeyi) kentini kuşatması yüzünden Bizans İmparatoru I. Aleksios, Kılıçarslan’a Çaka Beyin asıl amacının İznik’i ele geçirmek olduğunu söyleyerek onu kışkırttı. Kılıçarslan bu dedikodudan etkilenerek Abydos kuşatmasında Bizans saflarında yer alıp karadan Çaka Bey’e saldırdı. Çaka Bey gelişmelerden habersiz Kılıçarslan ile görüşmek istediğinde verilen ziyafet sırasında Kılıçarslan tuzağa düşürdüğü kayınpederi Çaka Beyi kılıcıyla öldürdü.

1093 yılı;

Terken Hatun ordunun desteğini almak için Emirlere ve askerlere 20 bin altın dinar dağıttı. Oğlunun Sultanlığını kesinleştirmek için Sultan Naibi olarak11 Ocak’ta Berkyaruk’a karşı savaştı. Savaşı kazanan Berkyaruk 6 gün sonra Isfahan’ı kuşatınca Terken Hatun antlaşma önerdi. Buna göre Berkyaruk’a 500 bin Dinar ödeme yapacak, Terken Hatun oğlu adına Sultanlık talebinden vaz geçecek ancak İsfahan ve çevresini elinde tutacak şekilde Mahmud, Melik olarak kalacaktı. Berkyaruk antlaşmayı kabul etti ve ordusunu çekti. Bir ay sonra Terken Hatun yeni planını devreye sokarak Azerbaycan Emiri İsmail’e (Emir İsmail Berkyaruk’un dayısıydı. Melikşah’ın kardeşi Emir Yakuti’nin kızı Zübeyde Hatun, Melikşah’ın eşiydi, oğlu da Azerbaycan Valisi Emir İsmail idi) Berkyaruk karşısında kendisi ile birlik olması şartı karşılığında evlenme teklifinde bulundu. Emir İsmail bu teklifi Selçuklu Sultanı olma şansı olarak görüp kabul etti. Fakat Şubat 1093’deki savaşı Berkyaruk kazandı. Daha sonra Halife tarafından bir kez daha Sultan ilan edildi ve adına hutbe okundu.

1094 yılı;

Melikşah’ın ölümü sonrasında kardeşi Tutuş, Büyük Selçukluya bağlı olan Suriye’de kendini Sultan ilan ederek Suriye Selçuklu Devletini kurmuştu. Yeni Suriye Selçuklu Sultanı Tutuş, yeğeni Berkyaruk’un çocukluğunu ve toyluğunu dikkate alarak ondan toprak kazanmak amacıyla üzerine yürümeye karar verdi. Ekim 1094’teki savaşı kaybeden Berkyaruk en yakınındaki kardeşi ve İsfahan Meliki Mahmud’a sığındı. Terken Hatun bu durumu fırsat bilerek Berkyaruk’u tutuklattı. Fakat birkaç gün içinde Mahmud hastalık nedeniyle ölünce Emirleri taraf değiştirdi ve Berkyaruk serbest bırakıldı. Birkaç gün sonra da Terken Hatun öldü.

1095 yılı;

Berkyaruk yeni bir ordu hazırlayıp 26 Şubat 1095 tarihinde Tutuş’a saldırdı ve bu kez savaşı kazandı. Amcası Tutuş’un ölümünden sonra bir oğlu Dukak Şam’da diğer oğlu Rıdvan ise Halep’te Melikliğini ilan etti. Her iki Melik de Berkyaruk’a bağlı olarak hüküm sürmeye devam ettiler.

1096 yılı;

Avrupa’da Papa’nın isteği le hazırlanan Haçlı orduları Konstantinopolis’e doğru yola çıktı.

Berkyaruk Büyük Selçuklu Devlet sınırları içinde kontrolü ele geçirebilmişti. Kardeşlerine verdiği Meliklik onları geçici de olsa sakin kalmalarını sağlayacaktı. Bu durum 3 yıl daha bu şekilde sürecekti.

SELÇUKLULAR’IN BİLMEDİĞİMİZ YÖNLERİ - 4

Yazan: Sedat Karadayı

BİLDİĞİMİZ SELÇUKLULAR’IN BİLMEDİĞİMİZ YÖNLERİ-4

BÜYÜK SELÇUKLU’NUN SONU

Alp Arslan henüz sağlığında büyük oğlu Melikşah’ı veliaht olarak tayin etmişti. Uzun denilebilecek boyu olan Melikşah biraz da kiloluydu. Çocukluktan itibaren babasının yanında savaşçılığı ve devlet adamlığını öğrenip beraber seferlere çıkıyorlardı. Doğu Anadolu’da Ani ve çevresindeki birçok bölgenin fethini vezir Nizamülmülk ile beraber yapmışlardı. Sadece Malazgirt savaşında bulunmamıştı. Muhtemelen onun sebebi Alp Arslan’ın olası bir ölümü sonrasında Selçuklu devletinin başına geçebilmesi için bir önlemdi. Alp Arslan oğlu Melikşah’ın tam bir devlet adamı olabilmesi için daha 12 yaşındayken ona ikta olarak Isfahan’ı verip yönetmesini sağlamıştı. Aynı yıl Karahanlıların kızı Terken Hatun ile evlendirildi.

Alp Arslan Malazgirt zaferinden sonra ordu komutanları olan Gazileri Anadolu’ya fethe gönderirken kendisi de doğuya Türkistan üzerine sefere çıktı. Emrindeki 200 bin kişilik ordu ile zaferlerine devam ederken bir süre kuşatma altında tuttuğu Barzam Kalesini de ele geçirdi. Kalenin kumandanı olan Yusuf Harizmi’yi gerekli güvenlik önlemlerini almadan huzuruna kabul etmişti. Oysa Yusuf Harizmi çizmesine sakladığı küçük hançerini birden çıkartıp Alp Arslan’a sapladı. Çevresindeki Alpler Yusuf’u yakalayıp etkisiz hale getirmiş olsalar da ağır yaralanan Alp Arslan 4 gün süren tedaviden sonra hayatını kaybetti. Cenazesi Merv’e getirilip defnedilirken oğlu Melikşah 17 yaşında tahta çıktı.

Alp Arslan ölüm döşeğindeyken oğluna karısı ve Melikşah’ın da annesi olan Seferiye Hatun’un kardeşi Kavurd Bey ile evlendirilmesini vasiyet etmişti. Oysa Selçuklu’da sular dinmek bilmiyordu. Alp Arslan oğlu Melikşah tahta çıktığında amcası Kavurd yine isyan ederek Selçuklu tahtında hak iddia etti. Amca-Yeğen’e ait ordular İran’ın Karaç mevkiinde karşılaştılar. Melikşah’ın ordusu içinden birçok Türkmen’in Kavurd’un saflarına geçmesine rağmen Melikşah amcasıyla olan savaşı kazandı. Melikşah amcasını affetmekten yanaydı ancak vezir Nizamülmülk buna engel oldu ve Kavurd Bey idam edildi. Bunun yanında dört çocuğundan yetişkin olan ikisinin de gözlerine mil çekildi.

Melikşah çok uzun olmayan Sultanlık döneminde doğuda büyük zaferler kazanmış ve fetihlerin yanında kendisine boyun eğen devletleri kontrol altında tutmayı başarmıştı. Batıda ise genellikle orta doğu bölgesinde hakimiyetler sağlamış, doğu Anadolu ve Azerbaycan topraklarındaki Ermenilere hamilik yapmıştı. Urfa ve Ani bölgelerinde yaşayan Ermeni halka özellikle de Hristiyan din adamlarına yaptığı yardımlarla büyük saygı kazanmıştı.

Melikşah’ın Selçuklu Sultanı olduğu sıralarda Anadolu’da kuzeni Kutalmışoğlu Süleyman Şah batıya doğru ilerleyip İznik ve İzmit’i fethederek Büyük Selçuklu’dan bağımsız olarak Anadolu Selçuklu devletini kurdu. Alp Arslan’ın danışmanlarından Danişmend Gazi ise Alp Arslan’dan aldığı buyruk ile Sivas ve bölgesinde kendisine ait fakat Selçuklu Sultanı Melikşah’a bağımlı Danişmendli Beyliğini kurmuştu. Saltuk Gazi de aynı şekilde Erzurum’da Melikşah’a bağlı Saltuklu Beyliğini kurdu. Diğer Gazilerden Artuk Bey, Mardin merkezli, Emir Çavuldur Maraş, Mengücek Gazi Erzincan merkezli beyliklerini kurup Melikşah’a bağlılıklarını bildirdiler. İçlerinden Çaka Bey daha da batıya giderek İzmir bölgesinde denize kavuşmuştu. Bunun anlamı Büyük Selçuklu İmparatorluğu doğuda Hazar’dan güneyde Akdeniz, batıda Ege denizine kadar geniş bir alana hükmettikleri anlamına geliyordu.

Melikşah’ın ordusu babası Alp Aslan’dan kalan ordu gibi değildi. Eskiden tamamen atlı Türkmenlerden oluşan ordunun yanına yaya (Piyade) birlikler olarak “Gulam” denilen paralı ya da esir alınmış askerlerden oluşan birlik de vardı. Bu tür askerlerin sayısı sürekli olarak 50 bin civarındaydı. Ancak komutanları tamamen Türkmenlerden seçiliydi. Emir Savtekin, Emir Bozan, Emir Porsuk, Emir Atsız, Emir Yağı-Basan, Emir İsabörü, Emir Yakup, Emir Çabak, Emir Aksungur, Emir Ahmed, Emir Goharayın ve Emir Kumaksürekli merkez orduda komuta eden emirlerdi. Bu emirler devlet için önemli olan kentlerin valisi olarak görevlendirilmişlerdi. Ayrıca Anadolu’da beylik olarak hüküm sürenler de ihtiyaç olduğunda orduları ile desteğe gelirlerdi.

Melikşah döneminde üstesinden gelemediği sorunların en önemlisi Haşhaşiyun tarikatı idi. Etkin eylemlerde bulunan Haşhaşiler, Nizamülmülk’ü ve daha birçok önemli kişileri intihar saldırıları ile öldürmüşlerdi. Hatta Melikşah’ın ölümünde dahi Haşhaşiler ile karısı Terken Hatun’un adları geçmektedir.

Selçuklu Sultanları dönem dönem farklı İran şehirlerinde ikamet etmişlerdi. Melikşah’ın tercih ettiği yer kendisine ikta olarak verilen Isfahan bölgesiydi. Savaşta, seferde olmadığı zamanlarda sürekli Isfahan’da olurdu. Hazinesi ve ordunun depoda bulunması gereken silahları Isfahan’ın 8 km güneyindeki Soffa Dağında bulunan Dezkûh kalesinde saklanıyordu. Son dönemlerinde sarayını Bağdat’a taşıma kararı almıştı.

Melikşah bilime ve ilime önem verirdi. Kendi döneminde Nizamülmülk’ün kurduğu Nizamiye Medreseleri gerektiği gibi yönetilip idare edilebilseydi muhtemelen çok daha başarılı olacaklardı. Medreselerin başına getirilen yöneticilerin (Gazali, Ebû İshak eş-Şîrâzî) pozitif bilimden uzak eğitim sistemleri yüzünden beklenen başarıyı sağlayamadı. Dönemin bilim açısından yüz akı Ömer Hayyam idi. Matematikçi ve astronom olan Ömer Hayyam’ın, Melikşah’a atfettiği Celali Takvimi o döneme kadar yapılmış takvimler içinde en az hatalı olandı.

Selçuklular kısa zamanda Oba’dan Devlet’e, Devlet’ten İmparatorluğu dönüşmesine rağmen yine kısa sürede yeniden birçok küçük devletlere dönüşmek zorunda kaldı. Bunun en büyük sebebi, Selçuklularda yakın akrabalara Melik unvanı ile yönetmeleri için verilen beylikler olmuştu. Sultan’ın gücü ne olursa olsun kardeşi gibi en yakını dahi isyan edebiliyor, Sultan’ın tahtına göz koyabiliyordu. Melikşah döneminde Afganistan’ın Kunduz Vilayetinin sorumluluğu amcası Osman’a, Toharistan kardeşi Ayaz’a ve sonra da onun oğlu ve torununa, Herat kardeşi Börübars’a, Kirman isyan eden amcası Kavurt’un oğulları Sultanşah ile Turanşah’a, Azerbaycan amcası Emir Yakuti’nin oğlu İsmail’e, Hemedan kardeşi Arslan Argun’a, Belh kardeşi Tekiş’e, Suriye kardeşi Tutuş’a verilmişti.

Melikşah’ın ölümünden önce Kutalmışoğlu Süleyman Şah, Büyük Selçuklulara ait olup Tutuş’un sorumluluğu altındaki Suriye’yi ele geçirmek için kuzeni Tutuş’a saldırdı. Tutuş ise Artuk Bey’den destek alarak Kutalmışoğlu Süleyman Şah ile çarpıştı. Savaşı kaybeden Süleyman Şah nehirde attan düşerek (Babası Kutalmış da Alp Arslan’a isyan ettiğinde kayalıklarda attan düşüp ölmüştü) öldü. Suriye’yi tamamen ele geçiren Tutuş Büyük Selçuklunun valisi olmak yerine bu toprakları kendi malı olması için isyan ettiğinde Melikşah Tutuş üzerine yürüyerek bu planını bozdu.

Melikşah 1092 yılının sonuna doğru zehirlenerek öldüğünde kendisinden sonra Selçuklu’nun artık Büyük’lüğü kalmayacaktı. Kardeşler, kuzenler, amcalar birbirine girip tek bir imparatorluk yerinde birçok güçsüz ve zayıf devletler olarak ortaya çıkacaktı.

BİLDİĞİMİZ SELÇUKLULAR’IN BİLMEDİĞİMİZ YÖNLERİ - 3

Yazan: Sedat Karadayı

BİLDİĞİMİZ SELÇUKLULAR’IN BİLMEDİĞİMİZ YÖNLERİ-3

ALP ARSLAN’IN BİTMEYEN ZAFERLERİ

Horasan Meliki Çağrı Bey 1060 yılında öldü. Onun yerine Horasan Melikliğine oğlu Alp Arslan geçti. Tuğrul Bey kendisinden sonra yerine Çağrı Bey’in oğlu Süleyman’ın geçmesini istiyordu. Süleyman’ın Sultan olmasına Arslan Yabgu’nun oğlu Kutalmış itiraz etti.

Kutalmış da diğer kuzenleri gibi yiğit ve savaşçı karaktere sahipti. Dandanakan zaferi sonrasında Bizans saldırılarına karşı başarılı savunma savaşları yapmıştı. Şeddadoğulları’nın elindeki Gence kalesini kuşatarak alamasa da 4 yıl sonra 1045 yılında Bizans, Gürcü ve Ermenilerden oluşan 25000 kişilik ordu karşısında zafer kazanmıştı. Kutalmış 1055 yılından İbrahim Yinal isyanına kadar Tuğrul Bey’in yanında kaldı.

Tuğrul Bey yakınlarını kaybetmenin üzüntüsü ile gelecekte taht kavgası olmaması adına 1061 yılında Çağrı Bey’in oğlu Süleyman’ı tahta aday gösterince Kutalmış Bey isyan etti. Kutalmış Bey’in iddiası Gaznelilere esir düşmeden önce babası Oğuzların başında Yabgu idi. Ayrıca kendisi de yaşça Tuğrul Bey’den hemen sonra geldiği için tahtın onun hakkı olduğunu düşünüyordu. Tuğrul Bey Kutalmış Bey’in isyanı karşısında üzerine bir ordu gönderdi fakat ordu başarısız oldu. Tuğrul Bey bu kez bizzat kendisi yeni bir birlik ile Kutalmış’ın bulunduğu kaleyi kuşattı ancak sonuç alamadı. Sonunda vezir Kündüri barış görüşmelerini sürdürürken Kutalmış bazı şartlar öne sürdü. Buna göre isyan etmesi yüzünden kendisine bir ceza verilmeyeceği konusunda talak üzerine yemin edilecek, Çağrı Bey’in kızı (Süleyman’ın kız kardeşi) ile evlenecek ve kendisine valisi olacağı, geliri bol bir vilayet verilecekti. Bu şartlardan talak üzerine yemin edilmesi konusu Tuğrul Bey’e söylenemediği için barış gerçekleşmedi. Kuşatma sürerken 1063 yılında Tuğrul Bey vefat etti. Fakat Tuğrul Bey son zamanlarda fikrini değiştirmişti. Kendisinden sonra yerine Süleyman değil Horasan Meliki Alp Arslan’ın geçmesini istemişti. Ancak Alp Arslan’dan başka kişilerin de tahtta gözü vardı.

Tuğrul Bey’in ölümü sonrasında Vezir Kündüri acele olarak Rey’e geri döndü. Bu arada kuşatma sona erdiği için Kutalmış çevrede serbest yaşayan obalardaki Türkmenlerden 50 bin kişilik bir ordu toplamıştı. Kardeşi Resul Tegin’in de ona katılması ve teşvikiyle ordusunun önünde Rey üzerine yürüdü. Bu sırada Alp Arslan da kendi ordusu ile Rey’e doğru gelmekteydi. Vezir Kündüri, Rey’de Alp Arslan’ın gelişini öğrenince Süleyman yerine Alp Arslan adına hutbe okutup, ordusu ile Kutalmış’a karşı koymak için sefere çıktı. Kutalmış, Vezirin ordusunu yense dahi Alp Arslan’ın yaklaştığını öğrenince ona doğru ilerlemeye başladı. Aralarında çıkan çarpışmada kardeşi Resul Tegin ile oğlu Süleyman Şah esir alındı. Kendisi ise kaçarken kayalıklarda attan düşerek öldü. Alp Arslan’ın Kutalmış Bey’in ölümüne çok üzüldüğü söylenir. Cenazesi Rey’e getirilerek Tuğrul Bey’in türbesine koyuldu.

Selçuklularda isyan bitmek bilmiyordu, bilmeyecekti de. İbrahim Yinal’ın iki kez isyanından sonra Kutalmış isyan etmişti. Ondan sonra da Alp Arslan’ın öz kardeşi Kavurd isyan edip ordusunu Alp Arslan’ın üzerine gönderdi. Gönderdiği ordusu savaşı kaybedince Kavurd kardeşinden özür dileyip af edilmesini istedi. Alp Arslan kardeşini affedip yine Kirman Meliki olarak kalmasına rıza gösterdi. Fakat Kavurd 3 sene sonra yeniden isyan etti. Yine Alp Arslan ordusunu kardeşi üzerine gönderse de çarpışma olmadan geri döndüler.

Alp Arslan ömrü boyunca 2 evlilik yaptı. Eşlerinden biri Seferiye Hatun’dan 7 evladı oldu (Melikşah, Tutuş, Arslan Argun, Tekiş, Züleyha Hatun, Fülane Hatun ve Ayşe Hatun). Diğer eşi Aka Hatun’dan ise 5 oğlu oldu. (Börü Bars, Tuğrul, Ayaz, Togan, Arslan). Selçuklu geleneklerine göre hemen hemen her Selçuklu Melik’ine sorumlusu olduğu bir bölge verilirdi. Ancak hepsi merkezdeki Sultan’a bağlı olurlardı. Alp Arslan Ayaz isimli oğluna Harezm Melikliğini vermişti. Melik Tutuş Suriye’de, Melik Tekiş Belh’te Arslan Argun ise Hamedan’da görevliydiler. Melikşah geleceğin Sultanı olacağı için hep babasının yanında kalıyordu.

Alp Arslan doğu Anadolu’da at koştururken ordusunda görevli Emirleri Anadolu’da fetih yapmak için gönderiyordu. Bu sırada Konstantinopolis’ten yola çıkan Diyojen Selçuklu ordusu üzerine doğru ilerlemekteydi. Alp Arslan Doğu Anadolu’da fetihlerini tamamladıktan sonra Mısır’a kadar inmeyi planlıyordu. Güneydoğu Anadolu’da zaferlerini sürdürürken Diyojen’in yaklaştığı haberini alır almaz kuzeye yöneldi. Diyojen ise Bizans, Ermeni, Gürcü, Got, Germen, Frank, Slav, Peçenek, Kıpçak ve Uzlardan oluşan yaklaşık 300 bin kişilik ordusu ile Sebaste’ye (Sivas) kadar gelmişti. Burada bir süre geçirdikten sonra Theodosiopolis’e (Erzurum) geldiler. Diyojen hiç beklemeden hareket edip henüz uzakta olduğunu düşündüğü Alp Arslan gelene kadar Malazgirt ve Van’ı almayı planlıyordu. Alp Arslan ise Diyojen’in asıl niyetinin Isfahan’a kadar ilerleyip Selçukluyu yıkmak olduğunu anlamıştı. Acilen savaş toyunu toplayıp komutanlarla Kurt Kapanı taktiğini uygulama konusunda fikir birliğine vardılar.

Alp Arslan savaşın yapılacağı alana geldiğinde Malazgirt ovasındaki kalabalık düşman askerlerini gördü. Bir heyet göndererek barış teklifinde bulundu. Diyojen gelen elçileri ancak Hristiyan olmaları şartı ile barış yapabileceklerini söyleyip ellerine birer haç vererek geri gönderdi. Alp Arslan Bizans ordusunu kalabalığından dolayı bunun ölüm kalım savaşı olacağını biliyordu. Bu yüzden atının kuyruğunu bağlayarak (Türklerde ölmüş askerin atının kuyruğu bağlanırdı) ölmesi halinde öldüğü yere gömülmesini vasiyet ederek atına bindi. Ordudaki tüm askerler aynı davranışta bulunup atlarının kuyruklarını bağladılar. Ordular son düzenlerini alıp savaşa başladılar.

Selçuklu ordusunun çoğu Türklere özgü atlı (Süvari) birliklerden oluşuyordu. Geride kalan yaya askerlerin hemen hemen hepsi okçulardan oluşuyordu. Selçuklular savaşa hem geriden hem de atlı birliklerden ok atışı ile başladı. Bu Bizans tarafında çok fazla asker kaybına sebep oldu. Alp Arslan ön cepheden saldırıya geçip biraz yaklaşınca geri çekilerek kaçma görüntüsü verdi. Bunu gören Diyojen Türklerin korkup kaçtığını düşünerek topluca saldırı emri verdi. Oysa biraz ilerde

yanlarda bekleyen gizlenmiş Selçuklu ordusu bulunuyordu. Ağır zırhlı donamış Bizans atlıları önlerinde çok daha hızlı at süren hafif zırhlı Türkleri yakalayamasalar da kovalamayı sürdürdüler. Bu sırada yanlardan gelen ok atışları ile birer birer yere düşen Bizans süvarilerine rağmen takip sürdü. Diyojen tuzağı çok geç fark etmişti. Yanlarda çoğalan okçuların atışları Bizans ordusuna kayıplar verdiğini görünce geri çekilme emri verdi. Bu kez de önde giden Türk askerleri Hilal (Kurt Kapanı) taktiği gereğince geri dönüp Bizans ordusuna saldırmaya başladı. Bizans ordusu dağılıp kaçmaya çalışırken kendilerine ağırlık veren zırhlarını atıp kurtulmaya çalışıyorlardı. Bu sırada Türk askerine yakalananlar ise kılıçlardan canlarını veriyorlardı. Savaşın en kızıştığı anda Türk komutanları askerlere Türkçe emirler yağdırdığını, üstelik atlarının kuyruklarının bağlı olduğunu gören Peçenek, Kıpçak ve Uz askerleri düşman denilenlerin Türk olduğunu anlayınca taraf değiştirdiler. Bozguna uğradığını kavrayan Romen Diyojen küçük bir birlik ile kaçmaya çalışsa da başaramadı ve omuzundan yaralı olarak yakalandı. Alp Arslan, Romen Diyojen’in hayatını bağışladı ama Diyojen savaşı kaybetti, fidye vermek zorunda kaldı, Bizans kralı olacaktı tahtı kaybetti üstelik Konstantinopolis’e döndüğünde hayatını kaybetti.

Alp Arslan Malazgirt savaşından sonra doğuya dönüp seferlerine devam etmeyi planlıyordu. Batının fetihlerini ise ordusundaki emirleri olan Kutalmışoğlu Süleyman Şah, Danişmend Gazi, Saltuk Gazi, Mengücük Gazi, Çaka Bey ve Artuk Beylere bıraktı.

EMPERYALİZMİN TARİHSEL GELİŞİMİ-14

Yazan: Sedat Karadayı

EMPERYALİZMİN TARİHSEL GELİŞİMİ-14
STK, ÖHD, KONTRGERİLLA VE DERİN DEVLET

CIA Güney Amerika’da Condor Planını uygulamayı sürdürürken aynı tarihlerde benzer statüdeki ülkelerde benzer uygulamaları yürürlüğe koymuştu. Bu ülkelerden biri de Türkiye idi.

ABD Nato üyesi olan Türkiye’de TSK içinde bir yapılanma sürecine girdi. Bu yapılanma 2. Dünya savaşının bitiminden itibaren başlamıştı. İlk etapta TSK’den seçilen belirli ordu mensupları ABD’ye giderek eğitime tabi tutuluyorlardı. 1948 yılında sınavla seçilen 16 kişi arasında Alparslan Türkeş de bulunuyordu. Türkeş önce Kansas’ta Amerikan Harp Akademisinde daha sonra da Georgia’da Amerikan Piyade Okulunda 2 yıl “Gerilla Harbi” konusunda eğitim aldı. Türkeş Türkiye’ye döndükten sonra Çankırı Gerilla Okuluna Yüzbaşı rütbesi ile atandı ve burada 2,5 yıl “Gerilla Hocalığı” görevinde bulundu.

1952 yılında, "Hususi ve Yardımcı Muharip Birlikleri” olarak kurulan teşkilatın adı, 1953 yılında da “Seferberlik Tetkik Kurulu” şeklinde değiştirildi. Bu yapı, siyasi partilerin hatta hükümetin dahi bilgisi dışında Genel Kurmay Başkanlığı bünyesinde oluşturulmuş gizli bir yapıydı. Tamamen ABD’nin kontrolünde gerçekleşen bu yapılanma ilk bakışta olası bir Sovyetler Birliği saldırısına karşı sivil savunma, milis birliklerini silahlandırarak direniş yapılmasını sağlayan hareketleri ve örgütlenmesini içeriyordu. Teşkilatın yapısı gizli tutulduğu için her türlü harcamaları ABD-JUSMAT (Amerikan Yardım Heyeti) tarafından karşılanıyordu. Alparslan Türkeş ABD’ye ikinci seyahatini 1955 yılında Pentagon’a yaptı. Daha sonra ise 1958 yılına kadar Washington’daki NATO Daimî Komitesinde Türk Genel Kurmayı temsil eden heyetteydi.

Kurulan bu örgütün ilk faaliyeti Kıbrıs’taki Türk direnişini organize etmek amacıyla “Türk Mukavemet Teşkilatı”nın kurulmasıydı. Teşkilatın ikinci faaliyeti 1960’lı yıllarda öğrenci ve işçi hareketlerini bastırmak olmuştu. Seferberlik Tetkik Kurulu ABD’nin planlarını değiştirmesinden sonra 1967 yılında Tuğgeneral Cihat Akyol tarafından kapatılarak, Özel Harp Dairesi’ne dönüştürüldü.

“Özel Harp Dairesi” yine Genel Kurmay Başkanlığı bünyesinde ancak hiçbir kurumun bilgisi olmaksızın ABD, CIA ve NATO ile iş birliği içinde olan bir teşkilattı. Adı değişmiş olmasına rağmen işlevi ve amacı değişmemişti. Teşkilat için önceden askerliğini yapmış kişiler seçiliyordu. Görevleri, işgal durumlarında direniş faaliyetlerini başlatarak, düşmanı yıpratma ve engellemekti. Arazide görev yapacaklar “Siyah Kuvvet”, yerleşim yerlerinde görev yapacaklara ise “Beyaz Kuvvet” deniyordu. Görev yeteneğini kaybeden ya da görevden düşenler ise “Turuncu Kuvvet” olarak tanımlanmıştı. Gerektiğinde kullanmak üzere belirli bölgelerde toprağa gömülü silah, cephane ve mühimmat bulunuyordu.

1970’den itibaren ABD daha doğrusu CIA, gizli kurulan Özel harp Dairesi gibi resmî kurumların yanında o kadar da gizli olmayan ve komando eğitimi yapılan bazı kampların kuruluşunu da organize etmişti. Türkiye’de toplanan bir grup genç özel hazırlanmış komando kamplarında belirli süre gerilla eğitimine tabi tutuldu. Bu kamplarda gerilla eğitimi alanlar 1970’li yıllarda hem sol hem de sağ kaynaklı öğrenci ve işçi hareketlerine karşı sağ eğilimli ve milliyetçi veya sol eğilimli devrimci düşünce ile eylemlere giriştiler. Gerilla eğitimi almış gençlerin içinden çıkan özel birkaç kişi daha önemli operasyonlarda kullanılmak için özel olarak yetiştirildiler. Bu tip seçilmiş kişiler topluluğuna genel olarak “Kontrgerilla” adı verildi (Reis olarak bilinen Abdullah Çatlı ve emrindeki kadrosu, Mehmet Ali Ağca).

Kontrgerilla aslında CIA tarafından NATO iç bünyesinde oluşturulan sivil savunmanın Türkiye versiyonu olarak tanımlanıyordu. İtalya’da Gladio adı ile faaliyet gösteren yapı diğer NATO üyesi ülkelerde de farklı isimlerde varlığını koruyordu. Fakat aslında Türkiye’de bu amaçla oluşturulan yapı ÖHD olmasına rağmen daha serbest hareket edebilmeleri için Kontrgerilla tercih edilmişti. Kontrgerilla’nın merkezi Ankara’daki Amerikan Askeri Yardım binasında bulunuyordu. Finansmanı CIA tarafından sağlanmaktaydı. Kontrgerilla bünyesine daha sonra MİT elemanları da dahil edildi. Ya da başka bir deyişle Kontrgerilla elemanları MİT bünyesinde faaliyet gösterdiler.

1971 yılında Özel Harp Dairesinin başına o dönemde Tuğgeneral olan Kemal Yamak getirilmişti. Kemal Yamak ABD’nin Türkiye’deki önemli bağlantılarından biriydi. O dönemde CIA, ÖHD hesaplarına yıllık 1 milyon Amerikan Doları para transfer ediyordu. CIA’in gizli kapaklı işleri devam ederken 1974 yılında ABD’nin de bilgisi dahilinde Kıbrıs Barış Harekâtı gerçekleşti. Kıbrıs çıkartması sonrasında ABD Türkiye’ye her türlü askeri malzeme ve nakit yardımı kesince doğal olarak Özel Harp Dairesinin finansmanı da kesilmiş olmuştu. Dönemin Genel Kurmay başkanı Semih Sancar, Bülent Ecevit’ten Örtülü Ödenek kasasından ödeme talep edince ÖHD’nin varlığı ortaya çıkmış oldu.

1980’deki Askeri Darbeden sonra askeri istihbaratın devreye girmesiyle Kontrgerilla’nın resmi üyeleri sessizliğe bürünmüştü. Gayri resmi üyelerin bir kısmı gizlenmiş, bir kısmı yurt dışına kaçmış, bir kısmı ise tutuklanmıştı. Kurulan mahkemelerde süren yargılamalardan sonra komünist olarak tescillenmiş sosyalist görüşlü gruplar üzerinde neredeyse kıyıma varan sistemli uygulamalar yapılırken karşı görüşte olan milliyetçi gruplara da baskılar yapılsa bile o kadar etkili olmamıştı. Her şey bitip yeni bir siyasi hayata geçildiğinde sosyalist örgüt liderleri dağıtılmış olduğu halde kontrgerillada hizmet vermiş milliyetçi grupların liderleri korunarak kimisi yeni dönemde siyasete kimisi ise yeni kimliklerle yeni görevlere atıldılar.

Bu dönemde 1970’li yıllardan beri eğitilen seçilmiş kişiler CIA tarafından yeni örgütlerin liderleri olarak karşımıza çıktı. Bu kişilerin bazıları sosyalist ve etnik terör örgütü lideri (Abdullah Öcalan), bazıları sosyalist parti lideri (Doğu Perinçek), bazıları ise milliyetçi liderler (Muhsin Yazıcıoğlu) olarak sahnedeydi. Bunların içinde en çok sözü edilecek olanlardan birisi Abdullah Öcalan ve örgütü PKK idi. Diğeri ise henüz bir örgüt adına sahip olmayan Fethullah Gülen olmuştu.

Yeni hükümetin başına organize edilerek geçirilen Özal döneminden itibaren eski Kontrgerilla elemanlarına yeniden görev verilmesinin yanında siyasi yapısı ve düşüncesi uygun olan mafya liderleri de kadroya dahil edildi. Özellikle suç unsuru olan bol kazançlı işlerde gözlerin ve kulakların kapatılması, bazı işlerin görülmemesi ve duyulmaması karşılığında planlanmış cinayetler bu tip kurumlar kullanılarak sağlandı. Bu tarihten itibaren artık Kontrgerilla yerine “Derin Devlet” terimi kullanılmaya başlandı.

Yazan: Sedat Karadayı

BİLDİĞİMİZ SELÇUKLULAR’IN BİLMEDİĞİMİZ YÖNLERİ - 2

Yazan: Sedat Karadayı

BİLDİĞİMİZ SELÇUKLULAR’IN BİLMEDİĞİMİZ YÖNLERİ-2

İBRAHİM YİNAL İSYANLARI

Mikail Yabgu oğulları Çağrı ve Tuğrul beyler babaları öldükten sonra dedeleri Selçuk Bey tarafından yetiştirildiler. Selçuk Bey’in vefatı ve Arslan Yabgu ile oğlu Kutalmış’ın esir edilmesinden sonra boşalan tahta Çağrı Bey’in rızası ile daha küçük olan Tuğrul Bey geçti. Selçuklu geleneklerine göre aile fertlerinden her birine bir bölgenin sorumluluğu verilirdi. Tuğrul Bey merkezde Selçuklu tahtında Sultan olarak tüm bölgelere hükmetmekteydi. Ağabeyi Çağrı Bey Horasan Meliki idi ve oğulları Alp Arslan, Süleyman ve diğerleri seferlerde onun yanında orduya komuta ederlerdi. Diğer oğlu Kavurd adı ile bilinen Kara Arslan İran’ın güneyinde Kirman Meliki idi. Tuğrul Bey’in amcası Musa Yabgu ise Harezm Meliki olarak görevlendirilmişti. Yusuf Yinal’a bir görev verilmedi zaten çok uzun da yaşamamıştı. Onun yerine oğlu İbrahim Yinal ile Gaznelilerin elinde tutuklu olan Arslan Yabgu’nun oğlu Kutalmış da merkezde Tuğrul Bey’in yanında hizmet ediyorlardı. Ancak bir süre sonra Tuğrul Bey İbrahim Yinal’ı Musul Valiliğine atadı.

Babaları Mikail Yabgu, oğullarına yırtıcı kuşların isimlerini vermeyi uygun görmüştü. Büyük oğluna verdiği Çağrı ismi Türkçede Doğan, Çakır ya da Boz Doğan gibi yırtıcı kuşlara verilen isimdi. Tuğrul ismi de aynı zamanda Turul, Toğrul, Doğrul, Dumrul gibi benzer isimler de verilen Atmacagillerden bir kuşun adıydı. Çağrı beyin uzun ismi “Ebu Süleyman Davud Çağrı Bey bin Mikail”, Tuğrul beyin uzun ismi de “Rükneddîn Ebû Talîb Muhammed Tuğrul Bey bin Mikail” idi. İki kardeş de aralarında uyumlu ve anlaşarak ortak şartlarda Selçukluları yönettiler.

Abbasi Halifesi El-Kaim döneminde Sünni Halifenin yaşadığı Bağdat, Büveyhiler ve Fatımilerin terörü altındaydı. Tuğrul beyin Bağdat’ı Büveyhiler ve Fatımilerin baskısından kurtarınca Abbasi Halifesi hutbeler okutturarak Tuğrul Beyi Sultan ilan etti. Ayrıca Abbasi Halifesi El-Kaim, kızı Seyyide Fâtıma el-Betül’ü Tuğrul Beye eş verip, Çağrı Beyin kızı Hatice Arslan Hatun'u da kendine eş aldı.

Çağrı ve Tuğrul Beyler amcaları Arslan Yabgu’yu, Gaznelilerin elinde tutuklu bulunduğu Kalıncar Kalesinden kurtarmak için birkaç deneme yapışlardı. Savaşarak kurtaramayacaklarından dolayı Gazneli Mahmud’un ölmesini beklediler. Mahmud ölünce oğlu I. Mesud’dan amcalarını serbest bırakmasını istedikleri iddia edilir. Ancak bu konuda bazı şüpheler de yok değil. Çünkü Arslan Yabgu serbest kaldığında tahta aday olma ihtimali çok yüksekti. Selçuklu, daha doğrusu Türk geleneklerine göre, sıra ailede en büyük kişide olmalıydı. Gerçi bunun için de gücünü ispat etmesi gerekiyordu fakat bu da aile içinde savaş anlamına geldiği gibi aynı zamanda devletin parçalanması demekti. Zaten I. Mesud Arslan Yabgu’yu serbest bırakmadı.

Çağrı Beyin birkaç eşinden sahip olduğu 7 oğlu (Alp Arslan, Kavurd, Emir Yakuti, Süleyman, Behram Şah, İlyas, Osman) ve 3 kızı (Hatice Arslan Hatun, Cevher Hatun, Safiye Hatun) olmuştu. Tuğrul beyin de 3 evliliği olmuştu. Birisi Karahanlı hükümdarı Yusuf Kadir Han’ın kızı Aka Hatun idi. Diğeri Halife El Kaim’in kızı Seyyide Fâtıma el-Betül’dü. Ancak biri vardı ki onu en çok onu sevmişti. Altuncan Hatun daha önce Yengi Kent ve Cend kentindeki Oğuzların Yabgusu Şah Melik’in eşiydi. Çağrı Beyin 1042 yılındaki savaşta Şah Melik’i öldürmesinden sonra Tuğrul beyin emri ile Vezir Kündüri tarafından Altuncan Hatun 1043 yılında Tuğrul Bey’in nikahına alındı. Fakat Tuğrul Beyin üç evliliğinden de hiç çocuğu olmadı. Öldüğünde tahtı ağabeyi Çağrı Bey’in oğlu Alp Arslan’a bıraktı.

Selçuk Bey’in 4 oğlundan sonra torunları ve onların da çocukları arasında taht kavgası hep sürecekti. Bunlardan ilki Yusuf Yinal oğlu İbrahim Yinal tarafından ardından da Arslan Yabgu’nun oğlu Kutalmış tarafından başlatılacaktı. Daha sonra da sular durulmadan kardeşler, amcalar ve yeğenler arasında iç savaşlar sürmeye devam edecekti.

Selçuk Bey’in küçük oğlu Yusuf Yinal, ölmüş ağabeyi Mikail Yabgu’nun dul eşi ile evlendikten sonra ondan sahip olduğu oğlu İbrahim Yinal Selçuklu ordusunda görev aldı. Güçlü ve savaşçı yapısıyla zafere erişmesi zor olmuyordu. Selçukluların devleti kurmasına ön ayak olan Dandanakan Savaşından sonra İbrahim Yinal, Tuğrul Bey tarafından batı sınırlarında görevlendirildi. Bir süre önce Gürcüler tarafından tuzağa düşürülen kuzeni Hasan Bey’in (Musa Yabgu’nun oğlu) öldürülmesi nedeniyle İbrahim Yinal ve amcaoğlu Kutalmış ile beraber Gürcülerin üzerine yürüdü. Gürcülerle beraber olan Bizans ordusuna karşı yapılan Pasinler savaşını kazanan İbrahim Yinal, emrindeki Türkmen ordusu ile kendini güçlü hissediyordu. Bu gücünden ve uç bölgelerde aldığı sorumluluktan dolayı kendini Selçuklu tahtına aday gördüğü için anneden bir kardeşi, babadan kuzeni olan Tuğrul Bey’e karşı isyan etti. Tuğrul Bey karşısında çarpışmayı kaybeden İbrahim Yinal yakınlardaki Sarmaç kalesine sığındı. Tuğrul Beyin kaleyi kuşatmasından sonra teslim olmayı kabul etti. İsyan etmesine rağmen Tuğrul Bey İbrahim Yinal’ı affedip görev vermeyi sürdürdü.

Tuğrul Bey daha önce vermediği Melikliği bu kez İbrahim Yinal’dan esirgemeyip onu Musul Meliki yaptı. İbrahim Yinal bir süre sakinliğin sürdürdükten sonra yine hırsına yenik düşüp Selçuklu tahtı için harekete geçmeye karar verdi. İkinci kez isyan ederek ordusu ile beraber devletin merkezi olan Hemedan’a yürüdü. O sırada Nusaybin’de bulunan Tuğrul Bey, İbrahim Yinal’dan önce Hemedan’a ulaşıp hazinesini güvence altına aldı. Ancak Hemedan’ın hemen dışında az sayıda askerle yakalandığı İbrahim Yinal’a karşı etkili olamadığı için Hemedan Kalesine sığındı. Tuğrul Bey haber göndererek o sırada Bağdat’ta bulunan veziri Kündüri ve sevdiği eşi Altuncan Hatun’dan ayrıca ağabeyi Çağrı Bey ile Alp Arslan’dan yardım istedi. Abbasi Halifesi El Kaim kendi güvenliğini düşünerek Altuncan Hatun’a ordu ile kentten ayrılmasına izin vermedi. Vezir Kündüri de Altuncan Hatun’u Hemedan’a gitmemesi için ikna etti. Vezir Kündüri’nin asıl amacı Altuncan Hatun’un ilk eşinden olan oğlu Enuşirvan’ı Selçuklu tahtına oturtmaktı. Bunu anlayan Altuncan Hatun, Sultan Tuğrul’a sadık kalarak veziri ve oğlunu tutuklatmak için harekete geçtiğinde her ikisi de Bağdat’ın 100 km güneyinde bulunan El Hille şehrine kaçtı. Altuncan Hatun, Halife’nin isteklerini göz ardı edip Bağdat’taki Selçuklu askerlerini toplayarak, Hemedan’a doğru yola çıktı. Çağrı Bey’in oğulları Alp Arslan, Kara Arslan (Kavurd) ve Alp Sungur Yakuti ile Altuncan Hatun’un orduları Hemedan’a geldiklerinde İbrahim Yinal ağabeyi Tuğrul’a karşı olan savaşını kaybetti. İbrahim Yinal ve yeğenleri kaçmaya çalıştılar ama uzun bir kaçış sonunda İbrahim Yinal’ın atı çatlayacakken Alp Arslan tarafından yakalandı. Tuğrul Bey’in huzuruna getirilen İbrahim Yinal ikinci isyan girişiminde affedilmedi ve bizzat Tuğrul Bey kendi eliyle kardeşini yay kirişi ile boğarak infaz etti.

BİLDİĞİMİZ SELÇUKLULAR’IN BİLMEDİĞİMİZ YÖNLERİ - 1

Yazan: Sedat Karadayı

BİLDİĞİMİZ SELÇUKLULAR’IN BİLMEDİĞİMİZ YÖNLERİ

SELÇUK BEY VE OĞULLARI-I

Yazının başlığı anlaşılması zor olabilir ancak Selçuklu gibi oba beyliğinden imparatorluğa kadar çıkabilmiş bir topluluğun, bir türlü iç dinamiğinde yapılanamaması bu yazının konusudur.

Dönemin güçlü Türk devleti Hazar Kağanlığıydı. Kafkasya’dan Karadeniz’in kuzeyine doğru uzanan topraklarda hüküm sürmekteydiler. Komşu Türk devletleri içinde Karahanlılar ikinci sırayı alıyordu. Oğuz boyları Çin’de hanedanlık kuran Moğol kökenli Karahitayların baskısından batıya doğru göçmek zorunda kaldılar. Küçük boylar, obalar ve beylikler halinde batıya göçen Oğuz Türkleri yerleşik düzene geçmiş Türk devletlerine hizmet ederek topraklarında yer ediniyorlardı. Hazar denizinin batı kıyılarında yerleşmiş Oğuz Yabguluğu bu tür bir topluluktu. İdari yönden Hazar Kağanlığına bağlı olup onların ordularında hizmet ediyorlardı. Dukak Bey de bu boylardan Kınık boyuna ait bir asker olup, Hazar Kağanlığına bağlı Oğuz Yabgusunda Subaşı (Ordu Komutanı) olarak görev yapmaktaydı. Ok atmada ve yay kullanmadaki maharetinden dolayı ona “Temür Yalıg” (Demir yaylı) lakabı takılmıştı. Onun bu yeteneği oğlu Selçuk tarafından devlet kurulduktan sonra devletin bayrağında canlandırılmaya devam edecekti. Bu yüzden Büyük Selçukluların bayrağı gerilmiş bir yay ve yaya takılı ok olarak resmedilmişti. Dukak Bey çok zeki, savaşma konusunda cesur ve atak aynı zamanda sert mizaçlı lafını esirgemeyen biriydi. Hazar Yabgusu önemli kararları ona danışmadan almazdı. Dukak 924 yılında öldüğünde birçok Türk gibi o da Göktengri inancına sahipti.

Dukak’ın bilinen tek bir oğlu vardı; Selçuk Bey (İsmi aslında Eski Türkçede Selçûk olarak yazılır ve okunur) babası öldüğünde 23 yaşındaydı. Selçuk Bey de babası gibi Subaşı olma arzusundaydı ancak gençliğinden ve deneyimsizliğinden dolayı bir gün bir toy (toplantı) sırasında oturmaması gereken seviyede bir yere oturunca amacı ortaya çıkmış oldu. Yabgu ile mücadele edemeyeceği için kendisine bağlı birlikleri de alıp Oğuz Yabguluğunun kışlağı olan Hazar ile Aral arasındaki Yenikent’i terk ederek daha doğuya gidip Aral gölünün doğu kıyısındaki Cend kentine yerleşti.

Selçuk Bey Hazar Kağanlığındaki yaşamı süresince onlara özenerek bir devlet kurma hevesine sahip olmuştu. Onun düşüncesine göre sağlam ve güçlü bir devletin ordusu, hazinesi ve sarayı olabileceği gibi bir de dini olmalıydı. Üstelik bu din, Hazar Kağanlığı gibi güçlü bir devletin dinine (Musevi) benzer bir din olmalıydı. Bundan sonraki hayatında Selçukluların oluşum ve gelişiminde ilişkide bulundukları devletlere özenerek aldıkları değerlere şahit olacağız. Önce Hazar Kağanlığından Museviliği alarak oğullarına Tevrat’tan isimler koydular. Daha sonra Süleyman ya da Davut Yıldızı diye bilinen 6 köşeli yıldızı 8 köşeli yaparak kullandılar. Samaniler ile iş birliğine girdikten sonra Müslümanlığı tercih ettiler. İran’da kaldıkları yıllar boyunca sarayda Türkçe yerine Farsça konuştular, isim olarak Fars isimleri ve unvanları kullandılar. Anadolu’ya geçen Selçuklular da Bizans’ın daha doğrusu Roma’nın çift başlı kartalını alıp bayraklarına koydu.

Selçuk Bey, Cend’e yerleştiğinde komşuları doğuda Türk, Karahanlılar güney doğuda ise Fars, Samaniler idi. Samanilerin ötesinde ise bir başka Türk devleti Gazneliler bulunuyordu. Tarihi iyi inceleyecek olursak birkaç Türk ve Türk olmayan devletlerin bulunduğu ortamda her zaman Türkler birbirine düşman olmuşlar, Türk olmayan devletlerle de dostluk ilişkileri kumuşlardır. Selçuklularda da daha farklı bir durum olmadı. Selçuklular, Karahanlılar ve Gazneliler ile düşman olup savaşırken, Samanilerle dost olup iyi ilişkilerde bulundular.

Samaniler Karahanlılardan baskı gördükçe Selçuk beyden yardım istiyordu. Selçuk Bey istenen yardımı geri çevirmedi ve verdiği destekle Samanileri Karahanlıların elinden kurtardı. Karşılığında ise Samanilerden Buhara ve Semerkand gibi kentleri alarak devletini kurmaya başladı.

Selçuk Beyin 4 oğlu oldu. Bunlar; yaş sırasına göre Mikail Yabgu, İsrail Yabgu (Arslan Yabgu), Musa Yabgu (İnanç Bey) ve Yusuf Yinal Bey idi. Selçuk Bey Hazar Kağanlığının etkisinde kalarak doğan çocuklarına Türk isimleri ile beraber Tevrat’ta yazan kutsal isimlerden de vermişti. Ancak bir süre sonra Samanilerle olan yakın ilişkileri ve Hazar Kağanlığından kopuşu sonrasında İslam’a yakınlaşmış ve Müslümanlığı tercih etmişti. Bu dönemden sonra torunlarının isimlerinin İslami tarzda olmasına dikkat etti.

Selçuk beyin sağlığında oğulları kendi aralarında iyi geçinmeye dikkat ediyorlardı. Ancak Selçuk Beyin vefatından bir süre sonra kardeşler arasında anlaşmazlıklar ortaya çıkar oldu. Özellikle de torunlar olgunlaşıp yetki sahibi olmaya başladıklarında fikir ayrılıkları su yüzüne çıktı. Selçuk Bey’in oğulları ve torunları arasında hırstan kaynaklanan bir çekememezlikleri vardı. Oğullarından her biri, hatta oğullarının oğulları ve dahi onların da oğulları kendini güçlü ve haklı gördüğü için tahtta hak iddia ediyorlardı.

Oğulların yaşça en büyüğü Mikail Yabgu idi. Mikail Yabgu sık sık babası Selçuk Bey ile savaşlara katılırdı. Beraber savaştıkları bir kale kuşatmasında Mikail Yabgu öldü. Mikail Yabgu ölünce dul kalan eşi küçük kardeş Yusuf Yınal ile evlendirildi. Yusuf Yınal’ın sonradan eşi olan yengesinden İbrahim Yinal dünyaya geldi. Böylece kuzen olan Çağrı, Tuğrul ve İbrahim aynı zamanda kardeş de olmuşlardı.

Diğer adı da İsrail olan Arslan Yabgu, oğullar içinde en cesur en savaşçı olanıydı. Selçuk Bey Arslan Yabgu’yu Samanilere yardım etmesi için görevlendirmişti. Yukarıda anlatılan Karahanlıları yenmesi ve Semerkand ile Buhara’nın alınması bu zamana rastlar. Arslan Yabgu ve oğulları Karahanlıları alt ederken bu arada önce Mikail Yabgu ardından da 1009 yılında Selçuk Bey ölünce Selçukluların tahtına Arslan Yabgu geçti. Selçukluların hızlı yükselişi ve Arslan Yabgu’nun müthiş savaşçılığı ve cesur hareketleri Gazneli Mahmud’un dikkatini çekmişti. Bir gün bir ziyafete çağırdığı Arslan Yabgu ve oğlu Kutalmış’ı tutuklayarak Hindistan’daki Kalıncar Kalesine hapsettiler. Böylece Selçukluların idaresi boşa çıkınca Mikail Yabgu’nun oğulları Çağrı ve Tuğrul yaşça daha büyük olduklarından devletin yönetimini ele aldılar.

EMPERYALİZMİN TARİHSEL GELİŞİMİ-13

Yazan: Sedat Karadayı

EMPERYALİZMİN TARİHSEL GELİŞİMİ-13
CIA’İN LATİN AMERİKA OPERASYONU : “CONDOR PLANI”

1953 yılında Küba’nın Castro ve devrimci milisler sayesinde sosyalist rejime geçmesiyle ABD çevresinde ve kıtasında sosyalizm ve komünizme karşı tedbirler almaya başladı. Bu doğrultuda Latin Amerika ülkelerinde CIA tarafından verilen desteklerle birçok ülkede askeri darbeler (CIA’in standart operasyonu) olmuş ve ordu yönetime el koymuştu. Paraguay 1954’te, Brezilya 1964’te, Arjantin 1966’da, Uruguay 1971’de, Bolivya 1973’de, Şili 1973’de ordu yönetimine girmişlerdi. Bu ülkelerin temsilcileri, 1975 yılında Santiago’da toplanıp komünist ve kendilerine muhalif olan herkese karşı birleşme ve ortak hareket etme kararı aldılar. Bu karardan sonra pek çok Latin Amerika ülkelerinde ne devrimci ne sosyalist ne muhalif hatta ne de halkçı rahipler kalmamış ve ortadan kaybolmuşlardı. Hikâyenin tamamı şöyleydi;

25 Kasım 1975 tarihinde Şili devlet başkanı General Augusto Pinochet’in 60. Yaş gününde Arjantin, Bolivya, Şili, Paraguay ve Uruguay askeri istihbarat servislerinin liderleri, Şili istihbarat servisi DINA’nın başkent Santiago’daki merkezinde resmi bir toplantı yapıyorlardı. CIA’in önerisi ile tüm bu devletler adını “Condor Planı” koydukları bir operasyon üzerinde antlaşmışlardı. Hükümetlerin temel amaçları kendilerine karşı muhalif olan herkesi ortadan kaldırmalarıydı. Bunlar sosyalist ya da komünist örgütler olabildiği gibi, silahlı gruplar, muhalefet partileri hatta halk için hak arayan rahip, rahibe, üniversite profesörleri bile olabiliyordu. İktidardaki yöneticiler kendi pozisyonlarını korumak için aldıkları bu kararla aynı zamanda ABD ve CIA’de hizmet edebileceklerdi.

3 Ağustos 1976 tarihinde ABD’nin Latin Amerika’dan sorumlu Dış İşleri Bakan yardımcısı Harry W. Shlaudeman, Kissenger’a verdiği bir raporda Güney Amerika’daki askeri rejimlerin toplanarak sosyalizm ve komünizme karşı birleştikleri, bu konuda örgütsel çalışmalara katılmış devrimcilerin kendi ülkelerinde veya yabancı ülkelerde bulunup öldürülmesinin kararını aldıkları yazılıydı.

Arjantin

24 Mart 1976’da General Jorge Rafael Videla komutasındaki askeri cunta Arjantin’de sivil yönetime el koymuştu. Askeri cunta Condor Planına bağlı kalarak 1983 yılına kadar iktidarda kaldılar. Arjantin’in SIDE isimli gizli istihbarat kurumu pek çok “Desaparecidos” (Kaybolanlar) olayını, bazı general ve milletvekillerinin öldürülmelerini, Şili Gizli İstihbarat örgütü DINA ile beraber organize etmişlerdi. Onlara Bolivya’dan General Tejada ve İtalyan Galadio çalışanı Stefano Delle Chiaie ile Nazi savaş suçlusu Klaus Barbie de Charly Operasyonu adı verilen bir kokain transferi ile yardımcı olmuşlardı.

Condor Planına uygun olarak yapılan kaçırma ve öldürmelerden sonra çocuklarından haber alamayan bir grup anne, Nisan 1977’de “Plaza de Mayo Anneleri” adı ile birlik oluşturarak her Perşembe günü meydanda Casa Rosada’nın önünde eylem yapmaya başladılar. Aralık 1977’de 2 Fransız rahibe, Plaza de Mayo Annelerinin bazı kurucularının kaybolduğunu uluslararası ortamda medyada haber olmasını sağladı. 1977 yılının sonlarına doğru Buenos Aires’in güney sahillerine vuran cesetler birçok konuyu açıklığa kavuşturuyordu. Cesetler “Ölüm Uçuşları” kurbanlarıydı. Ölüm uçuşları ilk kez Fransızlar tarafından Cezayir’de özgürlükçü milislere karşı uygulanmıştı. Uçağa alınan kişi kıyıdan açığa kadar uçurulup daha sonra denize bırakılarak öldürülüyordu.

1983 yılında Arjantin’de yeniden oluşturulabilen demokrasiden sonra kurulan hükümet Ernesto Sabato başkanlığında kurduğu komisyonla gizli hapishaneleri, ölüm mangalarını ve rejim kurbanlarını yaşadıkları sıkıntıları ortaya çıkardı. Başkan Videla ile beraber birçok subay tutuklanarak müebbet hapisle cezalandırıldılar. Ancak ordudan gelen baskılar sonucunda Raul Alfonsin hükümeti 2 tane af yasası çıkartarak suçluların serbest kalmasını sağladı. Demokrasinin kurulmasından sonra Arjantin’de ABD karşıtlığı had safhalara vararak ABD vatandaşlarına saldırılar düzenlenmesi artmıştı. Bu yüzden ABD, Arjantin ordusuna silah yardımı yapmayı durdurdu. 1990 yılında CIA’in gizlice silah yardımı yaptığı ortaya çıkınca Bill Clinton hükümeti ABD’nin “Kirli Savaş” (Arjantin’de cuntaya karşı verilen mücadele) ve “Condor Planı” konularında Arjantin ile ortaklaşa davrandığını ve suç ortaklığı yaptığını gösterir belgelerin gizliliğini kaldırarak her şeyin ortaya çıkmasını sağladı.

İtalyan Gladio elemanı Chiaie Aralık 1995’de Roma’da yargılandığı mahkemede karıştığı suikastleri itiraf etti. 27 Mayıs 2016’da 15 eski askeri subay yargılandığı mahkeme tarafından suçlu bulundu. Diğer 16 subayın 14’ü 8-20 arası hapis cezasına çarptırıldı, 2 kişi beraat etti.

Paraguay

General Alfredo Stroessner 1954 yılında ABD’nin desteğiyle askeri diktatör olarak Paraguay’da yönetime el koydu. ABD ordusu subayları diğer ülkelere göre Paraguay’da daha serbest hareket edebiliyorlardı. Yarbay Robert Thierry Condor Planı kapsamınca inşa edilen “La Technica” binasının yapımının koordine edilmesini sağlamıştı. La Technica aslında bir sorgulama merkezi olarak planlanmıştı fakat uygulamada işkence merkezi olarak faaliyet gösteriyordu. Gizli Polis müdürü Pasto Colonel yönetiminde bu merkezde kurbanlar kusmuk ve insan dışkısı dolu havuzlara sokuluyor, makattan elektrik verilerek şoka sokulması sağlanıyordu. Komünist Parti sekreteri Miguel Angel’in uzuvları elektrikli testere ile kesilirken, başkan General Stroessner telefondan çığlıklarını dinliyordu. Ayrıca kurbanların işkence sırasında sesleri kaydedilerek daha sonra ailelerine dinletiliyordu.

Harry Shlaudeman’ın Kissenger’a verdiği raporda Paraguay askeri cuntasını karikatürlerden çıkmış 19. Yüzyıl askeri rejimlerine benzetmişti. Raporda Paraguay'un siyasi kültürünün demokrasiden uzak olduğu da belirtiliyordu.

ABD, burnunun dibindeki Küba’yı Sovyetler Birliğine kaptırınca diğer Latin Amerika devletleri üzerindeki kontrollerini artırma gereği hissettiler. Ülkeler birer birer askeri ihtilallerle yönetim değiştirirken CIA yardımlarını esirgemedi. Bir süre sonra askeri yönetime geçen ülkeler yurt dışına kaçmak zorunda kalan muhalifleri gittikleri yerde suikastlerle öldürmeyi planlamışlardı. Bu amaçla 1970 yılında gizli istihbarat merkezleri toplandığında ABD de CIA ile aralarına katılarak Condor Planı adıyla bir operasyonu uygulamaya koydular. Bu toplantıdan sonra Arjantin, Şili, Peru, Paraguay, Uruguay, Bolivya hatta Brezilya da dahi ölümler, kaçırılmalar, suikastler sıradan olaylar haline gelmişti. Zamanla ülkelerin aşırıya kaçmaları sonucu ABD’nin desteğini çekmesi (CIA’in destek vermeye devam ediyordu)sonucunda ülkeler demokratik rejimlere kavuştular. CIA’in gizlice destek vermesi ortaya çıkınca Bill Clinton Condor Planı konusundaki belgelerin gizliliğini kaldırdı. Böylece Latin Amerika ülkelerinde yapılan tüm kanun dışı olaylar açığa çıktı. 1975-1995 yılları arasında Türkiye’de meydana gelen suikastlere benzer olayların yaşandığı Latin Amerika ülkelerinden Şili’de bunlar yaşanmıştı;

ŞİLİ

1998 yılında Augusto Pinochet Londra’da tutuklandığında Condor Planı ile ilgili yeni bilgiler çıkmıştı. Şili’de tutuklu bulunan İspanyol hâkim Baltasar Garzon’un iadesini isteyen avukatlardan biri, başarılı ya da başarısız birçok suikast girişimini ortaya çıkardı. Şilili hâkim Juan Guzman “Kalıcı kaçırma” suçu ile ilgili verdiği kararda kaçırılıp öldürüldüğü düşünülen kişilerin cesedi bulunmadıkça zaman aşımına uğrayamayacağını açıkladı. Böylece hiç kimse aftan yararlanamadı. Kasım 2015’te Şili hükümeti Pablo Neruda’nın Pinochet rejimi üyeleri tarafından öldürülmüş olabileceğini kabul etti.

General Carlos Prats: Prats ve eşi Sofia 30 Eylül 1974’te sürgündeyken Buenos Aires’te araçlarına yerleştirilen bombanın patlamasıyla öldürülmesi hakkında Şili istihbarat örgütü DINA sorunlu tutuldu. Bu konuda Pinochet’in yargılanması istenirken hâkim Solis, dokunulmazlığını kaldırmayınca onun yargılanması yapılamadı. Ancak DINA liderlerinden eski ve yeni şef ile bazı DINA görevlisi Generaller yargılandı. Ajan Enrique Clavel cinayetten suçlu bulundu.

Bernardo Leighton: Bernardo ve eşi sürgünde bulundukları İtalya’da 6 Ekim 1975’te uğradıkları suikast girişiminde yaralı kurtuldular. Bernardo ağır yaralandı, eşi ise sakat kaldı. ABD’de gizliliği kaldırılmış Ulusal Güvenlik Arşivindeki belgelerden edinilen bilgilere göre ABD’li Michael Townley ile 2 Şilili DINA ajanı Madrid’te, Franco ve İspanyol gizli polisin desteği ile buluşup Bernardo Leighton suikastini planlamışlardı.

Orlando Letelier: 21 Eylül 1976’da eski Şili büyükelçisi ve Pinochet’ye muhalefet liderlerinden Orlando Letelier arabasına yerleştirilen bombanın patlaması sonucu Washington’da öldürüldü. O sırada ön koltukta oturan Roni Moffit de öldü. Arka koltukta oturan Moffit’in eşi sağ kurtuldu. Orlando Letelier’in oğlu Francisco Letelier Aralık 2004’te Los Angeles Times gazetesine verdiği demeçte babasının suikastinin Condor Planının bir parçası olduğunu açıklamıştı. ABD’li Michael Townley Letelier’in ölümünden Pinochet’yi suçlarken arabasına patlayıcı düzeneği kuran 5 Castro muhalifi Kübalı sığınmacıları kendisinin tuttuğunu itiraf etti.

Los Quemados (Yananlar): Temmuz 1986’da fotoğrafçı Rodrigo ve Carmen Pinochet’ye karşı düzenlenmiş bir sokak protestosunda canlı canlı yandılar. Rodrigo’nun öldüğü, Carmen’in bazı ciddi yanıklarla kurtulduğu olayı Pinochet onların terörist olduklarını ve ellerindeki Molotof kokteylden dolayı yandıklarını açıkladı. Olay ABD’de çok ses getirmişti. Bu olay sonrasında Reagan Pinochet’ye olan desteğini çekti.

Operacion Silencio (Sessizlik Operasyonu): Pinochet ve rejimi Şili’de meydana gelen olaylardaki suçluların ve tanıkların Şili dışına çıkartılarak hakimlerin soruşturmalarını engellenmesini sağlayan bir düzenlemeydi. Bu operasyona Paraguay’da bulunan “Terör Arşivleri”nin getirdiği etkiden bir yıl sonra başlandı. Ülke dışına kaçırılan bazı tanıkların daha sonra cesetleri bulundu. Bazıları tanınamayacak kadar bozulmuştu.

Colonia Dignidad (Haysiyet Kolonisi): Diğer adı “Villa Bavyera” idi. Şili’nin Parral kenti sınırları içinde ama kentin 35 km dışındaki kırsal alanda ırmak kenarında tamamen izole edilmiş şekilde kurulmuş bir merkezdi. 1950 yılında Almanya’dan kaçan Nazi subayı Paul Schaefer merkezin kurucusu ve kutsal lideriydi. Bu merkezin bir benzeri Salvador Allende yönetimini devirerek iktidarı ele geçiren Augusto Pinochet tarafından Santiago’nun 500 km güneyinde 13 hektarlık bir alanda kurulup başına Paul Schaefer getirildi. Paul Schaefer’in liderliğini ve yöneticiliğini yaptığı merkezde kendine bir cemaat kurmuştu. Kolonide yaşayan çocukların birçoğu küçük yaşlarda zorla alıkoyuluyordu. Daha çocukken cinsel istismara uğrayan çocuklar yetişkinliklerinde dahi koloni dışına çıkmalarına izin verilmiyordu. Pinochet yönetimi tarafından türlü nedenlerle kaçırılanlar bu koloniye getirilip işkence altında sorgulanıyorlardı. Kaçırılıp buraya getirilenlerin çoğundan haber alınamadı. Yer altındaki gizli tünellerde yapılan işkencelerden sonra birçok kurban da akıl sağlıklarını kaybetti. Merkez aynı zamanda Şili Gizli İstihbarat Servisi DINA’nın kimyasal silah geliştirme merkezi olarak kullanılmaktaydı. Kimyasal silahlarla ilgili olarak Almanya’dan kaçan eski Nazi yetkilileri çalışıyorlardı. Ölüm Meleği olarak tanınan Nazi araştırma doktoru Josef Mengele’nin birçok deneyi burada yaptığı biliniyordu. Pinochet’nin devrilmesinden sonra Paul Schaefer 1997’de ülkeden kaçmasına rağmen 2005’te yakalandı ve hakkında açılan davalardan 33 yıl hapse mahkûm olduğu hapishanede 2010 yılında ölü olarak bulundu. Aynı yılın başında ABD’de tanık koruma programında olan Michael Townley Colonia Dignidad ile ilgili ciddi açıklamalar yapmıştı. Townley bu merkezde kimyasal suikastçı Eugenio Berrios ile beraber çalışmıştı. Colonia Dignidad daha sonra üniversiteye hazırlık için öğrencilerin kalacağı konaklama merkezi haline getirildi.

Yazan: Sedat Karadayı

EMPERYALİZMİN TARİHSEL GELİŞİMİ-12

Yazan: Sedat Karadayı

EMPERYALİZMİN TARİHSEL GELİŞİMİ-12

ABD OPERASYONLARI “ORTADOĞU-İSRAİL”

MS 100’lerde Roma İmparatorluğunun Yahudileri yaşadıkları topraklardan atması ile İsrailoğulları tüm dünyada kabul edildikleri yerlerde diasporada yaşamak zorunda kaldılar. Gittikleri ülkelerin halkları Yahudilere toprak vermedikleri için üretimde bulunma şansları olmadı. Zorunlu olarak serbest ticaretle uğraşmak zorunda kaldılar. Bu zorunluluk onlara gelecekte para ve finansman konularında dünyanın önde gelen tüccarları yapacaktı.

1800’lü yıllarda sanayi devrimi ile beraber üretimde en önemli faktör olan enerji kaynaklarından petrolün keşfi, Orta Doğu’yu sanayide gelişmiş Emperyalist devletlerin gözünde en değerli coğrafya yapmıştı. Orta Doğu’da söz sahibi olan Osmanlı İmparatorluğu, adı geçen dönemde ekonomik açıdan zayıflamış, askerî açıdan bitkin durumdaydı. Dönemin en güçlü devleti olan Emperyalist Britanya Krallığı bu topraklara göz dikmişti. Britanya Krallığı amacına ulaşmak için Yahudilerin Siyonist lideri Theodor Herzl ile iş birliği yaptı. Plana göre Osmanlı İmparatorluğundan satın alınacak Kudüs topraklarına Yahudilerin yerleştirilmesi sağlanacaktı. 1870’li yıllarda Rusya’da tarımla uğraşan Yahudilere yapılan baskılardan sonra bir kısım Yahudi ABD’ye göç etti. Bir kısmı da Theodor Herzl’in önerisi ile Kudüs’e, vaat edilmiş topraklara yerleşerek tarım çiftlikleri kurmayı başardılar. Bu göç 1896 yılına kadar devam etti. 1896 yılında Theodor Herzl, II. Abdülhamit ile görüşüp Yahudiler için arazı satın alınması teklifini sundu. II. Abdülhamit’in cevabında 3 şartı vardı. Toprak vermeyi seve seve kabul edecekti ancak;

1. Yaklaşık 20 milyon sterlin tutan dış borçlarının tamamı Yahudiler tarafından ödenecekti.

2. Yahudilere yerleşmeleri için Kudüs’te değil Suriye’de toprak verilecekti.

3. Verilen topraklarda Yahudiler devlet kuramayacaklar, Osmanlı tebaasında yaşayacaklardı.

Theodor Herzl ihtiyaç olan parayı 5 yıl içinde toplayamadı. Osmanlı’nın borcu da 5 yıl sonra eskisi kadar kalmadığı ve taraflar verilen sözleri yerine getirmemiş olduğu için 1901 yılında II. Abdülhamit aralarındaki anlaşmayı iptal etti.

Alman İmparatorluğunun büyük bir gelişme gösterdiği 1910’lu yıllarda iki güçlü devlet Alman ve Britanya İmparatorlukları 1. Dünya savaşının çıkmasını organize ettiler. Her ikisinin de amacı Orta Doğu’yu ele geçirmekti. Osmanlı İmparatorluğu öncelik olarak İtilaf devletleri ile ortak olmak istemesine rağmen İngiltere ve ortakları Fransa ile Rusya, Osmanlı’yı aralarına kabul etmedi. Biraz zorunluktan biraz da Enver Paşa’nın yönlendirmesi ile Osmanlı devleti, Almanya saflarında İttifak kuvvetlerine katıldı. Savaşın kilitlendiği bir sırada ABD’nin İngiltere ve Fransa’ya destek vermesi ile İtilaf Kuvvetleri galip çıktıkları savaştan sonra Orta Doğu’yu aralarında paylaştılar. Büyük payı ele geçiren Britanya Krallığı Orta Doğu’da kendi hakimiyetini sürdürebileceği yeni devletlerin başına yeni krallar oturttu. Britanya Krallığı, mandası altındaki orta doğu topraklarında Irak, Suriye, Ürdün gibi coğrafyalarda kralları seçerek devletlerin kuruluşunu tamamladı. Fakat Filistin için henüz devlet kurma söz konusu değildi çünkü Yahudilerin bölgeye yerleşimleri sürmekteydi. Yahudilerin bölgedeki varlığı Britanya Krallığı için çok önemliydi çünkü Müslüman Araplara güven zorluğu yaşıyorlardı.

1917 yılında Britanya Krallığı Dış İşleri Bakanı Arthur Balfour tarafından hazırlanan Balfour Deklarasyonu ile Britanya Krallığı kontrolünde Filistin ve Yahudiler, BM’de temsil edilmeye başlandı. II. Dünya savaşı süresince Nazi Almanya’sının Yahudilere soykırım uygulaması ile Filistin’e büyük miktarlara varan Yahudi göçü oldu. Başlangıçta İngiltere’nin de desteklemesine rağmen Araplardan gelen itirazlardan sonra Yahudi göçleri durduruldu.

1946 yılından itibaren ABD’den Filistin topraklarına milis kuvvetlerinde görev almaları için Yahudi gençlerinin göç dalgası başladı. Aynı yıl kurulan Yahudi milis kuvvetleri İngiltere’yi protesto etmek için King David Oteline bombalı saldırı düzenledi. Bu terör olayı gibi başka olaylarda da birçok sivil Arap öldü.

ABD artık devreye girmeye başlamıştı. II. Dünya savaşından bitik ve iflas etmiş olarak çıkan bir İngiltere, eskisi gibi Orta Doğu’da gücünü gösteremiyordu. ABD, Filistin’e gönderdiği Yahudi milislerin ve silahların dışında Birleşmiş Milletlerde de Yahudiler için faaliyetlerde bulunuyordu. Aslında yaptığı her şey kendi geleceği ve Emperyalist çıkarları içindi.

1947 yılının Kasım ayında BM’de alınan bir kararla Filistin’de toprakların %7’sine sahip olan Yahudilere %56 oranında toprak verdiler. Bu karar onaylanırsa 400 bin Filistinli İsrail topraklarında kalacaktı. Araplar karara itiraz edince İsrail ile aralarında savaş başladı. 14 Mayıs 1948 tarihinde ABD’nin önerisini destekleyen diğer milletler sayesinde Birleşmiş Milletler Arapların itirazını göz ardı ederek kararı onayladı. Aynı tarihte David Ben-Gurion İsrail Devletinin kuruluşunu ilan etti. Ertesi gün Mısır, Ürdün, Suriye, Lübnan ve Irak orduları İsrail topraklarına girdi. 1949 yılının başlarında ABD Irak’ın dışında kalan Araplarla İsrail arasında arabuluculuk yaparak antlaşmalarını sağladı. Celile ve Necef İsrail’e, Yehuda ve Samiriye Ürdün’e, Gazze Mısır’a, Kudüs’ün doğu kısmı Ürdün’e batısı İsrail’e bırakıldı. Bu süreçte ABD tarafından desteklenen İsrail’in birkaç tane olan Siyonist Milis birlikleri 700 binden fazla Filistinliyi topraklarından kovdu. Deir Yasin köyünde yapılan katliamda 107’den fazla Filistinlinin öldürülmesi ve 600 kadar Filistin köyünün yakılıp yıkılmasıyla bölgede yaşayan Filistinliler de kaçtılar. Geride kalanlar ise İbrani isimleri kullanmak zorunda bırakılarak asimile edildiler.

İngiltere ile başlayan Yahudi göçleri ABD’nin devreye girmesinden itibaren bir devlet yapılanmasına dönüşmüştü. O günden sonra BM’i kullanan ABD, sanki hukuki bir düzenleme yapılıyormuşçasına küçük bir toprak parçasında kurulan İsrail devletini dönem dönem yapılan savaşlarda destekleyerek bugünkü sınırına getirdi. Daha önce paylaşmak zorunda kaldığı Kudüs’ün tamamını ele geçirerek devletin başkentini yine Birleşmiş Milletlerin kararı ile gerçekleştirdi. Ortadoğu’nun neredeyse tamamına hâkim olan ABD, bölgedeki tüm Arap devletlerinin İsrail ile barış içinde yaşamasını sağlarken Filistin ya da Filistinli diye tanımlanan ne toprak ne da halkın yaşamasına izin verdi.

İsrail en başından beri ABD için son derece önemli konumdaydı. O kadar önemliydi ki İsrail’in olduğu bölgede ondan daha güçlü başka bir devletin olmamasını garanti altına alması zorunluydu. Bu yüzden Türkiye üzerinde oyunlar oynayarak, sürekli ihtilaller yaptırarak, toplumda huzursuzluk yaratarak, ekonomiyi alt-üst ederek, dini ayrışımlar sağlayarak, terör örgütleri yaratıp destekleyerek ve TC Silahlı Kuvvetlerinin gizli bilgilerini (Kozmik Oda) ele geçirerek İsrail’in güçlü kalmasını sağladı.

Yazan: Sedat Karadayı